İstiklal Mahkemeleri İlmi Olarak İlk Kez Konuşuldu

İstiklal Mahkemeleri, üniversiteler düzeyinde ilmi olarak ilk Adıyaman Üniversitesi’nde gerçekleştirilen sempozyumda ele alındı.
Adıyaman Üniversitesi Rektörlük Konferans Salonu’nda Adıyaman Üniversitesi ile Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı’nın (ATAM) birlikte İstiklal Mahkemeleri Sempozyumu gerçekleştirildi.
Sempozyum Türkiye’de üniversiteler düzeyinde ilmi olarak bir ilk olma özelliği taşıyor. ATAM Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan, Adıyaman Vali Vekili Yusuf Özdemir, Belediye Başkan Vekili ve Baro Başkanı Av. Hasan Demir, Üniversite Rektör Vekili Prof. Dr. Hasan Solmaz, Üniversite Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Seyit Temir, kurum müdürleri, akademisyenler, idari personel ve öğrenciler katıldı.
İstiklal Mahkemeleri konusunda ilk olma özelliği taşıyan sempozyumun açılış konuşmasını ATAM Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan yaptı.
Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan yaptığı açılış konuşmasında İstiklal Mahkemeleri’nin cumhuriyet devri tarihinin çok tartışılan konularından biri olduğunu söyleyerek yakın tarihimin tamamen bir tartışma alanı olduğunu belirtti.
Üniversite çatısı altında İstiklal Mahkemeleri’nin ilmi olarak ilk kez konuşulduğunu vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan Beyhan önemli bir konu olduğunu ve sıkıntılı bir dönemde kurulduğunu kaydetti.
İstiklal Mahkemeleri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Beyhan, “Milli Mücadele dönemi ve öncesi, bir milletin yeniden var olma savaşını verdiği bir dönemdir. Zaman 20. Yüzyıla evrilirken, Avrupa bir bunalımın eşiğindedir. Zengin topraklar, endüstriyel kaynaklar bu kıta üzerindeki devletleri kıyasıya bir rekabet içinde savaşa sürüklemiştir. İstiklal Mahkemeleri böyle bir ortamda ortaya çıkmıştır. Otoritenin sağlamanın yegane yolu idi. Normal mahkemelerle etkili ve çabuk netice almak hayli zordu. İstiklal Mahkemeleri böyle bir zaruretten, ihtiyaçtan dolayı kuruldu. Mahkemelerin ilk kuruldukları sırada asker firarileriyle sınırlı idi. Mahkemeler bir başkan üç üyeden oluşuyordu. Her mahkemenin ayrıca savcısı bulunuyordu. Kararları kesindi, temyizi ya da bir üst kademesi yoktu. Mahkemeler zaman olarak kısa bir dönem; 1920-1927 yılları arası aralıklarla faaliyette bulunmuştur. Birliklerinden firar eden asker kaçakları yoksul ve yoksun millet üzerinde terör estiriyordu. İstiklal mahkemeleri böyle bir ortamda ortaya çıktı. Otoriteyi sağlamanın yegane yolu elbette buydu. İlgili ilgisiz pek çok kişi İstiklal Mahkemeleri üzerine kitaplar yazmıştır; araştırmalar yapmıştır. Doğru ve yanlış yargılarda bulunmuşlardır. Günümüzde de gazeteciler, aydınlar, bir şekilde tarihle meşgul olanlar İstiklal Mahkemeleri üzerine yazılar yazmaktadır, televizyon programlarında konuşmalar yapmaktadırlar. Kesin bir rakam olmamakla beraber İstiklal Mahkemelerinin tutanaklarının tamamı bir milyon sayfadan oluşmaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi son zamanlarda önemli bir faaliyete imza attı. Meclis başkanlığı, meclis arşivinde bulunan bu tutanakları neşre hazırlamaya başladı. Üniversitelerde İstiklal Mahkemeleri üzerine herhangi bir ilmi toplantı yapılmadı. Dolayısıyla da bu Adıyaman’da bir ilk olmaktadır” diye konuştu.
Adıyaman Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Hasan Solmaz ise, Üniversite Rektörü Prof. Dr. Mustafa Talha Gönüllü’nün adına yaptığı konuşmasında, “Ülkemiz, Yeni Türkiye hedefi doğrultusunda geçmiş ve gelecek çizgisinde cesur, emin, geleceğe dair daha iyi ve güzel, müreffeh bir Türkiye hayaline doğru sağlam adımlarla yürümektedir. Bu açıdan ülkemizin tarihinde önemli bir yer tutmuş, uygulamaları, kararları ve sonuçları her zaman için dikkat çekmiş, eleştirilere konu olmuş, sonuçları geleceğimizin şekillenmesinde büyük bir yer tutmuş olan, olağanüstü şartlarda kurulmuş İstiklal Mahkemeleri’nin Adıyaman’da, Üniversitemizde uluslararası bir toplantıda konunun uzmanları tarafından tartışılıyor olması, bizim için ve ülkemiz için büyük hayırlara vesile olacaktır. Ülkemizin demokratik olgunluğa erişmenin bir nişanesi olarak da kabul edebileceğimiz bugünkü sempozyumun benzer sempozyumlarla desteklenerek, tarihin yeniden ve belgeler ışığında yazılacak olması beni hakikaten heyecanlandırmaktadır” şeklinde konuştu.
Belediye Başkanvekili Av. Hasan Demir ise, çok netameli, çok tartışmalı, üstü yıllarca örtülen bir konunun Adıyaman Üniversitesi’nde bilimsel manada konuşuluyor olmasının kendilerini memnun ettiğini kaydetti.
Sempozyum gün içerisinde devam etti.