Uçaklara köpekbalığı yüzgeçleri

Bu hep böyle olmuştur. Havacılık dünyasının tasarımcıları, imalatçıları doğadan bir çok şeyi taklit ederek mükemmeli yaratmışlardır. Köpekbalıklarının hızlı yüzmelerini sağlayan yüzgeçler artık bir çok uçakta kullanılıyor. 'Winglet' adı verilen ve kanat ucuna takılan bu parçalar uçaklara yüksek performans vermenin yanı sıra ciddi yakıt tasarrufu sağlıyor.

1980'li yılların başından itibaren iş jetleri ve yolcu uçaklarında kullanılmaya başlanan winglet teknolojisine soğuk bakan Amerikalı yolcu uçağı imalatçısı Boeing, sonunda bu kararından vazgeçti. Winglet önce Boeing'in en büyük modeli 747-400'de görüldü. Jumbo Jet'i Amerikalı şirketin çok satan modeli 737 izledi. Boeing wingleti önce iş jeti haline getirilmiş BBJ’de denedi. Arkasından da yolcu modeli olan 737-800'de kullanılmaya başlandı. Yıllık sadece yakıt giderinde yüzde 4 kár ve yüksek performans sağlayan wingletli uçaklardan Boeing yaklaşık 100 adet sattı. Bu yeni nesil kanat teknolojisine sahip uçağın Türkiye'deki ilk müşterisi ise Pegasus Havayolları oldu. Bu yıl filosuna katacağı 3 adet 737-800'ü wingletli sipariş eden şirket, ilk uçağını bu hafta teslim alıyor. Wingeti ilk kullanan yolcu uçağı imalatçısı ise Airbus’tı.

MUCİZE KANATLAR

Uçaklar havada kanatların oluşturduğu kaldırıcı kuvvet sayesinde uçabiliyorlar. Kaldırıcı kuvvet de kanadın ön yüzüne çarpan havanın kanat altı ve üstünde oluşan basınç farkları ile meydana geliyor. Kanadı düz yani winglete sahip olmayan tasarımlarda iki yüzey arasındaki basınç farkı alttan yukarı doğru dönen girdaplar (vorteks) oluşturuyor. Bu durum sürtünme oranını yükseltiyor. Vorteksi önlemek için uçakların kanatlarının uçlarına winglet adı verilen yukarı doğru parçalar takılıyor. Daha iyi kanat tasarımları üzerinde çalışan uçak mühendisleri ilk winglete sahip kanadı 1914 yılında tasarladılar. Ancak sistem uzun yıllar unutuldu. Wingleti tekrar gündeme getiren NASA'dan Aerodinamik Uzmanı Richard Whitcomb oldu. 1976'da geliştirdiği teoremle wingletin sürtünmeyi yüzde 20 azalttığını ispat etti. Modeller üzerinde yapılan denemeleri, orjinali Boeing 707 yolcu uçağı olan Amerikan Hava Kuvvetleri'ne ait KC135'deki testler izledi. Winglet hemen iş jeti imalatçıları Gulfstream ve Bombardier tarafından özel uçaklara uygulandı. Kıvrık kanat sistemini yolcu uçaklarına ilk deneyen Avrupalı imalatçı Airbus oldu. A300/A310 ve A320 ailesinde kullanılan ufak wingletleri A330/340 ailesinde daha büyükleri izledi.

1990'larla birlikte uçak tasarımcıları winglet konusunda ikiye ayrıldı. Bazı tasarımcılar kanatların çok iyi dizayn edilmesi durumunda winglete ihtiyaç olmayacağını iddia etti. Boeing yeni nesil 777 yolcu uçağında, Airbus ise iki katlı A380'de winglet kullanmıyor. Ancak bir kaç yıllık tasarım geçmişine sahip bir çok yeni nesil bölgesel uçak ve iş jetinde winglet bulunuyor. Uzmanlar sistemin sadece kanat ucuna eklenen parçalardan değil, uçağın gövdesinden motor yapısına kadar birçok faktörün etkili olduğunun altını çiziyor.

Amerika'da wingleti gündeme getiren Seattle merkezli, eski Boeing mühendisleri tarafından kurulan Aviation Partners Inc. (API) şirketi oldu. Boeing'le ortaklaşa geliştirilen çalışmalar sonrasında ilk deneme 737'lerde yapıldı. API, 737 için geliştirilen sistemi uçak başına yaklaşık bir milyon Dolar'a satıyor. Sistem kendini 4-5 yıl içinde amorti ediyor. API, halen winglete sahip olmayan 747-200'ler için de bir proje geliştirdi. Kompozit malzemeden imal edilecek wingletler çok kısa sürede 747'nin eski modellerine takılabilecek.

Boeing yeni 767 uçaklarının yeni nesil 400 modelinde de winglet benzeri bir tasarım yaptı. Uzmanlar istek doğrultusunda 757 hatta gelecekte çok uzun menzilli 777 uçaklarında da winglet kullanılacağını iddia ediyor.

Sevgililere özel fiyatlar

Havayolu şirketleri 14 Şubat Sevgililer Günü için özel promosyonlar düzenliyor.

Türk Hava Yolları Sevgililer Günü'nde yalnız seyahat eden kişileri düşünerek özel bir kampanya hazırladı. Amsterdam, Paris, Nice, Londra, Roma, Milano, Madrid, Barcelona, Atina, Budapeşte, Prag, Viyana ve Berlin ekonomi 199, business class ise 499 Dolar. Bangkok, Singapur, Kuala Lumpur, Pekin ve Şanghay'a ise ekonomi 499, business ise 699 Dolar. Uçuşların çıkışları 11-14, dönüşlerinini ise 16-20 Şubat tarihleri arasında yapılması gerekiyor.

Alman Lufthansa Havayolları 10-14 Şubat tarihleri arasında Türkiye çıkışlı Paris, Londra, Roma, Venedik, Madrid, Berlin ve Amsterdam'a kişi başına 367 Dolar'a özel bir kampanya hazırladı. Bu paketten yararlanan yolcular İstanbul, Ankara ve İzmir çıkışlı uçuşlarda ekonomi biletiyle check-in işlemlerini Business Class kontuarından yapacak. Ayrıca İstanbul Atatürk Havalimanı'nda 'Millenium Lounge'tan da ücretsiz yararlanabilecek. Biletle birlikte Frankfurt veya Münih Havalimanları'nda kullanabilecek bir restaurant çeki de veriliyor. Bu kampanyadan yararlanacak yolcuları check-in kontuarında çeşitli sürprizler bekliyor.

Air France Havayolları '2 yerine 1 ödeyin' Kampanyası ile Paris, Londra, Roma, Valencia, Madrid'e iki kişi toplam 399 Dolar'a uçma imkanı sunuyor.

Alitalia Havayolları ise bu haftaya özel Amsterdam, Barcelona, Brüksel, Düsseldorf, Frankfurt, Londra, Madrid, Milano, Paris ve Roma'ya hafta içi 299, hafta sonu da 309 Dolar'a uçuyor.

'Sevgilinizi Soğukta Kucaklamak İster misiniz?' sloganı ile özel bir kampanya başlatan Maersk Havayolları'nın Kopenhag'a iki kişilik fiyatı 333 Dolar.

DİĞER KAMPANYALAR

Iberia, kampanyasını 31 Mart'a kadar uzattı. İspanyol Havayolları İstanbul'dan Sao Paulo'ya 499, Rio de Janerio ve Buenos Aires'e 599, Mexico City'ye 570 Dolar'dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

İngiliz Havayolları British Airways 21 Mart'a kadar Londra-New York uçuşunda first class bilet alan yolcularına isterlerse uçuşlarını herhangi bir fark ödemeden Concorde ile yapma imkanı sunuyor. British Airways'in bir diğer kampanyası ise İstanbul'dan Londra'ya gidiş-dönüş ekonomik uçak bileti, 2 gece konaklama ve havalimanına transfer dahil 450 Dolarlık BA Holidays paketi.

Emirates Havayolları ise soğuk kış günlerinde sıcak bir tatil yapmayı planlayanlar için Şubat ayı sonuna kadar özel fiyatlar hazırladı. Bombay, Delhi 650, Karaçi, İslamabad 399, Manila 499, Jakarta, Hong Kong ve Bangkok 599, Singapur 599, Sydney, Melbourne 798, Johannesburg 499, Maldiv 599 Dolar. Emirates'in merkezi Dubai ise 31 Mart'a kadar 330 Dolar.

Kıvrık kanatlı 737-800 Pegasus’ta

Türkiye'deki ilk wingletli 737 kullanıcısı olacak Pegasus Havayolları uçağını önümüzdeki günlerde teslim alacak. Diğer iki uçak ise Nisan ayında teslim edilecek. Pegasus Havayolları bu uçakları özellikle İskandinav ülkelerine yaptığı tarifesiz uçuşlarda kullanacak.

Antalya, Adana gibi yazın çok sıcak olan şehirlerden wingletli 737'ler rahatlıkla İskandinav ülkelerindeki noktalara uçabiliyor. Normalde kısa pistlere sahip bazı İskandinav şehirlerine 737-400'le yapılan uçuşlarda Almanya'da ara noktaya inerek yakıt ikmali yapılmak zorunda kalınıyordu.

Yolculuğu en az bir saat uzatan bu tip uçuşların sadece iniş-kalkış maliyeti 3 bin Dolar'ı buluyor. Pegasus bu yıl kuzey ülkelerinde kısa piste sahip 16-17 adet uçuş noktasına sefer yapacak.

Winglete sahip uçakların aylık kiralarının yaklaşık 15-20 bin Dolar daha fazla olduğunu belirten Pegasus Havayolları Genel Koordinatörü Cemalettin Çelebi 'Wingletli uçaklar yüksek performanslarının yanı sıra ciddi bir yakıt tasarrufu da sunuyor. Her uçak için yılda ortalama yakıttan 150-200 bin Dolar kar etmeyi planlıyoruz.' dedi.

Filosunda 14'ü yeni nesil 800, 5'i de 400 olmak üzere toplam 19 adet Boeing 737'ye sahip Pegasus Havayolları bu yıl yeni teslimatlarla uçak sayısı 22’ye çıkacak.

İŞTE WINGLETİN AVANTAJLARI

Yüksek Performans

Wingletin avantajlarının başında uçağa yüksek performans vermesi geliyor. Kanat alanını arttıran winglet, uçağın yavaş süratlerde seyrettiği kalkış-iniş gibi durumlarda havada daha düşük süratlerde tutunmasını sağlıyor. Böylece uçaklar daha kısa pistlerden havalanabiliyor.

Sürtünme Azalıyor

Kanattan çıkan hava akımlarını da düzenleyen winglet böylece sürtünmeyi de ciddi olarak azaltıyor. Sürtünmenin en aza indirilmesi her uçuşta yaklaşık yüzde 4 oranında yakıt tasarrufunu da yanında getiriyor. Bunun anlamı her yıl wingletli uçaklar diğerlerine oranla sadece yakıtta 150-200 bin Dolar kazandırıyor.

Kalkış Ağırlığı

Winglet yardımı ile B737-800 üç ton daha fazla toplam kalkış ağırlığı ile kalkabiliyor. Özellikle uçağın limitlerinde gerçekleşen uzun menzilli uçuşlarda uçaklar yakıt almak için ekstradan herhangi bir noktaya iniş yapmak zorunda kalmıyor.

Sessiz Uçuş

Winglet uçağın daha sessiz uçmasını sağlıyor. Artık motor gürültüsü nedeniyle uçuşlarına kısıtlama getirilen Boeing 727'lere winglet modifikasyonu yapılıyor. Motor modifikasyonu ile birlikte winglet uçağın gürültü limitleri içinde kalmasını sağlıyor.

ZORLANMA AZ

Sürtünmenin azaltılması sayesinde uçak motorları daha az zorluyor. Bu sayede motorun ömrü de uzuyor.