TÜRKİYE’de Sabancı Holding’le ortak başta Marlboro olmak üzere sigara üretimi yapan Philip Morris SA Genel Müdürü Turhan Talu, üniversite öğrencisi oğluyla bir gün sohbet ederken, gömleğindeki delik dikkatini çekti:
- Sigaraya mı başladın?Djarum mu içiyorsun?
Oğlu bir an sustu, ne diyeceğini bilemedi, sonra dürüst davranmayı yeğledi:
- Evet ama nereden anladın Djarum kullandığımı?..
- O gömleğindeki delik, Endonezya’da üretilen Djarum adlı sigaradan başkasına ait olamaz. Endonezya’da bu sigarayı kullananların hepsinin gömlek ya da tişötlerinde bunun gibi delikler vardır. Oradan anladım.
Konuyu öğrendiğimde Turhan Talu’nun oğluna yaptığı açıklama bana yeterli gelmedi. Yanık izinden hangi sigara olduğunu bilmek pek kolay olmasa gerekti. Talu, Djarum’u anlatmaya çalıştı: "Djarum, Endonezya’da üretilen karanfilli bir sigaradır.Yanarken çevresine aynı mangaldan ateş sıçrar gibi çok minik ateş partikülleri saçar.Bu sigarayı kullananın gömlek veya tişörtlerini delinmekten kurtarması zordur."
Turhan Talu’yla oğlunun sigara içmesi olayına elbette durup dururken girmedik. Konu, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi’nin ihale açıp SICPA’ya kurdurduğu, ancak henüz devreye sokamadığı yeni bandrol ve izleme sisteminden açıldı.
Talu, sigara ve alkollu içkiler için planlanan yeni bandrol-izleme sistemini kaçakçılığa karşı pek çare olarak göremiyordu: "Mevcut bandrol sisteminde tüketici sigaranın kaçak olup olmadığını anlayabiliyor.Yenisinde özel cihazla, sadece kontrol elemanları kaçağı yakalamak durumunda."
Talu, kaçak sigaranın kaynağının içerde değil dışarda olduğunda ısrarlı: "Türkiye’de sigara üreten altı şirket var.Hepsi yüzde 100 kayıtlı çalışıyor.Kaçak sigarayla mücadele için sınırları iyi kontrol etmek gerekiyor."
Aslına bakılırsa en yakın örneği, hem dünyanın, hem de Türkiye’nin sigara devi Philip Morris’in buradaki Genel Müdürü olarak Talu kendisi yaşamış. Oğlu, ta Endonezya’dan gelip, Türkiye’ye kaçak girmeyi başarmış Djarum’la sigaraya başlamış.
En azından bu örnek bile Talu’nun, "Kaçak sigaranın kaynağını içerde üretim yapanlarda değil, sınırlarda arayın" çağrısını haklı göstermeye yetiyor...
Sen Türkiye’ye 450 milyon dolar yatırım yapmış Philip Morris’i yönet, Tekel Sigara’yı gerilerde bırakacak satış büyüklüğüne ulaş, oğlun kaçak sigara kullanıcısı çıksın...
Yine de, "Kaçak sigaranın kaynağında Philip Morris olabilir mi" baskısı yaşa...
Sigara vergisi arttığında, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, "Vatandaşımızın sağlığını korumaya çalışıyoruz" türünden açıklamalar yapıyor... Sigaranın vergisinin yüksek olmasına kimse karşı çıkmıyor... Çünkü, öyle olması gerekiyor...
Sigaranın vergisini "caydırıcı" düzeyde yüksek tutalım ama kaçağın adresini de doğru görelim...
5 bin YTL harcadım, 200 dolayında oy aldım
GEÇEN ay sonu Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) Ankara’daki mali genel kurulu sonrasında kulak misafiri olunca farkına vardım. Orta Anadolu İhracatçılar Birliği Makine ve Aksamları İhracatçıları Başkan Yardımcısı, TOBB Makine Sektör Meclisi Başkan Yardımcısı Merih Eskin, meğer 22 Temmuz seçimlerinde İstanbul 3’üncü Bölge’den bağımsız aday olmuş.
Merih Eskin, aday olmaya olmuş ama 5 bin YTL harcamasına karşın, adaylığını pek iyi duyuramamış. Kendisine bir "sanal seçim ofisi" kurmuş, yaptırdığı poşetleri pazarlarda dağıtmakla yetinmiş.
Eskin’e sordum, aldığı oyu da pek hatırlamıyor: "100-200 dolayında oy aldım sanıyorum."
Eskin’e neden bağımsız aday olduğunu sordum: "İstanbul’da da bu işin bağımsız yapılabileceğini düşünüyorum. Benim ilk deneyimimdi. Önümüzdeki seçimlere daha sıkı hazırlanmayı düşünüyorum. Şansımı yeniden deneyeceğim."
5 bin YTL’lik harcama, 100-200 dolayında oy... İlk deneme için pek de başarılı bir sonuç değil...
Ancak, Merih Eskin, bir sonraki seçimlerde şansını daha profesyonelce denemek istiyor...