ABD’nin bu kadar çaresiz kalacağı aklıma gelmezdi, Türkiye’de mutluyuz

- 3 yıla yakın...

Ben SHV Holdings’e 1982 yılında girdim.

- Ben doğmadan 5 yıl önce yani...

İpragaz Genel Müdürü Selim Şiper’in odasında buluştuğumuzda Patrick J. Kennedy’nin ilk anlattığı izlenimi bu oldu. 55 yaşındaki İrlandalı Kennedy, kendisini genç hanım personelin yanında yaşlı hissetmekten çok, kendiliğinden gelişen yanıtı samimi bulmuş olmalı ki arada yineledi:

Ben doğmadan 5 yıl önce...

1 Nisan 1896’da Hollanda’nın Utrecht kentinde 8 kömür tüccarının bir araya gelerek kurduğu Steenkolen Handels-Vereeniging (SHV), aradan geçen yıllar içinde çok farklı sektörlere girmiş, 2007 yılında 15.2 milyar Euro’luk ciroya ulaşmıştı.

Bünyesinde SHV Gas’ı da bulunduran SHV Holdings, 1999 yılında İpragaz’ın çoğunluk hisselerine sahip Primagaz’ı satın alarak Türkiye pazarına adım atmıştı.

Kennedy’le söyleşimiz global kriz değerlendirmesiyle başladı:

Global krizi önceden hissedebildiniz mi?

- SHV Holdings bünyesinde NPM Capital adlı bir girişim sermayesi şirketi var. NPM Capital, bizim açımızdan bir anlamda "barometre" görevi gördü. Oradan da gördük ki, dünyada para çok ucuz ve bol. Rahatlıkla krediler dağıtılıyor. Fiyatlar çok şişmiş. Dolayısıyla "Bu böyle gitmez" demeye başladık.

Krizin boyutları beklentinize uygun mu gelişti?

- Herkes gibi krizin boyutlarının şimdiki noktaya varacağını kestiremedik. Evet, balon çok şişmişti. Değerler suni olarak çok yükselmişti. Ama dünyada krizin böylesine derinleşeceğini öngörmemiz mümkün olmadı.

Krizde sizi en çok şaşırtan gelişme ne oldu?

- Başta ABD olmak üzere, dünyada finans piyasalarının, bankaların bu kadar kırılgan olduğunu düşünmemiştim. Özellikle ABD ve Batı Avrupa’da bankaların kırılganlığı beni çok şaşırttı. Tahmin edilebilecek gibi değildi. Kriz başlamadan bir yıl önce ABD’de, Batı Avrupa’da bankaların devletleştirileceği söylense kimse inanmazdı. Ayrıca, ABD’nin kriz karşısında bu kadar çaresiz kalacağı aklıma gelmezdi.

1999’da girdiğiniz Türkiye LPG pazarından memnun musunuz? İşler planladığınız şekilde mi yürüdü?

- Türkiye’de çok mutluyuz. Olmasak hemen söylerdim. Önemli sonuçlar elde ettik, Türkiye’yi çok sevdik. Gelecek endişemiz de yok. 26 ülkede LPG pazarında varız. Türkiye, bunlar arasında ilk 5-6’ya girer. Bu da, Türkiye’nin bizim organizasyonumuzdaki yerinin çok önemli olduğunu gösterir.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bize sürekli "Kriz Türkiye’yi ’teğet’ geçecek" diyor. Dışardan bakınca krizin Türkiye’ye etkisi nasıl görünüyor?

- Türkiye’de büyümenin düştüğü, işsizliğin arttığı bir gerçek. Ancak, kriz konusunda deneyiminiz var. Ekonominizin şimdiye kadar kriz ortamında iyi tutunduğunu söyleyebilirim.

ABD’yi, Batı Avrupa’yı sarsan kriz ortamında Türkiye’nin dışardan "iyi tutunuyor" izlenimi vermesi önemli...

Bankalar ’kumar’ oynamış

SHV Holdings Yönetim Kurulu Başkanı Başkanı Patrick J. Kennedy’yle krize karşı önlemleri konuşurken sordum:

Krizle birlikte dünyada serbest piyasaya ters düşebilecek adımlar atılıyor, kararlar alınıyor. Bunları nasıl karşılıyorsunuz?

- Dünyada bir regülasyon, denetim sisteminin oturtulması şart artık. Çünkü, ortaya çıktı ki, bankalar, kendilerinin bile çok iyi algılayamadığı bazı ürünler çıkarıp, bir anlamda "kumar" oynamışlar. Artık biraz tutucu, muhafazar olmak gerekiyor.

Türkiye’de şimdi LPG’ye odaklıyız yenilenebilir enerjiyi düşünürüz

SHV Holdings’in ilgi alanına giren diğer sektörlerde de Türkiye’de yatırım düşünür müsünüz?

- Şimdilik Türkiye pazarında LPG’ye odaklı yürüyoruz. Türkiye, bu alanda bizim için önemli ve büyüyoruz. Yeni yatırım planlanırke ekonomik gereklere bakarız. Türkiye’de ilerde yenilenebilir enerji alanını düşünebiliriz. Bizim The Clean Energy Company adlı bir şirketimiz var. Avrupa ve Kuzey Amerika’da yenilenebilir enerji sektöründe faaliyet gösteriyor. Yenilenebilir enerjide devlet destekleri büyük önem taşıyor. Uzun süreli alım garantisi gibi teşvikler gerekiyor.

Birisi ’dibi gördük’ derse bilin ki dileğini söylüyor

Şu anda krizin neresindeyiz? "Dip" noktasını gördüğümüz söylenebilir mi?

- Dürüstçe söylemeliyim ki, krizin neresinde olduğumuzu bilmiyorum. Birisi şimdi çıkıp, "dibi gördük" derse bilin ki sadece dileğini söylüyor.

Yukarı doğru çıkış nasıl başlayacak?

- Dünyanın morali, tüketicinin güveni ABD’ye bağlı. Düzelme işareti Avrupa’dan değil, ABD’den gelecek. Çin ve Hindistan en azından büyüme trendini sürdürürse tamam. Eğer onlar da düşerse, dibi bulmak zaman alır.

SHV Holdings’in künyesi

SHV Holdings’in temelleri 1896 yılında Hollanda’da 8 kömür tüccarı tarafından atıldı.

Daha sonra Unitas adlı risk sermayesi şirketini kurdu. Unitas, Akzo ve KLM’in kuruluşunda rol oynadı.

SHV, 1939’da petrol ticaretine girdi, ardından deniz taşımacılığı faaliyetleri de geldi.

SHV Holdings bünyesindeki SHV Gas, sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) alanında 3 kıtada aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 26 ülkede kurulu şirketleriyle faaliyet gsöteriyor.

Merkezi yine Hollanda’da bulunan SHV Gas’ın 2007 cirosu 5.8 milyar Euro düzeyinde bulunuyor.

SHV Holdings bünyesindeki NPM Capital adlı risk sermayesi şirketinin 500’e yakın şirkette hissesi bulunuyor.

SHV Holdings’in 2007 cirosu 15.2 milyar Euro düzeyinde bulunuyor.

CEO’ların çok yüksek gelir elde etmesi doğru değildi

SHV Holdings’in Yönetim Kurulu Başkanı Başkanı Patrick J. Kennedy’ye dünyada CEO’ların yüksek gelir elde etmelerini önleyici kararlar konusunu da sordum:

Başta ABD ve Batı Avrupa ülkeleri artık CEO’ların yıllık gelirlerine, primlerine sınır getiriyor. Bu adımları nasıl değerlendiriyorsunuz?

- SHV Holdings’de zaten öyle aşırı gelirler söz konusu değildi. Doğru olan da bu. CEO’ların aşırı düzeyde maaş ve prim geliri elde etmelerini doğru bulmuyorum. Maaşlar da, primler de "gerçekçi" düzeyde olmalı.

Kennedy, sonra SHV Holdings’in bazı kurallarına vurgu yaptı: "Biz ’etik kurallar’ bakımından güçlüyüz. Şeffafız, çalışanlarımıza, iş ortaklarımıza, müşterilerimize ’güven’ vermeye özen gösteririz. Ayrıca öyle abartılı değil, küçük ofislerde çalışırız."