1-2 derste ses çıkar

Ankara’da 25 yılı aşkın bir süredir ney sanatı ve ney üretimiyle uğraşan 50 yaşındaki Erdinç Bal, insanların neye merak gösterdiğini fakat ‘neyden bir yılda ses çıkmaz’ söylemi yüzünden, ney çalmaya çekindiklerini söyledi. Neyden ses çıkarmanın çok zor olmadığını belirten ve sadece teknik bir durumla alakalı olduğunun altını çizen Bal, şu bilgileri paylaştı:

1-2 DERSTE ÖĞRENİLİYOR

“Doğru dudak açısı önemli, tarif edildiğinde 1-2 derste çok rahat ses çıkarılabiliyor. Yanlış bilinen doğru ise sesin demlenmesi, belli bir nitelik kazanmasıdır. Ney çalmaya yeni başlayan biri kısa sürede ses çıkartabilir, melodileri oluşturabilir. Ama sesin olgunlaşması ise zaman alabiliyor. ‘Neyden bir yılda ses çıkmaz’ sözü aslında bu anlamda söylenmiştir.



İNSANLARIN GÖZÜ KORKMASIN

‘Bir senede ses çıkmıyor’ dersek, çok yanlış bir bilgi vermiş oluruz. İnsanların gözü korkmasın. ‘Neyi çok profesyonel üfleyeceğiz, Niyazi Sayın hoca gibi üfleyeceğiz’ diye bir kural yok. İnsanlar hobi amaçlı ney çalabilir. Profesyonel neyzenler günde 7-8 saat çalışıyor. Neye merak duyan ve hobi amaçlı olarak çalmak isteyenlerin ise günlük 1 saat çalışması yeterli.”



ÇEVRİM İÇİ NEY EĞİTİMİ

Ney ustası babasından, ney çalmayı öğrenen ve mesleğe dönüştüren Bal, Gaziantep Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nı bitirdikten sonra Ankara’ya gelerek 25 yıldır öğrencilerine ney çalmayı öğretiyor. Hamamönü’nde Neyzenler Konağı’nda eğitim veren Bal, pandemi sebebiyle Ankara’daki yüz yüze eğitimleri ise uzaktan eğitime dönüştürdü. Bal, Ankara ve Türkiye’nin yanı sıra Almanya, Hollanda, İngiltere, Gürcistan, Amerika gibi birçok ülkeden Türk’e de internet üzerinden eğitim veriyor.



HER KAMIŞTAN OLMAZ

Neyzenler Konağı’nın alt katını atölyeye çeviren Bal, özellikle Hatay’dan aldığı kamışlardan ney üretiyor. Boğum aralıkları dar olan kamışları tercih ettiğini belirten Bal, “Her kamıştan ney olmaz. Geçen sene Hatay bölgesinde 10 günde 200 köy gezdim, binlerce kamış inceledim ve 500 kamış toplayabildim, bunların içinden de sadece 3-5 kamış ney yapımına uygun oluyor” dedi. Seralarda çıta olarak kullanmak üzere kamışların yok edildiğini belirten Bal, “Yakında ney kamışı bulamayabiliriz” diye konuştu.

NEY ÜFLEYEN BİRİSİ YAPMALI

Ney yapımcılığının ekonomik gerekçelerle tercih edilmediğine değinen Bal, “Şu an çırak bulmakta zorlanıyoruz, çünkü bu iş gönül işi. Ekonomik kaygılarla insanlar bu işle uğraşmak istemiyor. Bugüne kadar doktordan psikoloğa, çeşitli mesleklerden 5 çırak yetiştirdim. Türkiye ve dünyanın birçok ülkesine ney gönderiyoruz. Kamışlar organik olduğu için akordu, iç çaplarını ayarlaması ustalık ister, ney üfleyen birisinin yapması lazım. Şablon üzerinde yapılırsa farklı akortlar çıkabilir. Bu sebeple ‘neyi ustasından alın’ diyoruz” ifadelerini kullandı.

YURT DIŞINDAKİ TÜRKLERDEN TALEP VAR

Özellikle yurt dışında yaşayan Türklerden ney öğrenmek için talep aldıklarını kaydeden Bal, “Çünkü hoca bulamıyorlar. Konservatuvarlardan mezun olmuş arkadaşlarımız, devlet teşvikiyle sürekli olmasa bile yurt dışında belirli periyotlarla eğitim vermeye gönderilebilir. Fransa’da, Avustralya’da yabancı insanların ney dersi verdiğini biliyorum” şeklinde konuştu.

KÜLTÜRÜMÜZE SAHİP ÇIKMALIYIZ

Yabancıların Türk musikisine büyük ilgi gösterdiğini kaydeden Bal, “Birçok ülkeden antropolog, müzikolog ney ve Türk musikisine ilgi duyuyor. Bizler de kültürümüze, enstrümanlarımıza sahip çıkmalıyız, devlet bu konuda destek vermeli” dedi.


Hacı Bayram Veli Üniversitesi Görsel İletişim öğrencisi Ahmet Bal da, babasından ney yapımını öğreniyor.

En çok tercih edileni ‘kız ney’ olan neylerin ‘mansur, şah, yıldız, müstahsen, sipürde, bolahenk nısfiye’ isimlerinde 15-16 çeşidi bulunuyor.