Antep kahramanlarını selamladık

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Murat Dağ’ın hazırladığı ‘Antep Savunması-Harp Günlüğü’ kitabını okurken, “Belki de Kartaca’dan beri bu kadar şanlı bir müdafaa ile mütehassıs bir halk kitlesi görülmüş değildir. Son harp esnasında Türk orduları muharebeler ve kahramanlıklar tarihinde pek büyük ve pek şanlı hikâyeler verdiler. Fakat ne kadar olsa bunlar, yine ordu halinde idiler” diye düşündüm.

O inancın zaferiyle, Gaziantep 25 Aralık 1921’de Fransızların işgalinden kurtuldu. Gaziantep, Ankara Hükümeti ile Fransızlar arasında imzalanan Ankara Anlaşması sonrası, anavatana tekrar kavuştu. Maraş’ta Gaziantep Mıntıka Komutanlığı emrindeki 59’uncu Alay halkın coşkun heyecan gösterileri ve sevinç gözyaşları arasında Gaziantep’e girdi. Ordu’nun Gaziantep’e girişini Ömer Asım Aksoy kendi yazdığı şiirle selamladı. “Hoş geldiniz siz ey şerefin kahramanları! Yollarda kaldı, bekledi gözler bu anları.”

Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, Gaziantep’in düşman işgalinden kurtuluşunun 100. yılı anısına, namüsait şartlarda Antep’i ‘Gaziantep’ yapmak için çaba sarf eden ‘Antep Harbi’nin aziz şehit ve gazilerine ithafen belgesel nitelikte birçok kitap hazırlatmış, bir de inanılmaz bir müze yaptırmış, Gaziantep’in savunmasını ve kahramanlığını anlatan ‘Panorama 25 Aralık Müzesi’ni ortaya çıkarmış... Hürriyet ekibi olarak müzenin ve panoramanın hazırlanmasında büyük emeği olan mimar Bekir Sıtkı Severoğlu ile bu muhteşem mekânı gezdik. Fatma Şahin zaman zaman anlatımlarda ‘tespit’ler yaptı, bizleri duygulandırdı. Gazianteplilerin Fransız işgalinden kurtuluşundan bu yana yaşananların dosdoğru anlatılacağı bir müzenin yapılmasının 100 yıllık bir rüya olduğunu söyleyen Bekir Sıtkı Severoğlu, “Projenin en temel özelliklerinden biri, 11 gönüllü mimarın avam proje çalışmalarında yer alması... Diğeri de projede düşmana ait işgal komutanlığının günlüklerinin ve istihbarat raporları ile müzede anlatılanların doğrulanmış olması...” dedi. Fransızların, Türk esirleri önce sorgulayıp sonra tedavi etmelerine ilişkin insanlık suçlarını, 155’lik obüs toplarının uluslararası Lahey Konferansları’nda alınan kararlara aykırı olarak sivil hedeflere karşı kullanılması, silah denemeleri yapılması ve önemli sayıda ağaç katliamının belgelenmesi gibi olayların ayrıca Rus ressam Aleksander Samsonov ve ekibinin yağlı boya resim tekniği ile anlatılması müzenin çok önemli bir tarafını ortaya koyuyor.

FATMA ŞAHİN ANLATIYOR

Gaziantep gene heyecanlı bir şubat ayı yaşayacak. 8 Şubat 1921, Antep’in TBMM’de ittifakla alınan 93 numaralı kanunla ‘Gaziantep’ olduğu gündür... Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, “O günün heyecanını bütün yüreğimizde hissediyoruz. Gaziantep’in düşman işgalinden kurtuluşunun 100. yıl etkinlikleri Cumhurbaşkanlığımızın himayelerine alındı. Gazi şehrin 11 ay boyunca düşmana karşı verdiği mücadeleyi tüm ayrıntılarıyla ölümsüzleştirilen ve ziyaretçilerine tekrar tekrar yaşatacak olan ‘25 Aralık Gaziantep Savunması Kahramanlık Panoraması ve Müzesi’ni, kurtuluşumuzun 99. yıldönümünde ziyarete açtık. Müzede ünlü Rus ressam Aleksander Samsonov tarafından yapılan 14 tablo, 3 diorama ve 13 metre yüksekliğinde, 120 metre uzunluğunda panoramik yağlıboya çalışmalarıyla kahramanlıklarla dolu Antep Savunması tüm yönleriyle anlatılıyor” dedi.

FRANSIZLARIN SAVAŞ SUÇU BELGESİ

Mimar Severoğlu, bize müzeyi gezdirirken Fransızların savaş suçu işlediklerine dair gerçeği anlattı.

Tablonun altında ‘Tuval üzerine yağlıboya, 200x300, 2018/Proje yöneticisi A. Samsonov ve ressam P. Lyubaev’ yazıyor. Mimar Severoğlu, tablonun önünde şöyle konuştu:

“Fransızlar sivil hedeflere karşı kullanılmaması gereken büyük çaplı toplar kullanmışlar ve daha da önemlisi, bu topların patlamasından sonra kent harabeye dönmüştür.

Devletler, savaşların sivil insanlar üzerindeki etkilerini önlemek veya hafifletebilmek amacıyla özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren savaş hukukunu geliştirmek adına birtakım çalışmalar yapmışlardır... Bu çalışmalardan biri 15 Haziran 1907 tarihinde birçok büyük devlet tarafından imzalanan Lahey Sözleşmesi’dir. Bu sözleşmeyi imzalayan devletlerden biri olan Fransa, sözleşmeyi ihlal ederek Antep Savunması’nda ‘insanlık suçu’ sayılacak faaliyetleri gerçekleştirmiştir. Fransız kuvvetleri halkın üzerine 105’lik obüs mermilerini, 155’lik topları ve 65’lik dağ toplarını yağdırmaktan geri durmamışlardır. Bu topların patlaması sonucu oluşan pis kokulu gazlardan 6 bini aşkın aile, kadın ve çocuk zehirlenmiş, salgın hastalıklar baş göstermiştir.”

GÜNÜN SÖZÜ

“Bu tek Türk şehri hiçbir yerden maddi yardım görmeksizin kendi kahramanlığı ile kendini kurtardı ve Gazi unvanını bihakkın liyaket kesbetti, Gazianteplileri o gün olduğu gibi bugün dahi derin hürmetle takdir ederim. Türk’üm diyen her şehir, her kasaba ve en küçük bir Türk köyü Gazianteplileri kahramanlık misali olarak ele alabilir...”                         Mustafa Kemal Atatürk-1936 

MADALYA SAYISI NEDEN DÜŞÜK

-Panoroma’nın girişinde ‘Urşum’dan ‘Gaziantep’e gelinceye kadar kentin 31 ayrı ismine yer veriliyor.

-Gaziantep’te Panoroma Müzesi’nde madalya alanların listesi yer alıyor. Madalya alanlar listesindeki kişi sayısının düşük olması dikkat çekiyor. Bunun nedeni, ‘Antep Savunması’ndan sonra madalya kanununa göre sivil kahramanların madalyalarını alabilmek için üç lira vermeleri gerekiyordu. Bazıları parası olmadığından, bazıları da “Biz madalya için değil, vatan için, namus için, Allah için savaştık” diyerek madalya talep etmemişti. Bu nedenle ‘gazilik’ unvanı şehir için çok önemli sayılıyor. Antep’in ‘gazi’liği binlerce kahramanın madalyası olarak kabul edilir ve bunun için Gaziantepliler, şehre ‘Antep’ denilmesine tepki gösterirler.

- 12 dakikalık bir filmle Gaziantep Savunması hakkındaki genel bilgilendirmeden sonra 250 metrekare büyüklüğünde bir harita üzerinde yürüyerek 1920 yılı Antep’ini kavrıyoruz. Duvarlarında savaşın şahidi yapıları görebilirken arzu edenler müzeden sonra savaşın ayak izlerini takip edebiliyorlar.

-Atatürk’ün Gaziantep ve Gaziantepliler için söylediği ve her yerde okunabilen sözlerinden biri de şudur: “Ben Anteplilerin gözlerinden nasıl öpmem ki, onlar yalnız Antep’i değil, bütün vatanı kurtardılar.”