Çipura ve levrek 7 sent yüzünden AB’de 60 sentlik darbe yiyecek

19 ARALIK 2014 gecesi Karacabey TİGEM tesisleri... Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’le sohbet ediyoruz. Bir soru üzerine konu balık üreticilerine verilen desteğe döndü:
- Balık üreticileri bakanlığınızın verdiği desteği artık istemiyor. Bu desteğin AB’de başlarına dert açacağından tedirginler.
Eker, yanıta biraz sinirli girdi:
- Lobi var lobi... Desteklerden şikayetçi olanlar balık ihracatçıları. Kültür balıkçılığına destek benim dönemimde başladı. Alabalıkta kilo başına 65 kuruş, çipura ve levrekte 70 kuruş destek veriyoruz. Yeni tür üretildiğinde destek 1 lirayı buluyor.
İhracatçıların tedirginliğini tekrarladı:
- Balık ihracatçıları, AB’nin ek vergi gündeme getireceğini düşünüyor.
Bunun üzerine sorduk:
- AB’nin soruşturmasına karşı savunma yapar mısınız?
- Bakanlık olarak öyle bir duruşmaya katılmayız. Ayrıca destekleri de kaldırmayız.
Önceki akşam Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tuncay Sagun’la buluştuk. Son durumu özetledi:
- AB, Danimarka’nın başvurusu üzerine alabalıkta bize karşı açtığı soruşturmayı tamamladı. 4 aydır AB ülkelerine alabalık ihracatında yüzde 7-9.7 telafi edici vergi (ek vergi) uygulanıyor. Bu vergi, AB ülkelerine alabalık ihracatımızı yüzde 10 aşağı çekti.
Daha büyük tehlikeye işaret etti:
- İspanya Deniz Ürünleri İhracatçıları Birliği (APROMAR), Avrupa Birliği Komisyonu’na “Türk çipura ve levreğinde devlet desteği var” başvurusunda bulundu. AB, soruşturma açarsa, alabalıkta olduğu gibi ek vergi ile karşılaşabiliriz. O zaman AB’ye levrek ve çipura ihracatında darbe yeriz.
AB ülkelerine çipura ve levrek ihracatı verilerini aktardı:
- 2014’te 177 milyon dolarlık çipura ihracatının yüzde 60’ı, 240 milyon dolarlık levrek ihracatımızın da yüzde 75’i AB ülkelerine gerçekleşti. İspanya’ya geçen yıl 19 milyon dolarlık çipura, 15 milyon dolarlık levrek ihraç ettik.
Ardından Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın hakkını teslim etmeyi unutmadı:
- Allahı var. Destekler, ülkemizde kültür balıkçılığını çok geliştirdi ve büyüttü.
Sonra karşılarındaki soruna döndü:
- AB’den çipura ve levrekte de ek vergi darbesi yememizin önüne geçmek için Bakanlık parasal desteği bir an önce durdurmalı. Üreticiyi desteklemenin başka bir yolunu bulmalı. Destek dolaylı olursa, AB nezdinde kendimizi daha iyi savunabiliriz.
AB’ye karşı iki bakanlığın birlikte hareket etmesini istedi:
- Ekonomi Bakanlığı, biz ihracatçıların sıkıntısını daha iyi biliyor. Tarım Bakanlığı ile birlikte AB nezdinde yapacağımız savunmada bize destek olmalarını bekliyoruz.
Durumu daha da netleştirmek için rakama başvurdu:
- Çipura ve levrekte Bakanlığın verdiği nakit destek 7 sent düzeyinde. AB, yüzde 10 ek vergi koyarsa karşımıza çıkacak fatura kilo başına 60 sent olacak. 7 sent için 60 sent vergi ödemenin anlamı var mı?
Bakan Eker, alabalık soruşturması sırasında, “lobi var lobi” bakışını değiştirmedi, ek vergi devreye girdi...
Türkiye’nin balık ihracatına daha sert frenin önlenmesi için, destek yöntemleri değiştirilemez mi?

Balığı satamazsan balık seni satar

SU Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tuncay Sagun, çipura ve levrek ihracatının kilo başına değerine dikkat çekti:
- Türkiye’nin kilo başına ihracat geliri 1.60 dolar düzeyindeyken, çipura ve levrekte 5.95 doları buluyoruz. Yani, ortada ciddi katma değer var.
Ardından balıkçıların sıkça kullandığı deyimi aktardı:
- Balığı satamazsan, balık seni satar...
Deyimin anlamını açtı:
- Kültür balıkçığı üretimi 235 bin ton düzeyinde. Yani, iç sular ve denizlerdeki havuzlarda 235 bin ton balık üretiliyor. Bunlar günü geldiğinde satılamazsa, beslemeye devam etmek zorundasınız. O da kaynak kaybı anlamına gelir.