Batı ile Rusya arasındaki silahlanma yarışı ve yeni soğuk savaş tehdidi

Tatbikat, Rusya ve Belarus tarafından ortaklaşa düzenlenecek. Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroshenko, Rusya'nın tatbikat sona erdikten sonra askerlerini Belarus topraklarından çekmeyeceğini ve aslında Batı ile büyük bir savaşa hazırlanmakta olduğunu ileri sürüyor. Bu da Avrupa kıtasında tüm dikkatlerin bu askeri tatbikata yoğunlaşmasına sebep oluyor.

Rusya'nın gerçekleştireceği tatbikatın adı Zapad-2017. "Zapad" Rusça'da "Batı" anlamına geliyor. Zapad-2017 askeri tatbikatının Rusya, Belarus ve Kaliningrad topraklarında düzenleneceği belirtiliyor.

Kaliningrad, bilindiği gibi Rusya Federasyonu'na ait olmakla beraber Rusya'ya doğrudan kara bağlantısı olmayan ve Baltık Denizi kıyısında Polonya ile Litvanya arasında yer alan bir toprak parçası. Yaklaşık bir milyon nüfusu olan bu bölge Rusya için çok önemli bir askeri üs niteliği taşıyor. Baltık Denizi'nde Rusya'ya ait olan limanlar içinde kış koşullarında buz tutmayan yegane liman olması Rusya'nın donanmasına hızlı intikal gücü sağlıyor. Ayrıca, Kaliningrad bölgesinde yaklaşık 12.000 kadar Rus askeri personelinin bulunduğu, Rusya'nın buraya taktik nükleer silahlar konuşlandırdığı, S-400 füzeleri ve İskender füzelerini de yerleştirdiği belirtiliyor.

2014 yılında Ukrayna'nın doğusunda meydana gelen çatışmaların ardından Doğu Ukrayna toprakları Ukrayna'nın kontrolünden çıktı ve Kırım Rusya tarafından ilhak edildi. Bu gelişmeyi izleyen son üç yılda Batı ile Doğu arasındaki gerginlik ve silahlanma yarışı, her iki tarafta da artan karşılıklı kuşku ve güvensizlikle birlikte son zamanlarda endişe verici bir boyut kazandı. Doğu Ukrayna'daki fiili durum bir türlü geri çevrilemiyor ve Batı'lı ülkeler Rusya'nın askeri kuvvet kullanarak sınırların değişmesine yol açtığını, dolayısıyla Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) kuruluşunun dayanakları olan Helsinki Nihai Senedi, Paris Şartı ve uluslararası hukuku ihlal ettiğini belirtiyor. Ukrayna sorunu, aslında son yıllarda Batı ile Rusya arasındaki gerginliğin en temel sebeplerinden birini oluşturuyor.

Batı, özellikle de NATO'ya nispeten yeni üye olan Polonya ile Estonya, Letonya ve Litvanya'dan oluşan Baltık ülkeleri Rusya'nın yakında kendilerine de saldırı düzenleyebileceğini, bunun topyekün NATO güvenliği için büyük bir risk haline geldiğini ileri sürüyorlar. Son birkaç yıldır Estonya başta olmak üzere Baltık ülkelerinin siber saldırıya maruz kalmaları da bu kuşkuyu destekleyen bir sebep olarak gösteriliyor. Bu nedenlerden ötürü, 2016 yılında yapılan Varşova Zirvesi'nde NATO Baltık ülkelerinde çokuluslu askeri kuvvetler konuşlandırma kararı aldı ve Rusya'nın böyle bir niyeti olması halinde bunun engellenmesi için gereken hazırlığa sahip olduğunu gösterdi. Böylelikle, Baltık ülkelerine de bir bakıma güvence verdi.

Aslında bütün bu gelişmelere ve NATO'nun yeni askeri konuşlandırmalarına rağmen Baltık coğrafyasında Rusya askeri üstünlüğünü sürdürüyor. Ancak, sanki bu durum kendine yeterli güvence vermiyormuş gibi, Rusya Batı'nın Kaliningrad'a bir saldırı düzenleyebileceği ihtimali üzerinden hareket ederek askeri dengeleri kendi lehine olacak düzeyde tutmaya, hatta artırmaya özen gösteriyor. Dolayısıyla, bölge şu sırada askeri gerginliğin ve silah konuşlandırmanın karşılıklı olarak yoğunluk kazandığı bir coğrafyaya dönüşüyor.

İşte böyle bir dönemde gerçekleşecek olan Zapad-2017 tatbikatı Batı tarafından endişelerin daha da artmasına sebep olarak görülüyor. Belarus tatbikatın 13.000'den daha az sayıda askeri kuvvetle gerçekleştireceğini açıkladı. Bu rakam önemli zira AGİT'in askeri faaliyetlerin takibine imkan tanıyan, erken uyarı ve kriz önleme hükümleri içeren Viyana Belgesi, bu sayının üzerinde kuvvet içeren askeri tatbikatları "büyük askeri tatbikatlar" olarak kabul ediyor ve bu konuda tarafların birbirlerine ön bildirimde bulunmalarını zorunlu tutuyor.

Belarus'un açıklamalarına rağmen, Batı ülkeleri tatbikatın 60.000 ile 100.000 arasında askeri personelin katılımıyla gerçekleşeceğini hesaplıyor. Bu durum Batı'da Rusya'nın askeri tatbikatlar bahanesiyle Batı'ya doğru asker kaydırmakta olduğunu, dolayısıyla Belarus topraklarındaki askeri varlığını ve NATO sınırlarına yaptığı yığınağı artırdığını düşündürüyor. Ukrayna Devlet Başkanı Poroshenko'nun uyarıları da buna işaret ediyor.

11 Eylül-29 Eylül tarihleri arasında İsveç de bir askeri tatbikat gerçekleştirecek. Son yirmi yılda İsveç'in yaptığı en büyük askeri tatbikat olan Aurora-17 ile Zapad-2017'nin birbirleriyle örtüşen tarih kesitlerinde gerçekleştirilecek olması Batı ile Rusya arasında yeni Soğuk Savaş rüzgarlarının esmeye başladığı şeklindeki yorumları artırıyor.