9 milyon kişi sosyal güvencesiz çalışıyor

Türkİye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yaptığı belirlemeye göre, Ocak ayında istihdam edilen toplam nüfus 21 milyon 162 bin olurken, bunun 8 milyon 949 bin kişisini herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kaydı bulunmayanlar oluşturdu. Ocak 2009’da yüzde 40.8 olan kayıtdışı istihdam oranı 2010 yılının ilk ayında 1.5 puanlık artışla yüzde 42.3’e çıktı. Ocak ayı itibariyle son bir yıllık dönemde kayıtdışı çalışanların sayısında 845 bin kişilik artış yaşandı. Ocak ayı itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre erkek istihdamında kayıtdışılık oranı 0.6 puan artarken, 15 milyon 282 bin erkek çalışanın 5 milyon 617 binini kayıtdışı çalışanlar oluşturdu. Bu dönemde kadın çalışanlar içinde kayıtdışılık oranı 3.1 puan artışla yüzde 53.6’dan 56.7’ye çıktı. 5 bin 204 kişilik kadın istihdamından 3 milyon 332 bininin kayıtdışı istihdam ettiği belirlendi. Ocak sonu itibariyle son bir yıllık dönemde istihdam edilen kadın sayısı 675 bin kadın artarken, aynı dönemde kadın istihdamındaki kayıtdışı sayısı da 543 bin kişi arttı. Ocak 2010 itibariyle son bir yıllık dönemde erkek istihdamındaki artış 613 bin olurken, yine bu dönemde kayıtdışı çalışan erkek sayısında 302 bin kişilik artış yaşandı.

Aile işçilerinin yüzde 92’si kayıtdışı

Kayıt dışı “çalışanlar” içinde en büyük grubu ücretsiz aile işçileri oluşturdu. Büyük bölümü tarım kesiminde bulunan ve standart bir istihdamdan farklı olarak tarım ya da ticaretle uğraşan ailesine yardım eden bu kişilerin toplam sayısı 2 milyon 670 bin kişi. Bunların yaklaşık yüzde 91.9’u oranındaki 2 milyon 455 bininin sosyal güvenlik sistemine kayıtlı olmadığı görüldü. Normal bir istihdam olanağı elde edemediği için mevcut konumda yer alan bu kişilerin, ücretsiz aile işçisi şeklinde tanımlanması, Türkiye’deki işsizliğin boyutlarını da olduğundan küçük gösteriyor. Kayıt dışı çalışanlar toplamının 4 milyon 322 bini tarımda, 4 milyon 627 bini ise tarım dışı sektörlerde bulunuyor. Tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı Ocak 2009’da yüzde 84.5 iken, bu oran 2009 Ocak’ta 85.8’e yükseldi.

Kendi adına çalışanlarda kayıtdışılık

 Kayıtdışı oranının artışında kendi adına çalışanlar etkili oldu. Ocak 2009’da kendi hesabına çalışan 4 milyon 311 kişiden yüzde 66.7’sini oluşturan 2 milyon 875 bini kayıtdışı çalışıyorken, 2010 yılının aynı döneminde kendi hesabına çalışan 4 milyon 526 kişiden yüzde 69’u kayıtdışı istihdam etti. Kayıtdışı istihdam edenlerin sayısı 247 bin kişilik artışla 3 milyon 122’e çıktı. Ücretli ve yevmiyeli olarak çalışan 12 milyon 825 bin kişiden yüzde 24’ünü oluşturan 3 milyon 76 bin kişinin kayıt dışı çalıştığı belirlendi. İşveren olarak faaliyet gösteren 1 milyon 141 bin kişiden yüzde 25.9’unu oluşturan 295 bin kişinin de sosyal güvenlik kaydı bulunmadığı tespit edildi.