İmalat-ı Harbiye’nin unutulmayan maçı

Takvimler, ‘15 Aralık 1936’yı gösteriyordu. Günlerden salıydı. Başkentin tarihinde unutulmayacak bir gündü.

Bu maç için Ankaragücü uzun süre ‘Cebeci çayırlığında’ antrenman ve çalışma yapmıştı. Galatasaray Futbol Takımı iki gün önce tren ile başkente gelmişti bile. Ülke, Ramazan Bayramı içindeydi. Termometreler, -17 dereceyi gösteriyordu. Soğuk bir kış günüydü. Saat 14.00’te yapılacak açılış ve turnuva maçına Ankaralılar bir saat önceden gelmeye başlamıştı, stadyum dolmuştu. Ajanslar, stadyumda izleyici sayısını 20 bin olarak veriyordu. Başvekil (Başbakan) İnönü o gün erken kalkmıştı. Önce Ankara Valisi ile Ankara’yı gezmişler. Vali Konağı’nda bir kahve bile içmişlerdi. Vali, stadyumdan gelen bir haberi İnönü’ye bir not olarak iletti. Ardından sesli olarak; “Efendim tribünler ayakta 20 bin kişi varmış” dedi. İnönü ve beraberindekiler bu haberi duyunca mutlu oldular. Başbakan ve beraberindekiler yürüyerek Anafartalar’dan, ilk Meclis’in önünden ve Zafer Meydanı’ndan stadyum kapısına geldiler. Tüm mülki ve idari erkân Başbakan’ı kapıda karşıladı. Kabineden bakanlar da oradaydı. Saat 14.00’te açılış için Başbakan kürsüye davet edildi. Konuşma radyodan canlı olarak da tüm Türkiye’ye veriliyordu. Sahaya takımlar futbolcu isimleri okunarak davet ediliyordu. Karşılaşmanın iki takımı çim sahada yerini aldı. Önce ev sahibi Ankaragücü sonra Galatasaray seyirci karşısına çıktı.

ŞEREF VURUŞUNU İNÖNÜ YAPMIŞTI

Bu tip açılışlarda hangi devlet büyüğü açılışı yaptıysa ‘şeref vuruşunu’ yapıyor ve maç başlıyordu. Maçı Futbol Federasyonu antrenörlerinden ‘Mister Booth’ hakem olarak yönetecekti. Başbakan şeref vuruşunu yapmak için ay yıldız işlemeli şeref tribününden sahaya indi. Bu sırada İstiklal Marşı bando eşliğinde çalındı. Herkes saygı duruşunda bulundu. Marşa gür bir sesle katıldı. Başbakan sahanın orta yerinde bulunan çizgiye geldi. ‘Şeref vuruşunu’ yaptı maç başladı. Ankaragücü taraftarı stadyumda çoğunluktaydı. Tezahüratlar “Ankara Ankara" sloganlarıyla başlıyor, “Yaşa yaşa” ile bitiyordu. Ankara’nın köklü takımı Ankaragücü, bir başkent takımıydı. Savaş meydanlarında doğup kurtuluş mücadelesinin içinde bulunmuş eski adı ‘İmalat-ı Harbiye’ydi. Kurtuluş Savaşı’nda askerimizin silah ihtiyacını karşılayan fabrikanın adıydı. Bugünkü Makina Kimya ve Endüstri Kurumu’nun ismiydi. Bu kurum Türk Ordusu’nun mühimmat gücünü sağlayan kurumdu. Oyuncular genelde bu fabrikada çalışanlardan olurdu. Takım, Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla kurulmuştu. Takımın renklerini Gazi Paşa seçmişti. Onun şu sözü hâlâ unutulmadı; “İmalat-ı Harbiye takımı her daim güçlü ve muzaffer olsun...” Maç bir süre sonra Ankaragücü’nün ezici üstünlüğüyle bitiyordu. Zaten meşin yuvarlağa ‘şeref vuruşu’ yapılırken ‘kim güçlüyse, başarılıysa maçı o alsın’ denilmişti. Bu centilmenlik gereğiydi.

TURNUVALAR O TARİHTE ÜÇ GÜN SÜRDÜ

Stadyumun açılış maçında ilk günkü maçını başkentin ezeli ve ebedi takımı Ankaragücü kazandı. Maçı izlemeye gelenler arasında dönemin futbolcularından Esad Karer, M. Kemal, sol bek denilince futbol camiasında tanınan Mehmet Reşat, sol açık Niyazi... Yazar Yakup Kadri Karaosmanoğlu, ‘Ankara’ romanında stadyumları, kentin belleği ve gelişmişlik düzeyi olarak görüyordu. Falih Rıfkı Atay, stadyum açıldığı gün 15 Ekim 1936’da kaleme aldığı gazete yazısında “Cumhuriyet’in en büyük kazanımıdır bu stadyumlar” diyerek görüşlerini aktarmıştı. Ankara 19 Mayıs Stadyumu Turnuvaları o tarihte üç gün sürdü. Yine bir başka gün yapılan karşılaşmada Altınordu’yu yenen Fenerbahçe, maçı 3-1 kazandı. Tüm bu takımlar şampiyonluk kupalarını dönemin bakanı Şükrü Saraçoğlu’nun elinden aldılar. O gün tribünler yine ayaktaydı hem de 20 bin Ankaralıyla... 16 Aralık 1936’da gazeteler “Ev sahibi Ankaragücü İstanbul takımı Galatasaray’ı 2-0 yendi” manşetiyle çıktı. Bu yazım bir Cumhuriyet anısıdır. Kuşaklara aktarmak için ayrıca hatırlamak ve unutturmamak çok önemlidir. Cumhuriyet’imizin 100’üncü yılı tüm yurttaşlarımıza ve başkentimize hayırlı uğurlu olsun. Yaşasın Cumhuriyet...