200 yıllık semaver sanatı yok olmaya yüz tuttu

Sinan HARMANCI/AMASYA, (DHA) - AMASYA'da yaklaşık 200 yıldır geçim kaynağı olmayı sürdüren semaver üretimi, ustaların azalması nedeni ile kaybolan meslek grubu içerisine girdi. 
Amasya'da semaver üretimi, yöreye özgü semaver yapan ustaların azalması nedeni ile kaybolan meslek grubu içerisine girdi. Amasya merkez ve köylerinde yaklaşık 200 yıldır semaver halen kullanılıyor. Değişik boylarda üretimi yapılan ve 27 parçadan oluşan semaverler, 1.5 asırdan bu yana bir el sanatı ve geçim kaynağı olarak biliniyor. El işlemeli semaverler 100 ile 300 lira arasında değişen fiyatlarla satılıyor. 
Kentte, atölyede düz levhaları çekiçle şekillendirerek 31 yıldır semaver yapan Murat Olgaç (49) yapımına 18 yaşında başladığı semaverleri, kalvenezli saç ve bakır levhalara şekil vererek el işçiliği ile yaptığını söyledi. Fabrikasyon ürünlerin her sektörü olduğu gibi semaver sektörünü de olumsuz etkilediğini belirten Olgaç, "Fabrikasyon ürünler fiyat olarak hesaplıya mal olduğu için el yapımı semaverlerden daha çok tercih ediliyor. Zaten çok fazla semaver ustamız da kalmadı. Amasya’da benden başka ciddi anlamda bu işi yapan semaver ustamız yok. Bu geleneği gelecek nesillere aktarabilmek için yetiştirebileceğimiz çırak da bulamıyoruz. Maalesef bizimle birlikte el yapımı semaver imalatı da bitecek" dedi.
'MEVCUT USTALARA SAHİP ÇIKILMALI'
Semaver yapımının 200 yıllık geçmişi olduğunu anlatan Olgaç, "Amasya’da ilk başta teneke semaver yapılmış, sonradan kalvenizli saç, pirinç ve bakır olarak biraz daha geliştirilmiş. Hangi sanat olursa olsun, sadece semaver değil sizin yerinize birilerinin yetişmesi lazım. Şimdi çırak yetişmediği için çok fazla yapılabilecek bir şey yok. Ancak mevcut ustalara sahip çıkılabilir. İşlerini genişletebilmeleri için daha güzel yerler gösterilerek bu sanatın bir süre daha devam etmesi sağlanabilir" diye konuştu.
SEMAVERİN TARİHÇESİ
Semaver ilk kez Rusya'da yapıldı. İcatı 18. yüzyılın başlarına denk gelmektedir. Rusça: 'sama' ve 'varit' kelimelerinin birleşmesinden oluşmaktadır. Yani 'yalnızca kaynamak' anlamına gelir, bazı kaynaklarda 'kendi kendini pişiren' olarak da çevrildiğine rastlanmaktadır. Türkler Anadolu’ya gelmeden önce çayı bilmelerine karşın; çayın Türkiye’ye gelmesi ancak birkaç yüzyıl önceye dayanmaktadır. Çay içiminin Anadolu’da yaygınlaşması 19.yüzyıldan itibaren olmuştur. Atalarımızın yurtlarından ayrılırken yanlarına aldıkları eşyalar arasında semaverin de olduğu kayıtlara geçmiştir. Bakır, pirinç ve saçtan yapılan semaverlere günümüzde rastlanmaktadır. Semaver için en iyi malzemenin pirinç olduğu söylenmektedir. Fakat maliyeti gereği pirinç semaverler artık üretilmemektedir.

FOTOĞRAFLI