‘Senin için doğmuşum haykırmaya, ey özgürlük!’

Mahkum 77 (BEŞ ÜZERİNDEN DÖRT YILDIZ)

Yönetmen: Alberto Rodríguez

Oyuncular: Miguel Herrán, Javier Gutiérrez, Jesús Carroza, Catalina Sopelana, Xavi Sáiz, Fernando Tejero, Jesus Carroza,
Victor Castilla, Alfonso Lara, Javier Lago

İspanya yapımı

Barselona, Şubat 1976... Hiç bitmeyecek gibi görünen ‘Franco diktatörlüğü’nün sona ermesinin üstünden üç ay geçmiştir. İşyerinde zimmetine para geçirdiği suçlamasıyla tutuklanan genç muhasebeci Manuel Gomez, Modelo Cezaevi’ndeki günlerine ‘merhaba’ der. Hücre arkadaşlarından biri kendisini romanlarına adayan ve isteyenlere kitaplarını kiralık olarak veren, sakin yapıdaki Pino’dur. Diğeriyse çocuklarıyla eşine kavuşmak isteyen ama çıktığında her şey için yaşlı biri olacağını düşünen ‘Arap’ lakaplı, enerjik bir mahkûmdur. Manuel, çok geçmeden parmaklıklar arkasındaki hayatı, dengeleri, farklı insan profillerini ve refleksleri tanır. Bu zorlu ortamda asıl problem üniformalarının arkasına sığınan ve tek iletişim biçimleri şiddet, işkence ve zulüm olan gardiyanlardır...

Güneş herkesi ısıtmıyor

‘Hapishane filmleri’ kategorik olarak her dönem ilgi gören bir kulvardır. ‘Alcatraz Kuşçusu’, ‘Kelebek’, ‘Esaretin Bedeli’, ‘The Rock’ gibi ilk elde akla gelen örnekler türün en iyileri olarak çoktan tarihteki yerlerini almıştır. Bütün bu yapımlar genellikle bireysel zorluk öyküleri sunar bize. Yukarıda konusunu özetlediğimiz ‘Mahkum 77’ (Modelo 77) ise bireysel dramlara göz kırpıyor ama asıl arka planına yerleştirdiği tarihsel akışla dikkat çekiyor. Alberto Rodríguez imzalı yapım ‘Bir diktatörlük sona erdiğinde geçmişe ait kurumlar nasıl kabuk değiştirir, reform hareketleri her yere aynı oranda uğrar mı’ türü bir soruyu hapishane düzeni üzerinden sorup cevap aramaya çalışmış. Bir yanıyla ‘Bahar güneşi hepimizi aynı oranda ısıtır, aynı biçimde umut aşılar mı’ türünden bir fikri takip eden film, 125 dakikalık süresinde tarihsel gerçeklere  sadık kalarak, seyircisini etkileyici bir dramatik yolculuğun parçası yapıyor.

‘Mahkum 77’de görüyoruz ki işler içeride, dışarıda olduğu gibi gelişmiyor. Hapishane ortamında ‘faşist Franco’ döneminin yarattığı iklim kolay kolay dağılmıyor. Rejimin kirli işlerinin uygulayıcısı konumundaki gardiyanların yarattığı sistem kırılamıyor. Mahkûmlar en temel haklarından yoksun, insani koşullar barındırmayan ortamlarda ayakta durmaya çalışıyor. İtiraz edenler işkenceyle susturuluyor, tek kişilik hücre cezaları, tecrit uygulamalarıyla ruhsal ve fiziksel şiddete uğruyorlar. Ülkenin görece yaşadığı demokratik süreç o kalın duvarları aşamıyor. Mahkûmlar kendi imkânlarıyla ses çıkarmaya, isyana yeltenmeye ve bir şekilde basın üzerinden topluma ve yeni yönetici sınıfa ulaşmaya çabalıyor. Aslında politik reflekslere sahip olmayan Manuel, haksızlığa boyun eğmeyen kişiliğiyle yavaş yavaş hapishane topluluğu içinde öncü bir karaktere dönüşüyor. COPEL adı verilen ‘Mahkûm Hakları Birliği’ adlı bir oluşum için çalışıyor, grup içinde kilit bir noktaya geliyor. Durumlarını basın üzerinden bütün ülkeye duyurmaya uğraşıyor ve sistemin suyuna gitmeyen, özgürlükçü avukatların haklarını savunmalarının yolunu açıyor. İstenen ve birçok yerde dillendirilen ‘genel af’ bir türlü çıkmıyor ama yine de umutlarını kesmiyorlar.

Hayata soldan bakanlara

‘Mahkum 77’, İspanya’nın demokratik yürüyüşündeki evreleri koğuşlarında izleyenlerin gözünden anlatıyor. Yönetmen Alberto Rodríguez’le birlikte Rafael Cobos’un kaleme aldığı senaryoda, hayata soldan bakanlar için çok sayıda gönül çelen bölüm var: Mahkûmların özgürlük ve genel af istekleri için yaptıkları farklı eylemler, gardiyanların onlara yönelik fiziksel şiddetinin yanı sıra sözlü mobbing’leri (mesela dilekçe kâğıdı istediklerinde “Paran yoksa demokrasi de yok” şeklinde dalga geçiyorlar); hapishane avlusundaki anarşist, sosyalist, komünist tiplemeleri, atölyede futbol topu dikmeleri ve buradan üç-beş kuruş kazanmaları (“Futbol topu dikeceksin, ülkeyi kalkındırma zamanı” ifadesi eşliğinde) gibi... Senaryodaki en çarpıcı ifadelerse sanırım şu ikisiydi: “Franco’nun sokaklarda görmek istemediği herkes bu hapishanede toplanmış” ve “Kaçmak her mahkûmun hakkıdır”.

Ana karakter genç Manuel Gomez’i canlandıran Miguel Herrán’la parmaklıklar arkasında geçen yılların sertleştirdiği Pino rolündeki Javier Gutiérrez’in sürüklediği ‘Mahkum 77’, içi dolu politik mesajlı filmlerden hoşlananlar için uygun bir seçenek...

Kızdırmayın tanrıçaları

Shazam! Tanrıların Öfkesi (BEŞ ÜZERİNDEN İKİ BUÇUK YILDIZ)

Yönetmen: David F. Sandberg

Oyuncular: Zachary Levi, Asher Angel, Helen Mirren, Lucy Liu, Rachel Zegler, Jack Dylan Grazer, Djimon Hounsou, Adam Brody, Ross Butler, Meagan Good, D. J. Cotrona, Grace Caroline Currey, Faithe Herman, Ian Chen, Jovan Armand, Marta Milans, Cooper Andrews

ABD yapımı

DC evreninin üyelerinden olan ve sinemaya gölgesini ilk kez 2019’da düşüren ‘Shazam!’ ikinci filmiyle huzurlarımızda: ‘Shazam! Tanrıların Öfkesi’ (Shazam! Fury of the Gods) adını taşıyan bu hamlede ergen olup ‘Shazam!’ diye bağırınca ‘süper kahraman’a dönüşen Billy Batson ve benzer özelliklere sahip ‘saz arkadaşları’, “Atlas’ın Kızları” olarak bilinen üç Tanrıça’ya karşı yaşlı gezegenimizi korumaya çalışıyor. Aslında Hespera, Kalypso ve Anthea adlarını taşıyan bu üçlüden en büyükleri Hespera kutsal asayı ele geçirdikten sonra eski gücünü sınama alanı olarak farklı yerleri tercih ediyor. En küçükleri Anthea aslında ‘insansever’ bir kişiliğe sahip, hatta ekipteki Freddy’ye âşık ama gelgelelim Kalypso çok sıkı bir kötülük abidesi ve insanlığın yok edilmesinden yana... Sonuçta Batson ve ekibi, dayanışma ruhuyla hareket ederek dünyamızın gururu (!) olmak için çabalıyorlar.

Mantıken ‘Tanrıların Öfkesi’ yerine ‘Tanrıçaların Öfkesi’ ismini kullanması gereken film, yer yer eğlendirici ama genel toplamda ‘süper kahraman’ klişelerinden geçilmeyen yapıya sahip. ‘Süperler takımı’nı canlandıran genç oyuncular fena değil ama Hespera rolündeki Helen Mirren filmdeki herkesten bir adım önde gibi. İlkinde olduğu gibi David F. Sandberg’in imzasını taşıyan yapımın desibel açısından çok gürültülü olduğunu ve ancak kulağına güvenenlerin salona gitmesi gerektiğini bir not kabilinden düşelim...

Ve diğer seçenekler...

Belçika’dan ayrılarak Suriye’deki savaş mağdurlarına yardımcı olmak için yola çıkan ama milislere katılmak zorunda kalan Kemal’in hikâyesini anlatan ‘Asi’yi (Rebel) Adil El Arbi-Bilal Fallah ikilisi yönetmiş. Babasının intiharıyla dengesi bozulan genç anne Helen’ın üzerine kurulu öyküye sahip ‘Şüphe’ (Kindred) Jamie Patterson imzasını taşıyor. Haftanın yerli gerilimleri şöyle: ‘Cin Büyüsü’ (Yön: Batuhan Çelik) ve ‘Haris’ (Yön: Kadir Genç). ‘Kahraman Kuyruklar’ (Pattie et la Colere de Poseidon) ve ‘Karlar Kralı Norm 3: Aile Tatili’ (Norm of the North: Family Vacation) da haftanın animasyon seçenekleri.