Benim Levanten’im: Stanley Clarke

STANLEY benim İzmir’de en birinci Levanten arkadaşımdır, nadide bir dostumdur.. Masum yüzlü, tertemiz yürekli, babacan bir kişidir. Hakiki İngiliz’dir, özel bir Levanten’dir, ünlü bir Avrupalı aileye mensuptur, ama safkan İzmirlidir, dahası halis Türk’tür!..

Dostu olduğum için gurur duyarım.. Yazın çıplak ayakla, boynunda turuncu köylü poşusu, başında güngörmüş kaptan şapkasıyla deniz kıyılarında gezinir durur. Kışın ayağında çizme, üzerinde kalın safari ceket vardır. Yine boylu boyunca kıyılarda gezer, köpeği Cıngıl yanında olmak şartıyla.. Rahmetli Marika Corsini ve eşsiz insan Maria Rita Epik’ten ve amcası Jilbert Epik’ten sonra en sevdiğim Levanten portredir. Benim Levanten’imi, kimselere değişmem.. Çünkü o, en fazla bizden biri gibidir..

Geçenlerde Royal Historical Society (Britanya Kraliyet Tarihi Kurumu) üyesi ve Society for Court  Studies’in (Saray Araştırmaları Derneği) yayın organı The Court Historian’ın editörü Philip Mansel’in yeni yayınlanan kitabı “Levant”ı elimden düşürmeden okurken, Altay Vakfı’ndan sevgili Eren Gevgili, kulüpte “Clarke Kardeşleri” anacaklarını bildirdi. Hemen Stanley’e gitmek amacıyla yerimden fırladım..

CLARKE KARDEŞLER

Baban Joseph Clarke’ı anlatır mısın?
Babam Joseph Clarke, 21 Mart 1918’de Lemnos’ta doğdu, 8 Ocak 1983’te İzmir’de öldü, Paşaköprüsü Hristiyan Mezarlığı’nda yatıyor. Biz Katolik’iz. Babam, çok iyi bir insandı, yardımseverdi, bir Alsancak yakışıklısıydı. Dişçi Kemal Çetindağ’ın evinde kiracı oturduk önceleri, sonra hep Alsancak’taydık. Babam hayata muhasebeci olarak başladı, sonra ihracatçı oldu. Kardeşiyle kurduğu “Edvin & Jo Clarke Kardeşler” isimli firmalarıyla kuru incir, kuru üzüm, incir ezmesi ihracatı yaptılar yıllarca.. Babam ölmeden önce 8 sene İzmir İhracatçılar Birliği Başkanlığı yaptı. Türkiye Jokey Kulübü’nde yönetim kurulu üyeliği görevini yürüttü. Amcamın Marianne ve Partice isimli iki evladı oldu.

Peki dedelerin kimmiş?
- Annem Evelyne’nin babası, Malta Adası kökenli dedem Anthony Mikaleff, ülkemizde zeytinlağında standartlaşmayı getiren ilk şirket olan meşhur Kristal Yağları’nı 1938’den itibaren çabalayarak kurdu. Eşi anneannem Teresa, İzmirli Filipucci ailesindendir.. Beş kuşak önceki baba dedemiz James Clarke, Osmanlı zamanında 1850’lerde İzmir-Aydın tren yolunu inşa etmek için İngiltere’den İzmir’e göçüyor. Geliş o geliş.. Biz, James Dede’nin kökünden geliyoruz.

CLARKE AİLESİ

İngiliz kökenli Levanten Clarke (Klark) Ailesi, İzmir’in yakın tarihinde ve toplumsal yaşamında önemli roller üstlenmiş mümtaz bir ailedir. Bu ailenin en çok tanınan iki ferdi, Altay’ın ünlü futbolcuları Edvin Clarke ve ağabeyi Joseph Clarke’tir. Yaşlarının birbirine yakın olması sebebiyle, 1940’lı yılların şanlı Altay takımında yan yana oynayan bu iki kardeş, futbol tarihinde “Clarke Kardeşler” diye ün yaptılar. Santrfor Edvin Clarke, “Bombacı Klark” diye ünlendi. Solaçık Joseph (Jo) Clarke’ın kardeşinden geri kalır yanı yoktu. İkisi de şiddetle topa vuruyor ve fileleri havalandırıyordu. İki kardeşe “Bombacılar” dendi.. Siyah-beyaz renkleri zirvelerde gezdiren bu iki İzmirli kardeş, hayatları boyunca bu şehirde yaşadılar ve buraya gömüldüler. Şimdi bu ailenin bir ferdi olan Stanley Clarke’ı, bir dağ kulübesine benzeyen evinde ziyaret ettim. Masanın üzerine Philip Mansel’in çok okunan yeni kitabı “Levant”ı koydum..

İZMİRLİ AİLE

Stanley, Levanten kimdir?
- 1600 yıllardan itibaren Avrupa’dan kopup, Osmanlı topraklarına yerleşen, ticaret ve sanayi ile uğraşan, giderek yerlileşen, Türkler’le kaynaşan, günümüze kadar uzanan tarihleri boyunca daima, hem Osmanlı, hem cumhuriyet döneminde bu ülkeye sadakatle hizmet eden Hıristiyan Avrupalı sosyalleşmiş insan kümelerine doğu (Levant) kelimesinden türemiş olarak “Levanten” denir. Bana sorarsan Levanten, Hiristiyan Osmanlı veya Hiristiyan Türk demektir. Rum, Yahudi, Ermeni, Levanten değildir, kelime onlarda yanlış kullanılıyor. Onlar, bizden önce bu toprakların yerli ahalisiydi.

Peki, sen kimsin?
- Ben, İzmirli dillere destan Levanten İngiliz Clarke Ailesi’ne mensup olarak, 16 Ocak 1944’te İzmir’de doğdum. Annem Evelyne, babam Altaylı solaçık Joseph (Jo) Klark, ablam İrene Rose’dur. Amcam Altaylı santrfor Bombacı Clarke’tır. İzmir Sen Jozef mezunuyum. Lucien Arkas ve Enis Berki’nin sınıf arkadaşıyım. Danimarka’da iktisat okudum. Tek evladım Nicolas, Danimarka’da annesinin yanındadır. İzmir’in Küçük Paris diye anıldığı cennetvari yıllarından beri buradayız, bu şehre, bu memlekete, bu Türkiye’ye aşık bir sülaleyiz.
Benim memleketime bir haksızlık, bir düşmanlık olursa yerimde duramam. Türkiye düşmanlarına karşı ekmeğini yediğim bu memleketi sonuna kadar savunmak isterim. Osmanlı ve Türk tarihine hayranımdır, Atatürk’e aşığım ben. Sürekli Türk tarihini okurum, bunun en yakın şahidi sensin..

İLGİNÇ YAŞAM

Yaşamını anlatır mısın?
- Ben İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Rumca, Norveççe, Danimarkaca, İsveççe bilirim. Ama tıpkı bir Türk köylüsü veya fakir balıkçı gibi sade ve basit yaşarım. Herkes beni boynumdaki köylü poşusu ile tanır. Köpeklerim en yakın arkadaşlarımdır. Beyaz kangal Balu öldü, sevgili Haydut’um öldü, şimdi Cingobel ile yaşıyoruz, ona “Cıngıl” ismi koydum. Cıngılbelle şarkısından çıkıp bana armağan geldi. Benim hayatım, Türkiye aşkı, Altay sevdası, Kristal yağları ve dürüstlük üzerine kuruludur, işte o kadar. Kim Novak, The Beatles, Rolling Stones hayranıyım. 78 adetlik Zippo çakmak koleksiyonumun dünyada benzeri yoktur. Gençliğimde İzmir’in Mogambo’lu, Sibel’li, Disko Saffet’li gece hayatında fırtına gibi esen bir delikanlıydım, şimdi buhar oldu her şey.. Yalnız yaşarım. Aslında Robenson Cruzo gibi yaşarım, Cuma ise benim sevgili köpeğim Cıngıl’dır. Bak, üzerimdeki tişörtüm “Iron Maıden” (Demir Bakire) hard-rock gurubunun işaretini taşır.  Mütevazı bir İngiliz Türk’üyüm, benzerim yoktur.

Levantenler hakiki İzmirlidir!

Joseph Clarke’ın biricik oğlu ve Bombacı Edvin Clarke’ın yeğeni Stanley Clarke, Levanten hatıraları ile dopdolu bir dünyanın içinde yaşamakta. Bilgisayarı ve köpeği Cıngıl, bu İzmir aşığı Levantenin en yakın dostları.. (Fotoğraf:Yaşar Aksoy)

Altay ve Kristal Yağları benim aile yadigarım

Stanley Clarke, babası ve amcasının hatıraları ile gurur duyuyor. Rahmetli Çetin Esen Kaftan’ın “Altay Tarihi” kitabı ile dedesi Anthony Mikaleff’in kurduğu “Kristal Yağları”nı aile yadigarı kabul etmekte.

Philip Mansel’in eşsiz kitabı yayınlandı

Britanya Kraliyet Tarih Kurumu üyesi ve Saray Araştırmaları Editörü Philip Mansel’in yeni yayınlanan “Levant” kitabı, İzmirli Levantenler’i ayrıntılı biçimde anlatmakta.