Başkent'in altı yüz yıllık camisi

Cami 3. Ahmet zamanında 1703 ile 1730 yılları arasında, Hacı Bayram’ın torunlarından Mehmet Baba, 3. Mustafa zamanında 1757 ile 1774’de ve 1940 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından üç kez büyük tamir gördü. Cami sonraki yıllarda yapılan ilavelerle genişletildi.MİHRAP TAVANA KADAR Cami mihrabı, Kıble duvarının bir bölümünü kaplayarak tavana kadar yapılmış. Mihrabın üç kenarını iç içe dört bordür çevirmektedir. Mihrap inişi dikdörtgen ve üst kısmı zengin mukarnaslarla süslenmiştir. Cami içerisinde ağırlıklı olarak kullanılan ahşaplar aşı boyalı nakışlarla süslenmiştir. Pencere kenarlarındaki pervazların üzerinde koyu sarı, kırmızı, koyu yeşil ve kahverengi olarak gelincik çiçeği, hatayi, karanfil, ve kıvrık dalların teşkil ettiği nakışlar işlenmiştir. SANAT VE KÜLTÜR TARİHİ Cami ve türbe, sanat tarihi ve kültür tarihi bakımından da büyük bir öneme sahip. Ahşaptan yapılan mimber işlenmiş merdiven korkulukları ile merdiven altındaki büyük üçgen panodaki yıldız, üçgen, beşgen ve altıgenlerden oluşan parçaların yüzeyleri aşı boyalı nakışlarla süslüdür. İç kısmı İznik çinisiyle kaplanmıştır. İki şerefeli tek minare camiden ayrı caminin kıble duvarına bitişik olan türbenin Güneydoğu köşesinde, yarısı türbe duvarı içinde kalacak şekilde yapıldı. ALT KATTA ÇİLEHANE Caminin altında bulunan ince bir koridorla ulaşılan üç küçük bir büyük oda bulunmaktadır. Çilehane olarak adlandırılan odalarda söylenenlere göre Hacı Bayram Veli, dünyevi işlerinden tamamen uzaklaşıp zaman zaman buraya inerek ibadetle meşgul oluyordu. Cami görevlileri 1975 yılından sonra değerlendirilen ve ziyarete açılan Çilehane’nin adının yanlış anlaşılmaması gerektiğini söyleyerek çile çekmek, eziyet görmek gibi bir olayın olmadığını sadece adının günümüze Çilehane olarak geldiğini belirtiyorlar.Hacı BayramTürbesiCamİnİn yanında bulunan Hacı Bayram Türbesi 1429’dan sonra, Augustos Mabedi’nden alınan malzemelerle yapıldı. Türbenin sanatsal açıdan büyük bir değer taşıyan ve nakışlı olan ahşap kapısı Etnografya Müzesi’nde sergileniyor. 1777 kişilik kapasitesi olan cami iki imam ve iki müezzin görev alıyor. Cami müştemilatında Hacı Bayram Veli Türbesi, Abdestalma yeri bulunuyor.