THY’nin kârı ile havayolu kurulur

Türk Hava Yolları yılın 2022 yılının ilk altı ayı için 737 milyon dolar kâr açıkladı. Bu rakama tanesi 128.9 milyon dolardan 6 adet Boeing 737 MAX 8 uçağı almak mümkün. Rakamları çarpmayın, verdiğim uçak birim fiyatı pazarlıksız. Standart katalog fiyatı.
Belki de pazarlıkla 7 adet 737 MAX bile alınabilir.

Tabii 7 uçaklık bir havayolu kurulur, işletmesi hiç de fena olmaz. Yani şirketin ilk altı aylık kârıyla neler yapılabileceğini sıralamaya kalkarsak, örnekler koca koca sonuçlar yaratır.

Bu arada tabii şirketin hisseleri de fırladı, yatırım yapmış olanlar iyi de paralar kazandı. THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Ahmet Bolat kâr açıklarken neredeyse yerinde duramıyordu. Türk basınının ekonomi müdürleri de dinlerken detaylarda da çok heyecanlandılar. Hâlâ pandemi etkisi sürerken elde edilen sonuç özellikle Avrupalı havayolu şirketlerini kıskandıracak cinsten oldu.

Ahmet Bolat

İşte Başkan Bolat’ın açıklamalarından satır başları:

- 2022 ilk altı aylık döneminde 737 milyonluk kâr THY tarihinin rekoru oldu.

- 2023 yılında yani THY’nin 90. yılında 1 milyarıncı yolcu taşınacak.

- Filodaki uçak sayısı 400’ü bulacak. belki de aşacak.

- 8 adet 787 uçağını Boeing fabrikası veremedi. Yıla yüzde 10 geniş gövde uçak eksiği ile başlandı ama kâr doruğa çıktı.

- THY günlük 1206 uçuşla Network taşıcıları arasında 1. sıraya yerleşti.

- Kalkış oranları yüzde 91, dönüş uçuşlarında gecikmeler olduğunda hepsi Avrupa havalimanlarındaki personel azlığından kaynaklanıyor.

- THY bu yılın ilk altı ayında 386 uçakla, iç-dış toplam 340 noktaya uçtu.

- Şirket kârlılıkta ve kapasitede Avrupa’da nakiplerini geçti. Dünya da ilk 3’e girdi.

- Uluslararası yolcu kapasitesi 2019’a göre yüzde 22 arttı.

- Temmuz ayında yolcu artışı yüzde 44 oldu.

- Yolcuların THY’yi tercih nedeni, geniş uçuş ağı, kalite-fiyat dengesi ve ikram oldu.  İkram maliyeti bilet ücretinin yüzde 10’u olarak açıklandı.

- Yolcu gelirleri 2019 yılının aynı dönemine göre yüzde 8 artarak 5.4 milyar dolara ulaştı. Kargo gelirleri ise 2.5 katına çıkarak 2 milyar doları aştı.

- Şirketin net borçluluğu ilk 6 ayda 2.8 milyar dolar azaldı.

- Borsada TL bazında hisseler yüzde 190 arttı. Dolar bazında artış yüzde 116 oldu. Başkan THY hisselerinin 6 doların üzerinde olması gerektiğini söylüyor.

- İlk işe giren uzman personele 17 bin lira maaş verilmeye başlandı. Şimdiden Başkan’ın ikramiye sürprizleri gündeme geliyor.

- THY geçen yıl 8.5 milyar doları aşan hizmet ihracatı ile Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bünyesindeki tüm ihracatçıları geçti. Şirket ihracatın amiral gemisi oldu.

- Geçen yılla birlikte 5 bin yeni istihdam sağlandı, bu yıl bu çok daha artacak.

- THY’nin artık kendi malı olan 80 uçağı var. Diğerler finansal kiralama sistemi ile kullanılıyor.

- İstanbul Havalimanı’nda şirketin 15 milyar dolara ulaşan maddi varlığı yer alıyor.

- Şirket transit yolculara İstanbul’da bir gece bedava konaklama vererek turizme yeni bir oyuncu kattı.

- Avustralya’da Sydney ve Melbourne’a, Endonezya üzerinden uçulacak.

Murat Ersoy

ŞİRKET DİRENDİ YABANCI PİLOTLAR KALDI

Benim ki yabancı hayranlığı falan değil.

Ama THY’de yabancı pilot varlığı bir gerçek. 400’den fazla yabancı pilot var. Hatta daha fazlaydı, bazıları Türk vatandaşlığına geçtiler. Eğer onlar olmasa şirket ciddi bir darboğaza girecekti. Yabancı pilotların çoğu büyük gövdeli uçaklarda uçuyor. Ve şu sıralar THY filosuna büyük gövdeli uçaklar birbiri ardına giriyor.

Pandemi döneminde şirket bir karar aldı. Pilot maaşlarını yüzde 50 indirdi. Diğer çalışanların ki ise yüzde 30 indirildi. Kabin ekiplerinin de maaşları yüzde 30 indirilecekti ama tuhaf bir şey oldu. Ve indirim dış baskı nedeniyle yüzde 35 indirildi. Yani kabin memurlarının maaşlarının yüzde 5’i birilerinin sistem dışı davranışları nedeniyle çalındı. Kim çaldı-nasıl çaldı –iddialar çok. Üslenen yok.

İŞİ KAMPANYAYA ÇEVİRDİLER

Maaş indirimini ilk ben yazdım. Yazdığım an topa tutmaya başladılar. Uzun bir yoldan gelen deneyimli bir gazeteci olduğum ve haberim tartışmasız doğru olduğu için hiç takmadım. Pilotların derneği Talpa bir açıklamasında zamanında alınan büyük zammın bir arz-talep den kaynaklandığını yazacak kadar saflık bile yaptı. Yani zam yapılırken yabancı havayollarından bizim pilotlara çok teklif geldiği, gidişlerin önlenmesi için çok ciddi zam yapıldığı vurgulanıyordu. Ama gelgelelim pandemi de neredeyse uçakların tümü yere indirildi. Havalimanı apronları, hatta pistleri uçaklarla doldu. Pilot maaşları yüzde 50 indirilince kıyamet koptu. Hatta bazı pilotların eşleri bana hakarete varan yazılar yazarak, iki evlerinden birini ya da otomobillerinden birini satmak zorunda kalacaklarını belirttiler. Sanki maaşları indiren benmişim gibi.

Neyse, önemli değildi. Bu gürültünün ardından başta Talpa olmak üzere çok sayıda pilot THY’de görev yapan yabancı pilotların işlerine son verilmesi için neredeyse kampanya başlattılar. İş Sivil havacılık Genel müdürlüğüne kadar götürüldü. Hatta onlar yasaklayacaklarını falan söylediler. Olmadı, konu Cumhurbaşkanlığına taşındı. Ama oradan kesin bir talimat çıkmadı. O zamanki THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı İlker Aycı hiç taviz vermedi. Hatta işler düzelmeye başlayınca yabancı pilot alımını da sürdürdü. Sonuçta 400’den fazla yabancı pilot uçuyor. Yani THY pilotlarının yüzde 10’una yakını. Eğer o pilotlar gönderilseydi THY özellikle geniş gövdeli uçak filosunda krize girecekti.

O günlerde bu işlerin bayraktarlığını yapan TALPA başkanı Murat Ersoy şimdi THY Uçuş İletme Başkanı.  Ve anlamadığım bir şekilde bir de Baş pilot diye anılıyor. Yabancı pilotları istemeyen bu kişi şimdi geldiği görevde yabancı pilotların işine son veremiyor. Zaten böyle bir gücü yok ama. Talpa’da iken atıp tutan Murat Ersoy, o günlerdeki hırçınlığının sanırım bir gösteri sanatı olduğunu düşünüyordur.

THY uluslararası bir havayolu. Gelecekte yine yabancı pilot alacak. Bütün dünyada büyüyen pilot açığında, bir maaş ayarlamasında pilotlarımızdan, ‘elbette bazılarının’ başka havayollarına gitme eğilimleri her zaman olacaktır.

İHTİYAÇ ARTACAK

Dünyada pandemi sonrası patlayan havayolu yolcu trafiği pilot ihtiyacını da arttırdı. THY’nin ihtiyacı da büyüyor. Belki gelecek yıla kadar 500-600 pilot alınır. Yapılacak iş uçuş okullarımızın kapasitelerinin arttırılması, elbette kalitelerinin yüksek tutulması gerekiyor. Özellikle THY’nin kendi uçuş akademisini hızla büyütmesi şart. 

-Kapasite arttırılması orta ve uzun vadede THY’nin rahatlamasına yol açacaktır. 

-Pilot yetiştirmek ciddi maliyetli bir iş. Elbette THY yetiştirdiği pilotları abartmadan borçlandıracak ve belirli sürelerde sadece şirkete hizmet etmelerini garanti edecektir.

- THY Akademi hızla büyütülürken doğacak hem yer hem de uçuş öğretmenleri gerekirse dünyanın iyi uçuş okullarından transfer edilmeli.

- Akademinin ana dili İngilizce olmalı. Dersler dışında da İngilizce konuşma zorunluluğu getirilmeli.

- Şirket bugüne kadar başarılı bulduğu uçuş okullarını da desteklemeli, belki ortaklık bazında yatırım yapmalı.

THY şartlar ne olursa olsun, pilot alımında çok ince eleyip, çok sık dokumak zorunda. THY artık dünya çapında bir şirket. Ve hiçbir talihsizliği kaldıramayacak kadar önemli bir marka.