Karbon elyafı elektrik çarptı Avustralya 50 milyon dolarlık nakit teşvikle yatırıma çağırdı

2008’de TÜBİTAK’tan aldığı 11 milyon dolarlık destekle ilk pilot hattını kurdu. 1500 tonluk ilk ticari karbon elyaf üretim hattını da 2009’da devreye aldı. Türkiye, dünyada karbon elyaf üreten 9’uncu ülke olurken, Aksa da geçen 30 yılda bu pazara giren tek şirket ünvanına kavuştu.
Aksa Akrilik, daha sonra karbon elyafının dünyada pazarlanması için The Dow Chemical Company’ye bağlı Dow Europe Holdings’le 2011’de ön anlaşma imzaladı. Dow Europe, anlaşmayı daha ileri taşımayı yeğledi. Haziran 2012’de yüzde 50 payla ortak olduğu DowAksa Advanced Holding Company’yi kurarak, işbirliğini güçlendirdi.
DowAksa’nın yılda 3 bin 500 tona ulaşan üretim için yaptığı yatırımın bugünkü değeri 375 milyon dolara ulaşırken, gelecek planı hazırlandı:
- 10 yıl içinde karbon elyaf üretim kapasitemizi yıllık 30 bin tona çıkaralım.
DowAksa Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mehmet Ali Berkman başkanlığındaki ekip Ekonomi Bakanlığı’na başvurdu:
- Kapasite artırımımızı “stratejik yatırım” sayıp 5’inci bölge teşvikleri kapsamına alır mısınız?
Bakanlık talebi inceledi:
- Bir yatırımı “stratejik” saymanın kuralları arasında üretilecek ürünle o alandaki ithalatı azaltmak da var. Karbon elyafta bu aşama geçilmiş. Ek yatırım “stratejik” sayılamaz.
Berkman ve DowAksa’nın Genel Müdürü Mithat Okay, karbon elyaf üretiminde maliyetin yüzde 40’ının enerjiden oluştuğundan hareketle başka yolu denedi:
- Rakiplerimiz elektriğin kilovatını 2.5-5 sente kullanırken, bizim faturamız 11 sent düzeyinde. Kendi santralımızdan maliyetine elektrik kullansak.
Berkman, Akkök Şirketler Grubu Başkanlığını bir süre önce devrettiği Ahmet Dördüncü ve Mithat Okay’la birlikte bu durumu anlatırken sorduk:
- Elektrik piyasası serbestleşirken kendi elektriğinizi maliyetine kullanmanıza neden izin verilmiyor?
Berkman yanıtladı:
- Transfer fiyatlamasına takılıyor. Yani, grup şirketi lehine kârdan feragat görülüyor.
Mithat Okay, sıkıntıyı somutlaştırdı:
- Şu anda zararına üretim yapıyoruz.
- Ne yapmayı düşünüyorsunuz?
Dördüncü yanıtladı:
- ABD’li ortağımız Dow, Türkiye’de büyümek yerine ABD’de üretimi öneriyor. Orada teşvik alabiliyoruz.
Berkman, Avustralya’nın teklifini aktardı:
- Avustralya, yatırım yapmamızı için 50 milyon dolarlık nakit teşvik bile öneriyor.
Çelikten 5 kat hafif, 4 kat dayanıklı karbon elyaf, havacılık, uzay ve otomotiv başta olmak üzere birçok alanda giderek öne çıkıyor.
TÜBİTAK’ın başlangıç desteğiyle özel sektörün yakaladığı karbon elyaf başarısına sahip çıkmak varken, bundan sonraki adımları ABD veya Avustralya’ya kaptırmak doğru olur mu?

Kilo başına ihracat 200 dolara kadar çıkıyor

DOWAKSA Genel Müdürü Mithat Okay, karbon elyafta katma değerin yüzde 211’i bulduğunu belirtince, daha somut veri istedik. Ahmet Dördüncü, en ucuz üründen örnek verdi:
- Hammaddenin tonunu 1700 dolara ithal ediyoruz. Oradan 500 kilogram karbon elyaf çıkıyor. Kilosu 17-18 dolardan ton başına gelir 9 bin doları buluyor.
Mehmet Ali Berkman araya girdi:
- 17-18 dolarlık ürün bazı spor malzemelerinde kullanılıyor. Uzay sanayine giden ürünün kilosu 200 dolar.
ABD’de binaları depreme karşı daha üçlü kılacak ürün geliştirmeye çalıştıklarını vurgulayıp, ekledi:
- TAI ile yerli insansız hava aracına malzeme üreteceğiz.