Yolcu az ama harcama çok

İstanbul Havalimanı terminal işletmecisi hijyen şartları için harcamadan hiçbir şeyi kısmadı. Gözlerin üzerinde olduğu terminalde her gün her yer büyük bir titizlikle dezenfekte ediliyor. Öyle maske takmayan hiçbir yolcuya da müsamaha gösterilmiyor. Ateş ölçme sistemleri hem sabit hem de özel kasklarla yapılıyor. Küçük bir bulguda yolcu hemen çevriliyor ve sağlık birimlerine yönlendiriliyor. Kısa adı İGA olan İstanbul Havalimanı işletmecisinin kurumsal iletişiminin başında olan Gökhan Şengül ile sohbet ederken ilginç bilgilere ulaştım. Ben sanıyordum ki bu kadar yolcu düşüşünde, terminaldeki mağazalar çökecek, yiyecek içecek bölümleri can çekişecek. Öyle olmamış, hatta havalimanındaki otelde bile doluluklar azalıp çoğalsa da idare edebilecek bir grafikle yoluna devam ediyor. Terminal ayakta kalabilmek için koronavirüs döneminde birçok hizmeti yeniden şekillendirmiş. Buggy denilen araçlarla yolcuların taşınması işi yoğunlaştırılmış. Ücretsiz yelpazesi de genişletilmiş.

TALEP HİJYEN ÜRÜNÜNE

Elbette hâlâ terminallerde en çok satın alınan ürünlerin başında hijyen ürünleri geliyor. Titiz yolcular özellikle uzun uçuşa giderken havalimanından da fazlaca maske, dezenfektan ve mendil gibi ürünler alıyorlar. Bunun yanı sıra bir de yeme içme meselesi var. Uçakların çoğunda, 4 saate kadar olan uçuşların büyük kısmında yolcuya sudan başka hiçbir şey verilmiyor. Yolcular bu yüzden, zorunlu olarak erken geldikleri terminalde daha fazla yemek yemeyi tercih ediyorlar. Geniş yiyecek yelpazesi sunan BTA şirketi İstanbul Havalimanı’nın da lider şirketi konumunda. Ayrıca, içinde yiyecek ve içecek olan alıp uçağa götürülebilecek kutular da sunuluyor.

YÜZDE 40 ARTIŞ

2019–2020 karşılaştırmasında yolcu başına harcama miktarlarında yükselişler dikkat çekiyor. 2019-2020 Temmuz kıyaslamasına göre yolcu başına harcama miktarı yüzde 22, ağustos yüzde 36, eylül ayında ise yüzde 40 artış söz konusu. Duty Free, temmuz-eylül dönemi geçen sene ile kıyaslandığında yolcu sayısı yüzde 70 civarı düşmesine rağmen yolcu başına harcama miktarı yüzde 37 artmış. Yeme-içme alanlarında da yine aynı dönem kıyaslaması içinde yüzde 70 yolcu düşmesine rağmen yüzde 40 civarı yolcu başına harcama miktarı artmış. Özellikle kapalı paket ürünlerindeki artış çok fazla.

'PAKETLİ ÜRÜNLER TERCİH EDİLİYOR'

İstanbul Havalimanı’nın yiyecek içecek lideri BTA, 8 ülkede 18 havalimanında hizmet veriyor. Şirket Cakes&Bakes tesislerinde 130’dan fazla marka için üretim yapıyor. Uçak içi ikram servisi hizmeti de veren şirketin CEO’su Sadettin Cesur pandemi döneminde en çok paketli ürünlere rağbetin arttığını söylüyor. Bu yüzden havalimanları dışındaki işletmeler için paketledikleri ürünlerin imalatını arttırdıklarını, bunun da havalimanlarında müşterilerin beğenisini kazandığını açıklıyor. Ayrıca birçok yolcu, uçaklarda ikram azaldığı için daha çok paketli ürünleri alıp yanlarında götürüyorlar. Değişimi anlatan Sadettin Cesur: “Birincisi, yolcularımızın alınan tedbirlere uyum sağladığını söyleyebiliriz. Hizmet verdiğimiz misafir sayısında trafik düşüşüne paralel bir düşüş olmakla birlikte kişi başı ortalama harcama miktarının arttığını gözlemliyoruz. İkincisi, paket servis alan misafirlerimizin oranının arttığını görüyoruz. Üçüncüsü, misafirlerimizle yaptığımız saha anketlerinde, restoranlarımızda alınan fiziksel mesafe ve hijyen önlemlerinden yüzde 97 oranında çok memnun ya da memnun olduklarını, havalimanında güvenle yiyecek-içecek hizmeti aldıklarını gözlemliyoruz” dedi.

KARANTİNA KALKSIN TEST ARTSIN

Bütün havayollarının ortak talebi karantinanın kalkması ve testlerin arttırılması yönünde. Çünkü bazı ülkelere kısa süreli bir seyahat planlamak imkânsız hale geldi. Örneğin şimdilerde Singapur’a gideceksiniz, uçuyorsunuz ancak gittiğinizde mutlaka karantinaya girmek zorundasınız. Öyle yakınımın evinde kalırım falan kabul edilmiyor, doğruca belirlenen karantina oteline götürülüyorsunuz. Uzun bir süre karantinadasınız, yani gidip gelmeye değmez. Öyle 5 günlük bir seyahat planlamak imkansız. Turist olmak şu zamanlarda en zor iş. Nerede hangi kısıtlama ile karşılaşacağınızı bilmiyorsunuz.

Havayolu şirketleri bu yüzden var olan yolcusunun yüzde 70’ini kaybetmiş durumda. Şirketlerin istediği tek şey, karantina yerine koronavirüs testlerinin arttırılması ve her yolcuya hızla uygulanması. Sonucun çok kısa sürede yani 1 saatten az bir sürede verilmesi. Ama hızlı testlere ulaşmak o kadar kolay değil ve maliyetler de oldukça yüksek. Yani karantina tehlikesi olmadan uçmak hâlâ çok kolay değil. Hatta uçuştan beş-altı gün önce yaptırdığınız bir testin sonucu negatif çıkmış olsa bile derdinizi anlatmanız mümkün değil.

KATEGORİ BAZINDA ORTALAMA HASILAT

Sağlık ürünleri ve yiyecek, içecekten sonra yolcu alışkanlıklarında yine lüks ürünlere doğru bir yükseliş var. İlk üç sırada lüks giyim ve aksesuvar, saat ve mücevher yer alıyor. Salgın dönemi sonrası bu harcamalar da yükseliş yönünde. Duty Free mağazalarında en çok satılan ürün bazında bakıldığında (sağlığa çok zararlı olmasına rağmen) sigara ve kadın erkek parfümleri kategorisinin ilk sıralarda yer aldığı gözlemleniyor. Toplam Ağustos-Eylül 2020 hasılatları karşılaştırıldığında yaklaşık yüzde 16 artış gerçekleştiği görülüyor. Yani yolcu azalıyor ama azalan yolcuda, yolcu başına harcama artıyor. Giyim ve aksesuarda yüzde 15.2, lüks giyim ve aksesuarda yüzde 27.6, saat ve mücevherde yüzde 19.4 artış oldu.