Suriye için yeni yol ne?

Bu çarpıcı cümle, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başdanışmanı İbrahim Kalın’ın ağzından çıkmış. Geçtiğimiz haftasonu yapılan 3’üncü “Milli Kültür Şûrası”nda. Kalın, her kültürün bir coğrafyadan, belli bir zaman diliminden çıktığını söylemiş. Ve her kültürün özünü kaybetmeden gelişebileceğini, evrenselliğe ve değişime açık olduğunu dile getirmiş.

Yani kültürün şeklinin (suretinin) değişmesiyle, onun hakiki ve evrensel manasının (özünü) kaybolmayacağını vurgulamış.

Suriye dengeleri

KURDUĞU bu ilişki, aklıma dış politikamızda yaşanan gelişmeleri getirdi. Daha doğrusu şu soruyu: “Öz” stratejimizi korurken, surette taktik değiştirebilir miyiz? Yani ulusal güvenliğimizi sağlarken, pragmatik ve esnek bir dış politika uygulayabilir miyiz? 

*

Şöyle ki: Suriye’de işler gitgide karışıyor. Ve bizi iyice köşeye sıkıştırıyor. DEAŞ sonrası Suriye’de hakim olacak güç dengesi, aşağı yukarı belli oldu: Esad, ülkenin batısında kontrolü iyice ele geçirdi. Tabii Rusya ve İran sayesinde. Ülkenin doğusu ise belli ki, Sünni aşiretlerin nüfuzuna girecek.

PYD/YPG de ülkenin kuzeybatısındaki ve kuzeydoğusundaki nüfuz alanını pekiştirdi. Bu iki bölgeyi de birleştirmek istiyor. Türkiye’nin Fırat Kalkanı harekâtıı ise Özgür Suriye Ordusu’nu (ÖSO) bu iki bölge arasında tampon yaptı. Yani PYD’nin kuzeyde kantonlarını birleştirmesini engelledi.

Şimdi Türkiye-ÖSO ittifakı, PYD’yi tamamen Fırat’ın doğusuna itmek istiyor. Ki böylece kantonları birleştirme projesi tamamen çöksün. Bunun için de PYD’yi Fırat’ın batısında bulunan Menbiç’ten çıkarmak kilit önemde.

Türkiye’ye engel

NE var ki, Türkiye’nin operasyonu ve desteklediği ÖSO, durduruluyor. Hem de ABD, Rusya, Esad ve PYD güçleri tarafından.

Geçtiğimiz günlerde PYD, Menbiç’in batısını Esad güçlerine devretti. Hem de Rusya’nın desteğiyle. Dahası, ABD de Rusya’nın kendilerini bu konuda bilgilendirdiğini açıkladı. Bu da şunu gösteriyor: Esad ve onun arkasında yer alan Rusya, hem PYD/YPG ile fiili işbirliği yapıyor. Ve böylelikle PYD’ye bir nevi koruma kalkanı oluyorlar. Hem de Türkiye’nin daha fazla ilerlemesini engelliyorlar.

*

Menbiç’in kuzeyinde, yani ÖSO’nun hakim olduğu Cerablus’un sınırında ise ABD güçleri konumlanmış durumda. Bu da ÖSO’ya “daha güneye inme” demek.

Kısacası: ABD, Rusya, Esad ve PYD farklı kulvarlarda da olsa, birbirleriyle ilişkili bir şekilde Türkiye’nin ilerlemesini engelliyorlar. ÖSO’yu da dar bir alana hapsediyorlar. Dahası, PYD/YPG’ye kantonlarını daha güneyden birleştirme imkânı sağlıyorlar.

İzlenecek yol

PEKİ bu durumda biz ne yapabiliriz? Kalın’ın söylediği prensibe tutunabiliriz. Yani “öz” stratejimizi koruyarak, suretteki taktikleri değiştirebiliriz. 

“Öz strateji”den kastım, ulusal güvenliğimizi sağlamak ve bütünlüğümüzü korumak. Bunu yaparken, aynı zamanda hareket alanımızı genişletebiliriz. Şöyle:

1’incisi, PYD/YPG’nin çizdiği ve ABD-Rusya’nın desteklediği çerçevenin dışına çıkabiliriz. Bunun bir yolu, daha yeni Türkiye’yi ziyaret etmiş olan Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) Başkanı Mesut Barzani’yle işbirliğinden geçiyor. Malum, Barzani ile PYD arasındaki rekabet gitgide kızışıyor. Ankara da Barzani’yle gittikçe yakınlaşıyor. Barzani’nin Irak’ta Sincar bölgesindeki PKK kamplarını hedef almaya başlaması, bunun bir tezahürü.

Bu yüzden; Barzani’nin peşmergelerini PYD kontrolündeki kuzey Suriye’ye entegre etmek, bir çözüm yolu.

*

2’nci yol ise: Kuzey Suriye’yi PKK’dan arındırmaya çalışmak. Nasıl Barzani, PKK ile arasına mesafe koyduysa, PYD de aynı yönde teşvik edilebilir. Örgüt şiddetle arasını açarsa, tekrar muhatap haline gelebilir.

Bu politika, hem sınırlarımızda dost bir Kürt şeridinin yolunu açar. Hem büyük güçlerin elinden “Kürt kartı”nı alır. Hem PKK ile mücadelemizde elimizi güçlendirir. Hem de Kürdistan bağımsızlığını bizim için tehdit olmaktan çıkarır.

*

3’üncü taktiksel değişim ise şu: Ankara için hayat memat meselesi Esad rejimi değil, sınırlarımızda oluşacak YPG/PYD koridoru. Başbakan Binali Yıldırım’ın evvelsi gün Sinop dönüşünde sarfettiği “Rejim güçleri Menbiç’e girdi ve YPG’liler buradan ayrılıyor. Bu, bizim açımızdan olumsuz değil” sözleri de bunun göstergesi.

PYD’nin alanını daraltmak için ise Esad’ın –ve dolayısıyla Rusya’nın- desteğini almamız elzem. Ki böyle bir işbirliği, Suriye’de hareket alanımızı genişletir. Ve orada bulunan askerlerimize karşı tehditleri azaltır.

Ancak bunun için ÖSO’nun sınırlı bir alana çekilmesine razı olmamız gerekecektir.