Çerkez gerilim hattı

O nedenle de aslında aramızdaki Oset ve Abhaz kökenliler için yazılsa da bu yazının başlığında "Çerkez" ifadesi kullanıldı.

Oset ve Abhaz kökenliler, eski vatanlarının bağımsızlığa kavuşmasından mutlu oldular. Bazıları, Ankara’nın Batı yanlısı buldukları tavrı karşısında çileden çıktılar.

İnsanı insan yapan duygularımız olduğu kadar akıl da. Bu yazıda duygulardan arınıp, büyük güçler dengesinde nasıl ele alındığına bakacağız.

Bir Abhaz atasözüne göre, "Boynuz aramaya çıkan eşek, kulakları kesik dönermiş". Bu söz özellikle Osetler için geçerli olabilir. Zira Güney Osetya’da halkın yüzde 90 civarı káğıt üzerinde Rus vatandaşı olmuş. Güney Osetya’nın yarın resmen Rusya’ya iltihakı sürpriz olmaz. Bunun örneğini konjonktür elverdiği anda Türkiye’nin 1938’de Hatay’ı plebisitle ilhak etmesinde yaşamadık mı?

Abhazya’nın ise Rusya güç kullanmazsa Türkiye üzerinde Batı’ya yönlenmesi ihtimali daha güçlü.

* * *

Gürcistan meselesini Kosova ve Kıbrıs’tan da bağımsız düşünemeyiz. Sırbistan’ın özerk bölgesi Kosova’nın, bağımsızlığını ilan edince Batı tarafından tanınması uluslararası hukukta önemli bir değişim taşıdır. Kosova tanınırken öne sürülen gerekçelerin aynıları KKTC ve Abhazya için de geçerli. Ama sadece onlar için değil, aynı durumda olan başka yerler için de...

Hemen şu soru gündeme geliyor: Rusya’nın Abhazya ve Güney Osetya’yı tanıması, dünya üzerinde domino etkisi yapar mı? Gürcü lider Saakaşvili 1914’te Avusturya veliahdını öldüren Sırp’a mı benziyor?

Yoksa olan biten, Batı dünyası ile Rusya arasında denge kurma arayışında önceden yapılmış bir pazarlığın sonucu mu? Bağımsızlık ilanında bazı münferit örneklerle yetinilmesi için anlaşılmış olabilir mi? Unutmayalım, Bush yönetiminin İran’a karşı hazırladığı saldırı planı ve füze kalkanı projesi, Kremlin ile Moskova’nın pazarlık masasında. ABD, İran’a saldırıdan vazgeçerse karşılığında ne alacak? Bu sorunun cevabı da Gürcistan konusuyla ilintili. Tahminim, Gürcistan’ın NATO üyeliğinin gerçekleşeceği yönünde. Bu da karşılığında Güney Osetya’nın iltihakı varsayımını güçlendiriyor.

Kıbrıs’ta ise taraflar arasında bir anlaşma zemini oluştuğunu izliyoruz. AB çatısı altında Çekoslovakya örneğini andıran "kadife ayrılık" formülüne yaklaşabiliriz. Aynısı Gürcistan için söz konusu olabilir mi? Rusya, Gürcistan’ın AB üyeliği perspektifine karşı duracaktır. Ayrıca, ileride benzer çatışma ortamını Kırım-Ukrayna bağlamında yaşamaya da hazırlıklı olabiliriz.

* * *

Gürcistan meselesinde küresel satranç tahtasının bir başka önemli taşı da enerji. AB, Rusya’nın doğalgazına muhtaç. Alternatif olarak Nabukko hattı gündemde, bu hattan geçecek doğalgaz nedeniyle İran devrede. Rusya enerji kaynaklarının ve sevkıyatının kontrolü için elinden geleni geri koymayacağının güçlü işaretini veriyor.

Tahminlerimin özeti; Gürcistan NATO’ya, Güney Osetya için iltihak, Abhazya ortada, Ukrayna karışacak ama AB ve NATO üyeliği gündemde, Kıbrıs’ta çözüm yakın. Türkiye-Ermenistan ilişkisi düzelsin diye Batı baskıyı artıracak. Rusya, Azeriler üzerine oynayacak. Ama daha bir süre Karadeniz’de Amerikan savaş gemisi görmeye de devam...