Kokpit kapıları yeniden tasarlanmalı

Germanwings uçağında kaptan pilot kokpitten çıkıyor. İçerideki diğer pilot muhtemel bir psikolojik sorun yaşıyor. Kapıyı kilitliyor ve uçağa alçalma komutu veriyor.
Dışarıdaki yani kabin önündeki pilot kapıyı tekmeliyor falan ama nafile. Uçağa kumanda eden pilot kapıyı açmıyor. 150 kişi hayatını kaybediyor...
11 Eylül saldırılarında teröristler kokpite girerek uçakların kontrolünü ele geçirmişti. Sonrasında yolcu uçaklarının kokpit kapıları, dışarıdan ateş edilse bile pilotları koruyacak kadar güçlendirildi. Ağırlığı 150 kilograma çıktı. Şifre sistemi konuldu, içeriden de kilitlenebilir hale getirildi. Yerleştirilen kamera sistemi, pilotların kapının önündeki kişiyi görmelerini sağladı. Kapılar, evlerimizdeki çelik kapılar kadar sağlam oldu ve öyle tekmeyle falan açılacak gibi değil artık.
Bu durumda pilotlardan biri tuvalete gitmek için ya da başka bir nedenle dışarı çıktığında, içerideki pilot sorun yaşarsa, örneğin bir kalp krizi geçirmesi durumunda içeri nasıl girilecek?

İşte kurallar:

1-Pilotlardan birinin kokpit dışına çıkması gerektiğinde kabin amiri veya hostes çağrılıyor. Buradaki amaç, içerideki pilota bir şey olduğunda kapının açılmasını sağlamak. Bazı havayolları bu kuralı gündüz uçuşlarında uygulamıyor.
2-Dışarıdaki pilot kokpite döneceğinde şifreyi giriyor. Eğer kapı içeriden kilitlenmemişse otomatik açılıyor.
3-Şifre açmıyorsa bu sefer acil durum şifresi kullanılıyor. Herhangi bir arıza yoksa acil durum şifresi girildiğinde 30 saniye içinde kapı açılıyor. Ancak kapı içeriden manuel olarak kilitlendiyse, yardım almadan açmak çok zor.
4-Bu durumda kapının kırılmasından başka şans yok. Bunun için balta kullanılıyor. Ancak baltalardan biri kokpitte. Diğeri de uçağın arka bölümünde. Güçlendirilmiş kapıyı 8 dakikada kırmak neredeyse imkânsız.
5-Normal ve acil durum şifreleri, uçuş öncesinde girilerek kilidin çalışıp çalışmadığı ekip tarafından kontrol ediliyor.
6-Ayrıca kokpit ve kabin arasında basınç farkı meydana geldiğinde kapının otomatik olarak açılması gerekiyor. Bu sensörler de kalkış öncesi kontrol ediliyor.
Pilotlar elbette tuvalete gidecek. Ya da kabindeki bir anormal durumu gözlemek için dışarı çıktıklarında tehlike ihtimali çok yükseliyor. Pilotlar kokpit dışına çıkarken genellikle kabin memurları yolcuların olduğu kabine giden bölümü ikram troleyini önüne çekerek bir bariyer oluşturuyorlar. Yani kokpit kapısı açıldığında kabinden fırlayan bir kişinin kokpite geçmesinin engellenmesi amaçlanıyor.
Bu arada THY ön taraftaki mutfak yani galley ile koridor girişi arasındaki perdeyi de kaldırdığı için kokpit kapısının açılmasını ve oradaki hareketliliği yolcu rahatça izliyor. Bu da ayrıca özel olarak yaratılmış farklı bir sorun. Hızla gözden geçirilmesi gereken ciddi bir sorun ve yanlış uygulama.

Yeni tasarım gerekli

Kokpit kapılarının tasarımı artık ciddi bir şekilde tartışılmalı. Zira dışarı çıkan ve hele hele uçuşun iki pilotla yapıldığı orta kapasite orta menzilli uçaklarda bir tehlike var. Düz uçuşta, belirlenen irtifada bir pilotun dışarı çıkıp özellikle tuvalete gitmesi engellenemez. Kaldı ki bazen pilotlar kabinde yolculuk eden yakınları içinde zaman zaman dışarı çıkarlar. Veya kabin memurları tarafından yaşanan bir olay veya acil durum için çağırılabilirler.

Neler yapılmalı?

Kokpit kapılarının açılma prosedürleri yeniden gözden geçirilmelidir.
1. Dışarı çıkan pilotun içerideki pilotun bir butona basmasına ihtiyaç olmadan kapıyı açabilmesi için yeni bir tasarıma gidilmeli.
2. Kapı, dışarıdan yapılacak müdahaleye daha açık olmalıdır. Üçüncü bir şifre ile dışarıdan kapı açılabilir hale getirilmeli.
3. Benzeri tedbirlerin hızla alınmaması durumunda, bu kazanın sıcak zamanları geçtiğinde sorun yeniden ortaya çıkacak. Yine kokpit kapıları tartışılacak. En iyi yol yeni bir tasarıma başlanmasıdır.

Pilotlar intihar eder mi?

Havacılık tarihinde, Germanwings uçağı dışında pilotların intihar ettiklerinin belirlendiği 4 büyük uçak kazası var:

19 Aralık 1997: Silk Air’ın kaptan pilotu, Boeing 737 tipi uçağı ikinci pilot kokpitten çıktıktan sonra nehre düşürdü. 104 kişi hayatını kaybetti. 3 yıllık araştırmada pilotun ciddi borcu olduğu ve 10 gün önce hayat sigortası yaptırdığı ortaya çıktı.
11 Ekim 1999: Air Botswana Havayolları’nın pilotu, ATR42 uçağını kaçırdı ve apronda şirketin park pozisyonundaki diğer uçaklarının üzerine çaktı. Tek kişinin hayatını kaybettiği kazada çok sayıda uçak kullanılamaz hale geldi.
31 Ekim 1999: Atlantik Okyanusu’na düşen Mısır Havayolları’nın Boeing 767’si karakutularından ilginç bir bilgi elde edildi. Olayda psikolojik sorunları olan ve kaptan yapılmayan ikinci pilot, uçağa dalış kumandası vermişti.
29 Kasım 2013: Mozambik Havayolları’na ait Embraer 190 tipi uçaktaki Brezilyalı kaptan pilot, psikolojik sorunları nedeniyle uçağa derin dalış kumandası verdi. Tuvalete giden ikinci pilot kilitli kokpit kapısını açamadı. 33 kişi öldü.
Bugün birçok havayolu pilot adayı veya pilot alımı yaparken kişisel özel testler uyguluyor. Bilimsel temelli testler, pilotun kişilik yapısını ortaya koyuyor. Sorunlar önceden tespit ediliyor.