Uçarken ne kadar radyasyon alıyoruz?

Güneş ve uzay kaynaklı kozmik radyasyon, ışık hızına yakın, yani saniyede 300 bin kilometre hızla ilerliyor.

Uzayı kat ederek dünyaya ulaşıyor. Ama atmosfer süzgeç görevi görüyor.

Kozmik radyasyonu engelleyerek yeryüzünü etkilemesini önlüyor.

Yüksek irtifalarda atmosfer katmanının daha ince olması nedeniyle, radyasyon tam süzülemiyor.

Bu yüzden deniz seviyesine göre uçakta alınan radyasyon oranı çok daha yüksek.

Kozmik radyasyonla ilgili son araştırma, Kaliforniyalı öğrenciler tarafından yapıldı.

Uzaya yolladıkları balonlarla kamuoyunun tanıdığı ‘Earth to Sky Calculus’ ekibi geçen ay ABD’de farklı uçuşlara katılarak ölçüm yaptı.

İşte sonuçlar:

YÜKSELDİKÇE ARTIYOR: Deniz yüzeyinde radyasyon 0.3 mikro Sievert (mSv). Radyasyon, kalkıştan kısa bir süre sonra uçağın tırmanmasıyla birlikte katlanarak artıyor.

30 KAT FAZLA: En yüksek radyasyon, yolcu uçaklarının üst uçuş seviyelerinde görülüyor. Örneğin, 39 bin feet yani 11 bin 880 metredeki radyasyon, yerdekinin 30 katına kadar yükselebiliyor.

UÇUŞ SÜRESİ VE ROTA ETKİ EDİYOR: Kozmik radyasyona uçuş yüksekliğinin yanı sıra uçuş rotası da etki ediyor. Kutuplara çıktıkça radyasyon artıyor. Havada kalış süresi ve güneşteki tepkimeler de oranları etkiliyor.

KABİNDE KORUMA YOK: Uçak kabinlerinde kozmik radyasyona karşı bir koruma yok.

ETKİSİ RÖNTGEN ÇEKTİRMEYE EŞİT: 11 bin 800 metrede yapılan 4 saatlik uçuşta alınan radyasyon, diş röntgeni çekilirken alınan radyasyona eşit. Ancak 12-13 saatlik, kutuplara yakın bölgeden yapılan uçuşta ise akciğer filmi çektirmiş kadar radyasyon alıyorsunuz.

UÇAĞIN ARKA TARAFINDA DAHA DÜŞÜK: Sonuçlara göre uçağın ön tarafındaki radyasyon daha yüksek. Arkaya gittikçe düşüyor. En düşük oran, arka taraftaki mutfak ve tuvaletlerde ölçüldü.

NE KADAR ETKİLİYOR?

Kozmik radyasyonun en büyük etkisi uçuş ekiplerinde.

Ayda ortalama 100 saat uçan pilot veya kabin memurlarında kalp, çeşitli sindirim ve sinir sisteminde dejeneratif hastalıklara yol açabiliyor.

Kozmik radyasyonun katarakt riski de var.

Kanserde ise yapılan araştırmalara göre gelişme riski uçuş ekiplerinde daha fazla.

Buna kozmik radyasyon kadar diğer faktörler de etki ediyor.

GEBELERE DİKKAT!

Uçakta daha az radyasyon almak için gece uçuşlarını tercih edebilirsiniz.

Risk, gebelerde daha yüksek. Uzmanlar, etkinin azaltılması için gebelerin daha fazla antioksidan tüketmesini tavsiye ediyor.

En çok antioksidan da yeşil sebze ve meyvelerde bulunuyor.

SİNSİ TEHLİKE

Radyasyonu göremezsiniz ve hissedemezsiniz.

Radyasyon yani ışınım bir kaynaktan çevreye parçacık akışı ya da dalga biçimindeki enerji salınımı olarak tanımlanıyor.

Saniyede 300 bin kilometre hızla hareket eden radyasyon, kısa vadede yayılırken rastladığı hücreleri tek tek öldürüyor.

Uzun vadede ise hücreler üzerinde moleküler değişiklikler yaparak mutasyon ile bunların kalıtsal olarak diğer kuşaklara aktarılmasına neden oluyor.