Teşekkürler Süper adam... Bugün senin günün!

Lise 2’deyim. Sakarya-Arifiye’de Öğretmen Okulu’nda yatılı okuyorum. Hafta sonları bazen ‘evci’ çıkıp İzmit-Tütünçiftlik’teki akrabama gidiyorum. Sitelerindeki sosyal tesiste sinema var ve birçok filmi İstanbul’la aynı zamanda gösteriyorlar. Bir hafta sonu (Kasım 1979) programda ‘Superman’ var. Çizgi romanının müptelasıyım. Filmin öyküsü güzel, çekimleri güzel, efektler o dönemin koşullarının çok üzerinde; mest oluyorum. Okula dönüşte teneffüste, yemek sırasında herkese filmi anlatıyorum; “Nasıl uçuyor”, “İnandırıcı mı” türünden soruları da sanki ben çekmişim gibi cevaplıyorum.

Bizim kuşak için önemli bir fenomendi ‘Superman’. Çizgi romanı Türkiye’de yeni yayımlanmaya başlamış, ardından da filmi gelmişti. Oysa doğduğu topraklar açısından eski bir figürdü. Onu yeniden gündeme getiren 1978 tarihli, Richard Donner imzalı yapımdı. Fiziken role ‘cuk’ oturan Christopher Reeve’nin canlandırdığı bu üstün yaratık, iç ve dış mihraklara karşı dünyayı koruyor, kolluyordu.

KÖKLERİ DİNSEL MİTOLOJİDEN...

Bu aşamada bir özgeçmiş taramasına gidelim: Kripton adlı gezegen yok olma aşamasındadır. Lara Lor-Van ve Lor-El çifti oğulları Kal-El’i hayatta kalabilmesi için bir kapsüle koyup Dünya’ya gönderirler. Uzun bir yolculuğun ardından Kansas’a bağlı Smallville adlı kasabada iner kapsül. Burada bebeği bulan Kent çifti onu sahiplenir, büyütür. Zamanla Clark adını verdikleri bu çocuğun muhteşem güçlere sahip olduğunu fark ederler. 18 yaşında köklerine ait bilgilerle karşılaşan Clark, daha sonra üniversite eğitimi için Metropolis’e gider ve mezuniyetin ardından, burada Daily Planet adlı gazetede muhabirliğe başlar... Sonrasında meslektaşı Lois Lane’le tanışır, âşık olur, başta Lex Luthor olmak üzere birçok düşmana karşı mücadele eder.

‘Superman’, 1933’te Jerry Siegel ve Joe Shuster adlı iki genç tarafından yaratılır. Başlarda bu kahraman yeterli ilgiyi görmez. 1938’de ikili revizyona gider ve karakterleri ‘süper’leştirir. Kırmızı pelerini ve üzerinde koca bir ‘S’ harfi bulunan mavi taytıyla hızlı ve güçlü biridir artık o. Başlarda uçamasa da sonra bu özellik de eklenir portföyüne. Yahudi asıllı Siegel ve Shuster, kahramanın gezegeninden kaçışını ve büyüdükten sonra asıl kimliğiyle buluşmasını, başta Hz. Musa’nın firavundan kaçırılıp Nil Nehri’ne bırakılması süreci olmak üzere dinsel mitolojiden alır. Yaratıcıları çizgi romanın haklarını 1938’de DC Comics’e 130 dolar karşılığında satarlar. Yıllar içinde Superman’in şöhreti artar ama ikili bundan yararlanamaz. Uzun süren hukuksal mücadeleler sonucu DC Comics kendilerine yıllık 35 bin dolar maaş bağlamayı kabul eder.

‘Superman’e dönersek... ‘Sivil’ kimliği olan Clark Kent ismi dönemin iki ünlü oyuncusu Clark Gable ve Kent Taylor’ın karışımıdır. Yeri gelmişken altını çizeyim; Superman’den Clark Kent’e dönüşmek için sadece bir gözlük takmak yeter. Niye  kimse bu benzerliği fark etmez? Bu, çizgi romanı okuduğum yıllardan beri anlamadığım bir durumdur. Anlayanına da rastlamadım! Bu güçlü karakterin zayıf noktasıysa geldiği gezegene ait bir şeydir; Kriptonit taşı. Özellikle yeşil renkte olanı bütün güçlerini kaybetmesine neden olur. Onu ‘memleket toprağı’ etkisiz hale getirir.

BİZİM NESİL REEVE’İ SEVER

Superman, temelde ABD’nin  kültürel ikonudur. ‘Büyük Buhran’ sonrası piyasaya sürülmüş, umutları tükenmiş bir halkın çizgi roman kategorisindeki moral ve güç kaynağı olmuştur. Teleskopik görüşü, ısı saçan bakışları, kızılötesi ışınları görebilme kabiliyeti, süper işitme özelliği, süper hızı ve gücü vardır. Öte yandan maceraları sadedir. Bu yanıyla da demode görünür. Zaten bu yüzden de yeni nesillerin tercihi daha çok ‘Marvel dünyası’nın üyelerinden yanadır. Stan Lee’nin çocukları daha çok sevilir; çizgi romanları, filmleri daha çok ilgi görür.

‘Superman’ ise ait olduğum neslin, öncekilerin ve hemen sonrasındakilerin ilk göz ağrısıdır. Kriptonlu kahramanımızın sinemadaki serüvenlerine göz atarsak: İlk kez perdeye aksini 1948’deki siyah-beyaz filmle düşürdü Superman. Kahramanı Kirk Alyn canlandırıyordu ve iplerle havada kalması planlanıyordu. Ancak işin üstesinden gelinemedi ve bu sahnelerde animasyon kullanıldı. Daha sonra 1951’de ‘Superman and the Mole-Men’ isimli bir film daha çekildi ve bu sefer başrolde George Reeves vardı.

Kirk Alyn

Modern zamanlardaki ilk adım ise 1978’de atılmıştı. Sonrasında 1987’ye kadar üç film daha geldi: 

- ‘Superman II’ (1980 / Yön: Richard Lester),

- ‘Superman III’ (1983 / Yön: Richard Lester)

- ‘Superman IV: The Quest for Peace’ (1987 / Yön: Sidney J. Furie) 

Christopher Reeve

Bu dört yapımda da ana karakteri Christopher Reeve canlandırdı. Amerikalı aktör 1995’te attan düşerek felç oldu. 2004’te, 52 yaşında aramızdan ayrıldı. 1978 yapımında baba Jor-El’i Marlon Brando, Lois Lane’i Margot Kidder, Lex Luthor’u da Gene Hackman canlandırdı. Bu filmin jeneriği tüm zamanların en iyilerindendi.

‘Superman’ mitosu 2006’da sinema tarafından yeniden ele alındı. Bu, eldeki değeri yeni nesle sevdirme çabasıydı. Superman’i daha çok dizilerinde oynayan Brandon Routh’un canlandırdığı ‘Superman Dönüyor’u (‘Superman Returns’) Bryan Singer yönetmişti. Ama çarpıcı görsel sahnelere sahip bu yapım, istenen etkiyi yapmadı. 2013’te yeni bir restorasyon çabasına daha girildi: ‘Çelik Adam’ (‘Man of Steel’). Bu kez kahramanı Henry Cavill canlandırıyordu. Zack Snyder imzalı yapımda Superman, Kriptonlu hasımlarına karşı dünyayı koruyordu. 2016’daysa zorlama bir meseleye sahip olan ‘Batman ve Superman: Adaletin Şafağı’nı (Batman v Superman: Dawn of Justice) izledik. Söz konusu proje DC Comics cephesinin Marvel’a karşı verdiği mücadelenin sinemadaki ilk hamlesiydi. Peşi sıra ‘Adalet Birliği’ (‘Justice League’) geldi. Bu filmleri Zack Snyder yönetirken Henry Cavill de günümüzün Superman’i olarak karşımızdaydı.

Günümüz Superman’i Henry Cavill

Sonuç? Biz kuşak itibariyle hep o 1978 tarihli filmi sevdik, hep Christopher Reeve’i ‘Superman’ kabul ettik. Sonradan hayatımıza giren kahramanlara pek yakın hissetmedik. Tüm sevenlerinin günü kutlu olsun diyelim...

KİMLER CANLANDIRDI?

Sinemada

- Kirk Alyn

- George Reeves

- Christopher Reeve

- Brandon Routh

- Henry Cavill

Dizilerde

- George Reeves, ‘Adventures of Superman’

- Dean Cain, ‘Lois & Clark: The New Adventures of Superman’

- Tom Welling, ‘Smallville’

- Tyler Hoechlin, ‘Superman & Lois’