Afşin-Elbistan’da bir dev yatırım

Sağ tarafta eski Afşin-Elbistan Termik Santralı’nı (A) görüyorsunuz. Başınızı sola çevirirseniz, bundan dört kilometre uzaklıkta pırıl pırıl yenisi (B) ile karşılaşıyorsunuz.

Ovada ağırlıklı olarak pancar, ayçiçeği, buğday, nohut ve arpa tarımı yapılıyor; toprağın altı ise kömür kaplı; yaklaşık 50 metreden sıyırma yoluyla çıkarılıyor. Ancak bu linyit kömürünün kalorisi (900) çok düşük bir değere sahip. Avusturya ve Güney Afrika’dan gelenler ise yaklaşık 3 bin 500 kalorili.

Afşin-Elbistan santrallarının proje tarihçesi 1970’lerin ortasında başlıyor. Demirel hükümetinin kararıyla yatırım programına alınıp 1975’te temeli atılıyor, 1984’lerde de devreye girebiliyor. Ve Türkiye’nin elektrik üretiminin % 7’sini karşılamaya başlıyor. Ancak bu santral bugün yenilenmeye muhtaç bir durumda. Bu yılki yağış rejiminin iyi olması nedeniyle barajlar tam gaz çalıştırıldığından elektrik üretiminde fazlalık olmuş. Bu nedenle, ‘tasarruf’ amacıyla eski santralın üretimi bir ay önce geçici olarak durdurulmuş.

ESKİSİ-YENİSİ

Yenisine gelelim... B termik santralı biz gezdikten iki gün sonra (15 Nisan’da) ateşlenmiş; hazirandan başlayarak 15 Aralık’a kadar 4 ünitenin birden deneme üretimine geçmesi bekleniyor. Santral sahasında ‘ateşlemenin’ heyecanı yaşanıyordu gittiğimizde. Santralı işletmeye alma projesinde görev alan Macar mühendis Laszlo Donka’nın mutluluğu gözlerinden okunuyordu. (Bu arada üç yıl içinde, çoğu çalışanların ihmalinden olmak üzere meydana gelen iş kazalarında 14 kişinin öldüğü de üzüntüyle anlatıldı bize.)

Devletin, Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) (Önce TEK, sonra TEAŞ’tan dönüştü), 4x360 MW gücündeki santralın yapımı 1996’da ihaleye çıkarılmış, 1998’de Mesut Yılmaz tarafından temeli atılmış; anahtar teslimi ve götürü bedelle 58 ayda bitirilmek üzere projelendirilmiş. Tesisin yapımına ancak 2000 tarihinde başlanabilmiş, dolayısıyla bir yıllık bir gecikmesi var. Binlerce dönümlük arazide yüklenicilerin son çalışmaları yoğun şekilde sürüyor. Yaklaşık 3 bin kişinin özverili çalışmasını gördüğünüzde istihdam bakımından şaşırıyor; keşke bunun gibi 50 yatırımımız daha olsa diye özlem duyuyorsunuz.

Bu arada bir durumu aktaralım: 28 Mart öncesinde seçim çalışmaları için ancak gece vakti Elbistan’a gelebilen Enerji Bakanı Hilmi Güler’in, santral sahasını ziyaret etmeden ayrılması biraz burukluk yaratmış. ‘Hiç olmazsa gece kalıp ertesi gün gidebilirdi’ diyorlar.

Erdoğan ve Güler’in, santralın açılışını hazirana kadar yapmaları bekleniyor.

9 EYFEL KULESİ

Mitsubishi (Japon), Babcock Borsig (Alman) ve Gama-Tekfen-Tokar’ın (GTT Ortaklığı) ve ENKA’nın oluşturduğu konsorsiyumun inşaat ve montaj çalışmaları Türkiye’nin bugüne kadar gerçekleşmiş en büyük santral şantiyesi sayılıyor. 1.6 milyar dolarlık bir (faiz ve istimlak bedelleriyle birlikte belki 2 milyar doları bulacak) büyüklük itibarıyla başka yatırımı olmamış Türkiye’nin...

Ancak yurdun bir ucu olduğundan burasını devlet ve hükümet erkánından ne gören var, ne de bilen... 16 bin ton TIR yükü ile malzeme getirilmiş bölgeye... GTT İcra Kurulu üyesi Orhan Baybars, projede kullanılan imalat ve montajda 65 bin ton konstrüksiyon çeliği ile Paris’teki Eyfel Kulesi’nden 9 adet, harcanan betonla da 100 metrekarelik 8 bin adet konut yapılabileceğini anlatıyor.

DÜNYANIN 2. BÜYÜK VİNCİ

Dünyanın ikinci büyük mobil Liber vinci (800 ton kaldırma gücü varmış) İskenderun üzerinden buraya getirilmiş; 125 metre yüksekliğindeki kazan montajında kullanılmış...

Yurtdışında onlarca milyon dolarlık projelere imzalar atmış, Türkiye’nin yüzünü ağartmış tecrübeli mühendis ve teknisyenler, kendi ülkelerinde de böyle organize bir yatırıma imza atmalarının mutluluğunu yaşıyor bugün... Galiba asıl gurur duyması gereken kişi ise, yatırımın lider ve pilot firması (28 hisseli) Gama’nın Yönetim Kurulu Başkanı Erol Üçer... Vahap Munyar’ın dediği gibi başı Yuvacık Barajı, Mavi Akım, Trakya Doğalgaz Santralı (% 90’ı Enron’un) ile başı derde girmiş olan 76 yaşındaki Üçer’in söylediğine göre, bizimle birlikte bu yatırımı, temel atılmasından sonra ilk kez görmesi ilginç değil mi? Üçer, ‘Hizmeti programlayıp doğru yaparsanız gitmenize gerek yoktur, şimdiki gibi keyif alırsınız’ diyor. Bölgedeki 3.4 milyar tonluk düşük kaliteli linyit kömürünü yaklaşık 30 yıl süreyle yakarak elektrik üretecek yeni tesisin (A ve B’den sonra C ve D tesislerinin yapımı düşünülüyor) baca gazı arıtma desülfürizasyon tesisinin, ilk kez kömürle çalışan bir santralla birlikte kurulduğunu söylüyor Üçer... Diğer termik santralların çevreyi nasıl mahvettikleri düşünülürse, yaklaşık 200 milyon dolar ek yük getiren bu ‘arıtmanın’ ne derece önemli olduğu ortaya çıkıyor. AB çevre kriterlerine uygun ilk olan tesisin bacasından çıkan partikül madde miktarının % 99.5’i elektro-filtlerde tutulacakmış...

Bakanlık, bu bölgede yapacağı termik santrallarla enerji üretiminin % 15’ini karşılamayı hedefliyor; satmayı veya devretmeyi düşünmüyor.

Bundan bir süre önce Almanya Başbakanı Schröder’in de katıldığı, Siemens’in yaptığı İskenderun Sugözü Termik Santralı’nın yapımında, Gama da Tekfen’le birlikte müteahhit firma olarak görev almış... Japon Taysei firmasının İstanbul’daki tüpgeçit ihalesinin Nurol’la birlikte müteahhitliğine en yakın aday da Gama... En önemlisi de İrlanda’da bir doğalgaz santral ihalesini kazanmaları...

GÜNÜN SÖZÜ

‘Ne kadar bilirsen bil ve ne kadar anlatırsan anlat, senin bildiğin karşındakinin anladığı kadardır.’

(Mevlana)