Hamlet sandık, Conan çıktı!

Zaman MS 895... İskandinav coğrafyası üzerindeki (kurgusal) Hrafnsey Hanedanlığı’nda Kral Aurvandil, küçük oğlu Amleth’i ona bırakacağı tahta ve sahip olması gereken değerlere ilişkin eğitmeye çalışmaktadır. Lakin üvey kardeşi Fjölnir tarafından öldürülür. Her şey Amleth’in gözleri önünde cereyan etmiştir. Küçük prens olay yerinden kaçarken annesi Kraliçe Gudrún’un çığlıklar atarak götürüldüğüne tanıklık eder. Yaklaşık 20 yıl geçer. Kendisini kurtaranlar tarafından Rus topraklarında acımasız bir savaşçı olarak yetiştirilir ve baskınlarda kullanılır. Ama onun derdi eski hesabı kapamaktır. Köle kimliğinde vatanına geri döner. Artık küçük bir topluluğa hükmeden bir derebeyi görünümündeki Fjölnir’le, onunla evlenen ve yeni bir evlat sahibi olan annesi Gudrún’un yanında çalışırken intikam adımlarını sıklaştırır. Bu yoldaki en büyük yardımcısı da âşık olduğu Olga adlı Slav kadındır...

‘The Witch: A New-England Folktale’ ve -son derece abartılmış- ‘The Lighthouse’ adlı iki filmiyle tanınan Robert Eggers’ın son adımı ‘Kuzeyli’nin (The Northman) öyküsü kolayca anlaşılacağı gibi ‘Hamlet’ten yola çıkarak yazılmış. Amerikalı yönetmen, Shakespeare’in yapıtını Viking topraklarına ve dönemine taşımış, Danimarkalı prensi de bir tür erken çağların ‘Terminatör’üne dönüştürmüş. Senaryosunu Eggers’la birlikte İzlandalı yazar Sjón’un ortaklaşa kaleme aldıkları yapım, prodüksiyon kalitesi ve görüntü yönetmeni Jarin Blaschke’nin koyu renklere boğulmuş, İskandinav doğasını tüm hırçınlığı ve farklılığıyla yansıtan kadrajlarıyla dikkat çekiyor. Ama bu görsel yapının sunduğu etkileyici hava, öykü düzleminde aynı standardı tutturamıyor. Evet, ortada bir ‘Hamlet’ (‘Aslan Kral’ mı yoksa!) referansı var ve senaryo, sözde bu referansı Viking mitleriyle donatırken kanlı sahnelerle hazmı zor bir film inşa etmiş. Fakat ortaya bir parça ‘Gladyatör’ esintileri ama daha çok ‘Barbar Conan’ profili çıkmış. Amleth, karşısına çıkanları yok ederken ‘Kimmeryalı’ gibi davranıyor...

‘Beş yıldız’ı kapmış ama...

Prodüksiyon açısından üst düzeyde seyreden film, izlemeden önce “Ele aldığı konuya da farklı dokunuşlar getirecek” hissi yaratıyordu. Özellikle İngiliz eleştirmenlerin ‘beş yıldızlı’ yorumları da bu hissiyatı besliyordu. Fakat bütün enerjisini görsellikte, tonu sert kanlı sahnelerde kullanan ‘Kuzeyli’, hikâyenin geleneksel kalıplarına farklı fırça darbeleri vurmaktan kaçınıyor. Örneğin geçen yıl izlediğimiz David Lowery’nin ‘Yeşil Şövalye’si (The Green Knight) ele aldığı destanı modern kaygı ve bakışla, farklı okuyordu. Eggers’ın yapıtıysa sanki ‘erkeklik halleri’ ve intikam histerisiyle hesaplaşır gibi görünüyor ama sonuçta bizi getirdiği yer “Sith’in İntikamı”nı andıran, yanardağ fonundaki düello!

Alexander Skarsgard’ın Amleth’te bol bol ‘kas şovu’na soyunduğu, Claes Bang’ın amca Fjölnir’de dikkat çektiği, Nicole Kidman’ın Kraliçe Gudrún’da fazlasıyla soğuk ve mesafeli bir karakter çizdiği, Anya Taylor-Joy’un da Olga’da etkileyici bir profil sunduğu film izlemesi zevkli ama meseleye ilişkin entelektüel dokunuşlardan uzak bir yapıt olmuş.

‘Ee, memleket hakkında ne düşünüyorsun?’

KERR (BEŞ ÜZERİNDEN ÜÇ BUÇUK YILDIZ)
Yönetmen: Tayfun Pirselimoğlu
Oyuncular: Erdem Şenocak, Jale Arıkan, Rıza Akın, Gafur Uzuner, Ali Seçkiner, Melih Düzenli, Sinan Bengier, Mutallip Müjdeci
Türkiye yapımı

Babasını defnettikten sonra yaşadığı yere dönmeye hazırlanan matbaacı Can, tren istasyonunda bir cinayete tanık olur. Bu olay onun kasabadan ayrılmasını ertelerken çevrede insanlara saldıran köpekler dolayısıyla karantina ilan edilmiştir. Bu kasvetli ortamda ‘rahmetli’ babasının tuhaf arkadaşları, çözmeye çalıştığı ilişkiler, havada sürekli gezen helikopter, uyarı anonsları derken genç adam içinden çıkamadığı bir sarmalda gezinmeye başlar...

Tayfun Pirselimoğlu, kendi yazdığı ‘KERR’ romanını sinemaya taşırken tıpkı bir önceki filmi ‘Yol Kenarı’nda olduğu gibi metaforlar ve göndermeler eşliğinde seyircisini yine distopik bir girdabın içine çekiyor. Siyah-beyaz çekilen ve ‘Deccal’ beklentisi etrafında ‘kıyamet alametleri’ sunan ‘Yol Kenarı’na karşın bu kez çizilen kasaba profili memleket reflekslerini andırıyor. Cinayet, görmezden gelme halleri (Can’la birlikte gören kör bir balıkçı da yok ortada!), duyarsızlık, saldırgan köpekler üzerinden yaratılan korku (dış güçler!), herkesin her şeyden haberinin olduğu ama yokmuş gibi davrandığı kasaba vs... Andreas Sinanos’un titiz ve etkileyici görüntü yönetmenliği, Pirselimoğlu’nun büyük (ve boş) mekânları kullanmadaki mahareti derken ‘KERR’, durgun akan ve devridaim yapan büyük bir su kütlesini çağrıştırıyor. Ana karakter Can’ın karşısına çıkan kuyular ve büyük delikler de, kaotik ortamın parçaları olarak dikkat çekiyor.

Başta Erdem Şenocak olmak üzere irili ufaklı rollerdeki tüm oyuncuların öyküyü etkili kıldıkları bu yapım, bana yıllar önce izlediğim Karen Shakhnazarov imzalı Sovyet filmi ‘Sıfır Kenti’ni (Gorod Zero) de çağrıştırdı. Son olarak Pirselimoğlu’nun Antalya Altın Portakal’dan sonra İstanbul Film Festivali Ulusal Yarışma bölümünde de filmiyle ‘En İyi Yönetmen’ ödülünü aldığını belirtelim.

Not: Sanatın farklı dallarında (sinema, edebiyat, resim) ürün veren yönetmen Tayfun Pirselimoğlu’nun, filmiyle aynı adı taşıyan sergisi Istanbul Concept Gallery’de açıldı. 40’ın üzerinde eserin yer aldığı sergi 22 Mayıs’a kadar gezilebilir.

Ve diğer seçenekler...

Michel Franco’nun yönettiği ‘Gün Batımı’nda (Sundown) başrolleri Tim Roth ve Charlotte Gainsbourg paylaşıyor. Fin-İsveç ortak yapımı ‘Kuluçka’ (Pahanhautoja), Hanna Bergholm imzasını taşıyor. Aksiyon filmi ‘Cehennem Öfkesi: Ave Marie’yi (Hell Hath No Fury) Jesse V. Johnson yönetmiş. Yerli kanattaki filmlerse şöyle: ‘Nuh’un Gemisi Cudi’de 2’ (Yön: Gürsel Ateş), ‘Hüddam’ın Soyu: Marid Cinleri’ (Yön: Mert Uzunmehmet). Menüde miniklere de yönelik iki yapım var: ‘Cesur İtfaiyeci’ (Fireheart / Yön: Theodore Ty, Laurent Zeitoun) adlı animasyon ve Sahavet Ahsen Kaçulu’nun yönettiği ‘Sihirli Orman: Peri Kraliçesi’...