Plastik uçakla uçtuk! THY’nin rüya uçağı ilk seferini Trabzon’a yaptı

TAM olarak plastik demek ne kadar doğru bilmiyorum. Ama dünyada bu yaygınlaştı. Plastikten bir uçak daha mucize gibi geliyor. İmalatçı da buna fazla ses çıkarmadı. Uçak kompozit malzemeden yapıldı. Kompozit fikri yıllardır vardı. Uçaklarda kullanılıyordu. Ama bir uçağın bütün gövdesinin, hatta kanatlarının kompozit olması havacılıkta malzeme devrimiydi. Bu rüya da Boeing 787 Dreamliner uçağı ile gerçekleşti.

Boeing 787 Dreamliner’ın 8-9 ve 10 diye adlandırılan üç modeli var. THY 9 modelini aldı. Standart fiyatı 292.5 milyon dolar. İki sınıfta standart yolcu kapasitesi 300. Gövde uzunluğu: 62.8 metre Kanat açıklığı:60.1 metre Yükseklik: 17.2 metre Genişlik:5.17 metre Maksimum kalkış ağırlığı: 254 ton Maksimum iniş ağırlığı: 193 ton Maksimum hız: Saatte 903 km Yakıt kapasitesi: 126.372 litre Kalkış mesafesi: 2800 metre Uçuş yüksekliği: 43.100 feet

Bir tür karbon fiber takviyeli polimer karbon elyaf iplikler bir kalıbın üzerine dokunuyor, sonra 6 Bar basınçta 160 derece pişiriliyor. Ortaya çelik kadar kuvvetli bir ürün çıkıyor. Bu işlemi İtalya’nın Brindisi kentinde Leonardo fabrikasında gördüm. 787 uçağının gövdesinin devasa bölümü burada dokunuyordu. Kocaman bir kalıp üzerine sarılan ipler basınç ve pişmenin ardından çelik gibi çıkıyordu. Çok sağlamdı ve çok hafifti. 787 imalatı başladığında neredeyse dünyada kompozit kıtlığı çıktı. İlk uçağın hangardan çıkışında oradaydım. İlk uçuş ve ilk müşteriye teslim törenlerine de katıldım. Bu uçağı ilk alan Japon ANA şirketi oldu. Tasarım aşamalarına da katılmıştım. Amerika’da Washington eyaletinin Seattle kentindeki Everett bölgesinde ilk uçağın içine bindiğimde çok da heyecanlanmadım. ANA, uçak içi tasarımını koyu renklerle çok kötü yapmıştı. Ama uçağın özelliklerini bildiğim için Japon gazetecilerle kalkıp gidişini heyecanla seyrettim. 26 Ekim 2011 tarihinden bu zamana ne kadar çok zaman geçti. THY bu uçağın yeni aldı. Artık uçağın birçok önemli sorunu bitmişti. Genellikle yeni uçaklar daha fazla arıza yapıyorlar. Elbette almak için üzerinden 8-9 yıl geçmesi de gerekmiyor. Neyse şimdi ilk uçak geldi. Toplam 25 adet 787-9 gelecek. Sonra 5 uçaklık opsiyon var. Yine 9 serisi mi alınır, 10 mu tercih edilir bilmiyorum.

Pencereleri geniş, içinde oksijeni bol, özel ışıklandırmaları ile insanı dinlendiren bu uçakta THY, 1-2-1 koltuk sıralaması ile iyi bir business sınıfı yakaladı. Her iki tarafta da oturan yolcular bu dizilim sayesinde birbirlerini rahatsız etmeden koridordan yararlanabiliyorlar. Kendi özel bölmeleri içinde uçuyorlar. İlk kez business sınıfında bel kemerine ek olarak bir de omuz kemeri yer alıyor. Uçağın ekonomi sınıfı alabildiğine rahat. Bizim imalatımız koltuklar gerçekten son derece başarılı. Ekonomi sınıfındaki ferahlık businessda yok.

EREN BÜLBÜL’ÜN AİLESİ

Maçka uçağı, içinde Eren Bülbül’ün ailesi ile birlikte ilk uçuşunu Trabzon’a yaptı. O uçakta ben de vardım. THY Basın Müşaviri Yahya Üstün uçuşun sorunsuz geçmesi için bütün detayları izledi. Başka şehit aileleri de dahil 300 yolculu bir uçuş oldu. İstanbul Havalimanı’ndan saat 10.20 de kalktık. Uçağımızın sorumlu kaptan pilotu Öner Samyel çok güzel bir konuşma yaptı. Eren Bülbül’ü andı ve ailesini taşımaktan onur duyduğunu söyledi. Boeing 777 ve şimdi de 787 filolarının tip müdürü olan kaptanımız deneyimi ile kusursuz bir kalkışı gerçekleştirdi. Doğru bir açı ile tırmanıştan sonra 36 bin feet yükseklikte normal seyir hızında yol almaya başladık. Sessizliği ile ünlü uçak kalkışta 160 tondu. 1 saat 35 dakika sonra uçağımız Trabzon Havalimanı üzerine geldi. Kokpitte Boeing firmasının test pilotlarından Timothy James Patterson sağ koltukta oturuyordu. Yeni uçak alımlarında fabrika belirli bir süre kendi test pilotlarını kokpitte bulunduruyor.

Trabzon Havalimanı deniz üzerinde ve inişi birden burun aşağı verilerek yapılan bir havalimanı. Kaptan zamanında piste teker koydu. Rverse açtı yani frenlemesi ile pisti tam anlamıyla doğru kullandı. Trabzon Havalimanı’na bu ilk inişte itfaiyeler iki taraftan uçağa su sıkarak, su takı yaptılar. Bu geleneksel bir karşılama.  Hasan Kaçan gibi ünlü isimler sosyal medyada başlattıkları Eren adının yaşatılması için ellerinden geleni yaptılar. Maçka adı verilmesi için gösterdikleri çaba büyük bir organizasyonla gerçekleşti. Birçok şehit ailesi de bu uçakta yer aldı. THY İcra Kurulu Başkanı ve CEO İlker Aycı katılamadığı uçuş için havalimanına gelerek Eren ailesi ve diğer ailelerle merhabalaştı. Onlara iyi uçuşlar diledi. Böylece Eren Bülbül adı yaşanan bu uçuşla bir kez daha ölümsüzleştirildi.

SPOTLAR CAM ÇERÇEVEYİ ERİTTİ

- BİR talihsizlik yaşandı. TC-LLA tescilli Maçka adlı uçağın tanıtım filmleri çekilirken, işi yapan prodüksiyon şirketi aydınlatma spotlarını uçağa fazla yaklaştırınca cam çevresinde aşırı ısıdan erimeler oldu. Camlarında içeriden güneşlikle kapanmayan, otomatik elektrikli karartma sistemi olan bu uçakta ciddi hasar oluştu. Umarım THY bunu o şirkete ödetiyordur. THY Teknik envanterine giren ilk 787 olduğu için, bu hasarın onarımı Amerika’dan gelen ekip tarafından yapıldı.

TENİS RAKETİ BİLE BULUNMUYORDU

- BOEING, 787 seri üretimine karar verdiğinde dünyanın birçok yerindeki kompozit imalatçılarının tüm üretimine el koymuştu. O kadar ki; kompozit tenis raketinden, yine kompozit gövdeli bisiklete kadar birçok ürünün fiyatı artmıştı. Dünyada ilk defa neredeyse tamamı kompozit olan bir uçak yapılıyordu. Kompozit fırınları Boeing’in elindeki imkanlarla parça yetiştirebilecek kabiliyette değildi. Örneğin İtalya’nın Brindisi kentinde bulunan, yeni adıyla Leonardo fabrikalarındaki dev imalat bantları ve fırınları kapatılmıştı. En büyük gövde parçasının imal edildiği Brindisi’den bu dev parçalar Boeing’in gövdesi şişirilmiş nakliye uçakları ile Seattle Everett’teki Boeing fabrikasına taşınıyordu. Japon kılıcı şeklindeki kompozit kanatlarda yine başka yerlerde imal edilip merkeze taşındı. Bu arada TAI’de 787 için çeşitli kompozit parçalar üretti.

ÇOK TALİHSİZLİK YAŞADI

- B787 Dreamliner ilk uçuşuna başladıktan hemen sonra birbiri ardına talihsizlikler gelmeye başladı. Uçakta yakıt kaçağı belirlenince uçuşları geçici olarak durduruldu. Boeing bu sorunu kısa sürede çözdü. Ama asıl sorun uçakların bataryalarında ortaya çıktı. Lityum bataryalar yangın çıkmasına neden oldu. Bu sorun hızla yayılınca uçuşlar durduruldu. Fabrikada imalatı tamamlanıp müşteriye teslim aşamasına gelmiş uçaklar bekletildi. Bir seferinde Seattle Everett fabrika apronunda tam 24 adet 787 uçağının beklediğini gördüm. 26 Ekim 2011 tarihinde ilk uçak ANA havayollarına teslim edildi. Hemen ardından Japon Havayolları, Amerikan Havayolları United Airlines bu uçaklardan alarak operasyonlarına kattılar. Zaman alsa da yakıt kaçağı ve batarya yangını sorunları giderildi.