İtalyan hakem o düdüğü neden çaldı?

Brexit sonrasında Euro Bölgesi’nin iki ana karar vericisi Almanya ve Fransa kritik bir karara varmak zorundalar. İtalyan bankalarına ne yapılmalı?
Geçen hafta altın fiyatlarının hızla yükselişine, İsviçre’de 50 yıl vadeli devlet tahvillerinin faizinin bile negatife dönmesine, Almanya’da 10 yıllık devlet tahvillerine para yatıranların yıllık yüzde 0.20 üste bedel ödemeye hazır olmalarının arkasında bu alarm verici gelişmeler var. Bakın neden?
Küresel ekonomi Britanya’nın AB’den çıkış kararı ‘Brexit’ sonrasında, zaten sorunların üzerinde oturan Avrupa iyiden iyiye karıştı.

Britanya’da AB karşıtı ve Brexit kampanyası yapan politikacılar, karar sonrasında ortadan kayboldular. Çıkışla sonuçlanan AB oylamasının ardından AB anayasasının 50. maddesi gereği çıkış başvurusu yapmak ve devamındaki süreçleri yönetmek için bir politik çerçeve gerekiyor. Bu da çapasız kalan geminin sürüklenmesi gibi kocaman bir belirsizlik demek.

Brexit sonrası İtalya gibi potansiyel diğer adaylarda da mevcut sancılar aniden depreşti. Avrupa’nın asıl sorunu, en başından bu yana batık bankacılık sistemini doğrultamamak idi. Batık daha da suya gömülüyor. En başta da İtalyan bankaları.

İtalyan bankalarının batık kredileri 2008’e göre de 4 kat artarak 360 milyar Euro’ya ulaşmış durumda. Gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 20’si. İşin kötü tarafı, İtalyan bankalarının ihraç ettiği banka bonolarından kaçış var. Uzunca süredir bilinen bu mali durum bozukluğuna, sermaye konulması yoluyla müdahale gerekiyordu. Şimdi o noktaya yaklaşılıyor.

Ama her ‘kapıya gelen yumurta’ durumunda olduğu gibi İtalyan bankalarından diğer bankalara, yani Euro Bölgesi için sistemik bir risk oluşturma kapısı açıldı. Nedeni basit; aynen Yunanistan krizinde olduğu gibi “bundan en çok kim etkilenir?” sorusu sorulmaya başlandı. BIS verilerine göre en çok 280 milyar Euro ile Fransız bankaları alacaklı. İkinci sırada 92 milyar Euro ile Alman bankaları geliyor.

Hemen şu soru akla gelecek; Avrupa Merkez Bankası (ECB) 2015 Mart ayından bu yana devasa bir parasal genişleme yapıyor bu işe yaramaz mı? Bu Türkiye’ye yaramaz mı? Bunların hepsine yanıt; ‘hayır’. FED’in bile faizleri artırmaktan uzun bir süre geri durması olasılığı var. Küresel bir yavaşlama kapıda.

AB’de politikacılar da, ‘yaralı bedeni’ (bankalarını) tedavi etmek yerine ‘kan takviyesi’ (parasal genişleme) ile işlerin yoluna koyulamayacağını biliyorlar. Sadece zaman kazanmaya çalışıyorlar.

Brexit sonrasında İtalyan Başbakanı Renzi’nin, bankalara 40 milyar kamu parası sermaye koyma düşüncesi olduğu anlaşılıyor. Ama bir sorun var; bunu sermaye koyulacak bankalardaki diğer alacaklılara (bono alanlar, mevduat sahipleri) yansıtmadan yapılması AB içinde pek olanaklı değil. Güney Kıbrıs’ta mevduat sahiplerine de fatura çıkarılmıştı. Hatta bunun bir ‘şablon’ olduğu ilan edilmişti; batık banka kurtarmalarında önce hissedarlar, sonra tahvil sahipleri, sonra da 100 bin Euro’luk garantiyi aşan mevduat sahipleri ‘saç tıraşı’ ile ödeyerek koyacaklardı sermayeyi.

İşte bu kuralları hatırlatan Merkel’e İtalyan Başbakanı Renzi “kuralları biliyoruz, okul öğretmeninden ders almak için burada değiliz” diyordu. Sonrasında panik ve kaçış başladı.

Şimdi bu ay sonundaki bankalara dar rapor bekleniyor. Bakalım ‘politik düdüğü’ kim çalacak?

PARASAL GENİŞLEME İŞE YARAMADI

2015 Mart ayından bu yana ECB’nin tahvil alımları ile piyasaya sürdüğü para tam 1 trilyon Euro. ECB bu parasal genişleme ile bilançosunu yüzde 50 büyüttü. Bu parasal genişlemenin ilan edildiği 2015 Ocak ayında hayalperestlerin ‘darı ambarında’ varlık fiyatlarının ‘uçacağı’, ekonomik büyümeye yararı olacağı hayalleri vardı. Hatta bizde de, bu paraların bize geleceği hülyası. Hep Avrupa’daki ‘yaralı beden’ unutuluyordu.Peki bu parasal genişleme ile ne oldu? Basit bir örnek; en iyisi Alman borsası endeksi parasal genişleme ilanından önce 10 bin civarında iken, genişleme ile yüzde 20 arttı; bugünlerde 9 bin 500’lerde. Başlangıca göre yüzde 5 aşağıda.İtalyan borsası da, 20 binden başlayıp yüzde 20 arttı; bugünlerde 15 binlerde. Başlangıca göre yüzde 25 aşağıda.Merak edenler için; Türkiye borsası da, 89 binden, bugünlerde 77 bine, yüzde 13 gerilemiş durumda.1 trilyon Euro basılmış, piyasaya girmiş. Ama varlık fiyatları aşağıda. Mali sistem çalışmadığında böyle oluyor.