Yaşar Sökmensüer

İNSANIN sesi kendine farklı, hatta yabancı gelir. Kayıttan dinlediğimizde “başkası” konuşuyor gibidir. Çünkü kendi sesimizi kafamızın içinde farklı duyarız, dışarıda, havada dolaştığı, başka insanların işittiği şekliyle dinlediğimizde farklı...

İçinden gelip, başından kulağına titreşimlerle ulaşan sesle, dışından gelen ses farklıdır.
Kendisi dışındaki herkes, sesini kendi duyduğundan çok farklı algılar.
“Dışarıdaki sesi” ile yüzleştiğinde yadırgar biraz ve o mahut soru çıkar karşısına:
“Sahiden böyle mi benim sesim?”* * *
İnsanın içindeki “ben” ile dışarıdaki “ben”i arasındaki bu “ses” farkı, sanki kuytularındaki hali ile dışarıda, gösterdiği hali arasındaki farkın da -itiraf, yüzleşme gibi- örneğidir.
O da benzer bir soruyu getirir:
“Ben böyle mi görülüyor, anlaşılıyorum hakikaten?”* * *

HAYATI katlanabilir kılan şeyler, her insana göre değişir. Sevgidir, evdir, iştir, paradır, nefes almaktır... Hatta iyisi-kötüsüyle bizzat hayatın ta kendisidir. Charles Bukowski tam bu noktada iki kanatlı bir pencere açar: “Hayat ile sanat arasındaki fark, sanatın daha katlanabilir olmasıdır...”

Buradan bir çok “fayideli” kitabın başlığına yerleşen “Yaşama Sanatı” denilen meseleye geliriz ki...
“Kişisel gelişim kitapları”, cürmü-mezhebince bu işin her telden reçetesini verir.
Mutluluğun, zenginliğin, liderliğin, hitabetin, aşkın, neredeyse hayatın tüm sırları -madde madde- serilir önümüze.
De ki, bir hapı eksiktir.Lakin kimine şifa olur, kimine istifa yahut istifra...* * *
Yaşamanın, hayatın bir sanat olduğunu ben de düşünürüm.
Ama sırrı, cevabı insanın içerlerinde, kuytularında gizlidir.
Bu cezbedici gizem, 21 yıl önce bugün 74 yaşında ölen şair, yazar Bukowski’nin de alanıdır.

TARİHE bakarsak, Türkiye’de 8 Mart’ı, Dünya Kadınlar Günü olarak 1921’den beri kutluyoruz. Lakin gazetelere baktığımızda durum farklı. Kadın uzun yıllar “günü”yle değil, erkek dünyasının hazırladığı menü”yle yer alabilmiş birinci sayfalarda...

Şöyle bir 1950’lere, 8 Mart’lara gidelim önce. 1950’de Kadınlar Günü ile ilgili tek haber yok birinci sayfada...
Bir yıl sonra var bir haber ama kara mizah gibi:
“Dün 59 kadın işçi daha zehirlendi...”
1952, 53, 54’te yok. 9 mart 1955’te “Kadınları Koruma Derneği’nin faaliyette” olduğunu yazıyor gazeteler.
Amma velakin, Ahlak Zabıtası ile işbirliği içindeymiş dernek!

ERKEKLERİ “PABUÇLARİYLE” DÖVDÜLER

YALNIZLIĞIN en keskin halini kadınlar üzerinden anlatır bir çok yazar. Ümit Yaşar, “yalnızlığı, kadınlar kadar” diyerek tarif eder o kuyu kelimeyi... Edip Cansever’de yalnızlık, “Bezik Oynayan Kadınlar”dır bazen: “İşte şu balkon, işte ben /İşte şu begonya, işte yalnızlık...”

Ben yalnızlığın cinsiyetinin olmadığını düşünürüm.
İnsanın iyi bildiği, ama zor öğrendiği duyguların önde gidenidir.
Lakin yalnızlığın kadın hali daha koyu gelir insana.
Sanki ona, daha sert dokunur erkek dünyada...
Kalabalıkta bile yalnız olunabileceğini, kadınlar öğretir.
* * *
O nedenle dün gidişinin ikinci yılında andığım Müslüm Gürses, o isminden de muhterem, “hokka burunlu” kadını da düşürüyor aklıma.

Mevsimlerin belki de en başedilmezi, en uçarısı olan bahara az kaldı. O şakacı 1 Nisan’a... Güneş, ışıltılı bahar makyajını çoktan yapmış. Kediler artık motorun sıcaklığını almak için kaputa değil, yavaştan arabaların tavanına uzanıyor.

Yine geliyor bahar.
Ama bu bahar, kedilere her dem heyecanla kuyruk sallayan köpeğim Ugly yanımda olmayacak.
Boxerların en güzel gözlüsü, en bakışlısı, en iyi huylusu, kedisiyle, insanıyla, herşeyiyle dünyayla barışık olması, ona da ömür katamamış demek.

Gidenler, her bahara bir hasret yerleştirmeye başladı artık.
Yaş almak, böyle bir şey belki.
Müslüm Gürses de yok iki bahardır...

ADANIN kıyısında oturuyoruz. Yüzlerine güneşle, kızılın-bronzun tonlarıyla, dünyanın en güzel makyajı yerleşen sarı saçlı, duru, derin mavi gözlü kadınlar, temizlenen balıkları ince zeytin dallarına geçiriyorlar.

Yine zeytin dallarıyla közlenen ateşin, çevresine dikiyorlar sonra...
Zeytin dalı özeldir çünkü; “zeytin ağacının közleri kolay kolay kül bağlamaz, öteki odun küllerine benzemez, ta uzaklara kadar karanlığı deler, ışığını yöreye cömertçe gönderir”... (¹)Yanan zeytin dalının “nar”ı, buğusu, balıklara geçiyor yavaş yavaş.
Lezzetini başka, “adalı” kılıyor.
* * *
Aylardan haziran.
Şeftali ve nar ağaçları iyice çiçeklenmiş, benim gibi onlar da yakından denize bakıyor.Deniz o kadar durgun ki, karıncalar su içiyor denizden...
İlerdeki bembeyaz değirmenin yanında “ulu çınar iriliğinde incirler, telli kavaklar, kavaklara sarılmış asmalar” da az uzaktan bakıyor bize...* * *

BİR bedelli askerliği daha milletçe idrak ettik. Askerlik ve para deyince, aklıma abimiz Doğan Uluç’un New York’tan yazdığı haber geldi. Hem çok önemliydi, hem de acı mı acı...

Altı yıl önce Hürriyet’in sürmanşetinde yer alan haber, eski ABD Başkanı Ronald Reagan’ın yayınlanan güncesiyle ilgiliydi.
Ki kendileri, kovboy filmlerinde göğsüne taktığı yıldızıyla “kasabanın şerifi” rolüyle kalmamış... 1983’te “Yıldız Savaşları” olarak adlandırılan sistemin, yani ABD tarihinin en büyük askeri girişimlerinden birini önermişti.
* * *
Günlüğüne de bir not düşmüştü:
“Bir Türk askeri yılda 6 bin dolara mal oluyor.
Eğer onu bir Amerikan askeriyle değiştirmeye mecbur kalırsak, maliyet 90 bin dolara çıkıyor.”
Bu kadar.

BİZİM mahallede pazar her salı kurulur. Komşuluk artık pek kalmasa da, özellikle yaşlı müdavimleri tanır birbirini.

Hatta “pazar arkadaşlıkları” bile vardır, “selamsız yabancılaşma”ya inat.
Her hafta aynı saatlerde, aynı pazarcılara giderler mesela.
Domatesi hakiki Ayaş, fasulyesi kılçıksız, dolmalık biberi ince kabuklu olduğu için değil sadece...
Fiyatı uygun olduğundan da değil.
Özellikle yaşlıları nazlatıp, domatesi, hatta biberi, baklayı bile tek tek seçtirdikleri için... (Yaşlılıkta ömür kısalır da, bazı şeylere ayrılan zaman uzar)
* * *
Pazarcıların jargonunda, tekerlemelerinde edebiyatın, mizahın en taze örnekleri gizlidir zaten de...