Cumhuriyet tamam ya demokrasi?

Yavuz GÖKMEN

Artık cumhuriyet kelimesi bana yetmiyor. Çünkü bu sözcüğün ne anlama geldiğini iyice biliyorum.

Cumhuriyet Bayramı'nı, cumhuriyeti kuranlara büyük sevgi ve saygımdan dolayı kutluyorum. Ne var ki, ona demokrasiyi katarak, Çağdaş Uygarlık hedefine götüremeyenlere sevgi ve saygı duyamıyorum.

Sadece onu paketleyip bir rafta saklayanlara sevgi ve saygı duyamıyorum. Onun başına, barış ve özgürlük tacı demokrasiyi giydirmekten sakınanlara söyleyecek bir söz bile bulamıyorum.

Cumhuriyet, sadece ve sadece ‘‘yönetenlerin seçimle işbaşına geldikleri sistem’’ demektir. Yani, monarşinin yıkılışı, yönetimin babadan oğula geçişinin kaldırılışı anlamına gelir.

Bu rejimde, yönetenler seçimle işbaşına gelirler. Bu yüzden, yönetenlerin şu ya da bu şekilde seçimle işbaşına geldikleri tüm rejimlerin adı cumhuriyettir.

Demokrasinin ‘‘D’’sinin olmadığı tüm rejimlerin de adı bu yüzden cumhuriyettir. Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti de cumhuriyettirler.

Bu nedenle, dünyada elinizi sallasanız cumhuriyete çarpar.

* * *

Bin dokuz yüz yirmi üç senesinde Türkiye'de cumhuriyeti kurmak başlı başına bir devrimdi. Bu devrime şapka çıkartılırdı.

Velakin, bin dokuz yüz doksan yedi senesinde hâlâ aynı cumhuriyetin yıldönümünü kutlamak, sadece geçmişleriyle övünenlere yakışırdı.

Sadece geçmişleriyle övünenler, kendilerinin hemen hiçbir iş yapmadıklarını itiraf edenlerdi. Onlar da cumhuriyeti demokrasiyle taçlandırmak yerine, yeniden o yıllara dönmeyi marifet saydılar.

Tarihe kafa tutmayı yiğitlik zannettiler ve tarihe kafa tutmanın tarih karşısında gülünç duruma düşmek olduğunu bir türlü kavrayamadılar.

Cumhuriyeti kuranlarla onu koruyup kollayanlar arasındaki hazin fark işte bundan ibarettir.

Ve bize düşen bu farkı ortadan kaldırmak, hepimizin cumhuriyeti kuranları aşmasını sağlamaktır.

Ve bu kudret bizde vardır. Biz cumhuriyet çocuklarıyız.

Görevimiz onu demokrasiyle taçlandırmaktır.

Onu çağdaş uygarlık seviyesine ulaştırmaktır.

* * *

Demokrasisiz cumhuriyet, bu çağda, muz cumhuriyeti de olabilir. Afrika'da da böylesi cumhuriyetlerden tonlarca bulabilirsiniz.

Ama demokratik cumhuriyetlerin sayıları azdır ve bunlar, bizi demokratik cumhuriyet olmadığımız için aralarına kabul etmemektedirler.

Bizim onlara kızıp köpürmeye hakkımız yoktur. Biz derhal insan hak ve özgürlüklerine dayalı, barışçı demokrasimizi kurmalıyız.

İşte o zaman cumhuriyet bayramları anlam kazanacak, işte o zaman çağdaş uygarlık hedefini çizenlerin ruhları şad olacaktır.

Bu iş zor da değildir. Bir kafa ve yürek işidir.

Ve çaresi, cumhuriyet kadar demokrasiyi de sahiplenmekten geçmektedir.

Özlem, demokratik cumhuriyet bayramlarına olsun.