Uğur Cebeci: Kokpit

A340-600 Jumboya karşı

Airbus, A340-600 modeli ile filolarında 747'nin eski tipleri ile MD11 bulunan havayollarına satış yapmayı hedefliyor.

Sanırım 1986 yılıydı. Türk Hava Yolları A310 uçağı aldığında ilk kez Fransa'nın Toulouse kentine gitmiştim. O yıldan sonra Airbus Endüstri'nin hemen her imal ettiği yeni uçağı gördüm. İmalatından bir çok aşamasını izledim. Geçtiğimiz hafta yine Toulouse'daydım.

1986 yılında ilk A310 geleceği zaman bizim pilotların da eğitimi başlamıştı. Kaptan Pilot Vecihi Serim, Le Capoul Oteli'nin karşısındaki parkta ders çalışıyordu. Bende geçen hafta Airbus'ın yeni uçağı A340-600’ün kataloglarını alıp, adı 'Vecihi Serim' parkına çıkan yerde oturdum. Uzun uzun bu yeni uçağı inceledim.

PROJENİN GEÇMİŞİ

Ve sonraki gün dünyanın en uzun uçağı ile tanışmaya gittim. Airbus büyük güvenilirlik kazanan A340-300 uçağının olabildiğince uzun ve güçlüsünü yapmıştı. Fabrikanın yeni bir hangarında uçakla tanıştım. Güçlü motorları, uzatılmış boyu, yeni kabin dizaynı ile jumbo pazarına göz dikmiş hörgüçsüz bir uçaktı.

Düşük motor güçleri ile eleştiri konusu olan A340'ın gövdesi uzatılmış ve motorları güçlendirilmiş modelleri olan 500 ve 600 serileri üzerinde çalışmalar 1996 yılında başladı. A340'ın 200 ve 300 serilerinde kullanılan CFM56 serisi motorların yerine daha güçlü motor koymak isteyen Airbus Rolls Royce ile anlaştı ve Trent 553/556 turbofan motorlarını seçti. Yeni nesil motorların itiş güçleri 53-56 bin libre arasında değişiyor. Oysa A340-300 uçaklarında sadece her biri 30-32 bin 500 librelik motorlar kullanılıyordu.

Avrupalı imalatçı Airbus 600 serisi projesini resmi olarak 15 Haziran 1997'de Paris Havacılık Fuarı'nda açıkladı. 1 Ağustos'ta Virgin Atlantic ve Air Canada uçakların ilk müşterileri oldular. Airbus Endüstri yaklaşık iki yıllık dönemde 13 milyar dolar civarında sipariş aldı. Yönetim projenin başlamasına resmi olarak Aralık 1997'de izin verdi. Uçağın tasarımı ise 2.9 milyar dolara mal oldu.

Serinin ilk modeli olan 600'ün imalatına 1998 yılının sonlarında başladı. İmalatı tamamlanan ilk uçak geçtiğimiz hafta fabrikadan çıkarıldı. Test uçuşlarının bu ay sonunda yapılması planlanıyor. İlk teslimat ise gerekli sertifikasyonların tamamlanmasından sonra 2002'de gerçekleşecek.

Uçağın kokpiti klasik Airbus çizgilerini taşıyor. Side stick adı verilen yandan lövye sistemi ile diğer Airbus serisi uçaklarda görev yapan pilotlar çok kısa bir eğitimle bu uçakla da uçabilecekler. A340-600'ün ağırlığının artmasıyla uçağın iniş takımları da güçlendirildi. Klasik A340'larda ortada bulunan ve denge için kullanılan iki tekerlekli iniş takımının yerini dört tekerlekli yeni bir tasarım aldı. Uzayan gövdenin daha iyi yönlendirilmesi için uçağa A330-200 serisinde kullanılan daha büyük yeni dikey ve yatay stablizeler eklendi. Böylece 600 serilerinin manevra kabiliyeti de arttırılmış oldu. A340-600 uçağının fiyatı donanıma bağlı olarak 140-160 milyon dolar arasında değişiyor.

RAKİBİ ÇOK

Airbus yeni nesil 500-600 modelleri ile filolarından 747-200, MD11 gibi uçakları emekli edecek havayollarına satış yapmayı planlıyor. Airbus, bu yeni uçağının Boeing'in 747-400 modelinden yüzde 15 daha az uçuş maliyetlerine sahip olduğunu da iddia ediyor. Avrupalı imalatçının yaptığı araştırmaya göre gelecek 10 yılda 300-400 koltuk kapasiteli toplam 1500 uçağa ihtiyaç var. A340-500/600'lerin en büyük rakibi ise B777-200/300 ve 747 Jumbo serisinin bazı tipleri. Böylece Airbus Boeing'in hem iki motorlu 777 serisini hem de dört motorlu efsane uçağı 747 Jumbo'yu pazarda köşeye sıkıştırmayı hedefliyor. Ancak Boeing A340-600'ün roll out'unun hemen arkasından yaptığı açıklama ile gökyüzünde çizgileri değiştirecek yüksek hızlı, geniş kabinli, sessiz bir uçağı imal edeceğini duyurdu. Ve havacılık pazarında yepyeni bir kavga başladı...

Uçakta Rolls Royce'un yeni imalatı Trent 553/556 motorları kullanılıyor. Güçlü motorlar koca uçağı 21 dakikada 10 bin 500 metreye çıkarabiliyor. Böylece bu uçaktaki geleneksel tırmanış gecikmesi önlenmiş oluyor.

YENİ ÖZELLİKLER

Daha uzun

Uçağın gövdesi THY'nin de kullandığı normal A340-300 serisinden yaklaşık olarak 20 bölüm yani 10.8 metre daha uzun. Gövdenin uzamasıyla birlikte yolcu kapasitesi de arttırıldı. A340-300 serisinde yaklaşık 270-280 olan yolcu kapasitesi 600 serisinde üç sınıfta 380. Charter yani tarifesiz havayolu şirketleri için tasarlanan modelde koltuk sayısı tek sınıfta 485'e kadar çıkıyor. Boyu 80.55 metre olacak yeni Boeing 747X Stretch imal edilinceye kadar 340-600 serisi 75.30 metre ile en uzun uçak olma saltanatını sürdürücek.

Daha geniş

A340-600, Airbus Endüstri'nin şu ana kadar imal ettiği en büyük yolcu uçağı. A340-600, iki katlı A380 hizmete girinceye kadar bu ünvanını koruyacak. Ayrıca uçağın boyunun uzaması kargo kapasitesini de büyütüyor. Yapılan hesaplamalara göre uçağın sadece bir yıldaki ekstra kargo geliri 10 milyon dolara çıkıyor.

Daha yüksek

Kabin içinde yapılan özel düzenlenme ile yolcuya daha fazla yükseklik sunuluyor. Bu da Airbus'ın klasik kabin içi ferahlığını arttırıyor. Kaplama ve döşeme malzemelerindeki özel çizgilerle elde edilen genişlik hemen farkediliyor.

Daha uzağa

Menzil ekstra yakıt depolarıyla 13 bin 875 kilometreye çıkıyor. Gövde boyu ve motorlar dışında uçaktaki en büyük değişikliklerin başında yeni nesil A340'ları daha yüksekten, daha hızlı ve çok daha ekonomik uçmalarını sağlayan özel kanatlar geliyor. Yeni kanat eskisinden 1.6 metre daha uzun. Toplam kanat alanı ise yüzde 20 daha büyük. Kanat alanının artması yeni yakıt depolarının da konulmasını sağladı. Böylece uçağın menzili önemli ölçüde arttı. Kompozitten imal edilen kanat hücum kenarları ise toplam ağırlığın azalmasını sağladı.

Daha hızlı

Yeni kanatlar ve motorlar uçağın menzilini yükseltmesinin yanında süratini de arttırdı.

Daha sessiz

Yeni Rolls Royce Trent 500 serisi motorlar sayesinde uçağın gürültü oranı aşağı çekildi. Ayrıca güçlü dört motor uçağın daha önceki modellerinde insanı rahatsız eden düşük tırmanış hızını da uygun seviyeye getirdi.

Daha yumuşak

Yeni nesil ihtiyaçlara göre tasarlanan kabinin yumuşak çizgileri yolculara uzun uçuşlarda maksimum konfor sunuyor. Açık renk deri koltuklar, ağaç kaplamalar ve yuvarlak çizgili dizaynı kabindeki rahatlığı maksimuma çıkarıyor.

Yeni müşteriler

Airbus'ın yaptığı pazarlama çalışmaları sonrasında 124 kesin sipariş alındı. Uçağa sipariş veren havayolları ve kiralama şirketleri arasında Aerolineas Argentinas, Air Canada, Egypt Air, Flight Lease, ILFC, Lufthansa, Singapur ve Virgin Atlantic bulunuyor.

Airbus A340-600'de business koltukları 2-2-2 şeklinde sıralanmış. Ergonomik koltuklarda kol koyma yerlerinde ağaç kaplamalar kullanılmış. Açık renk deri kirlenme riskine karşılık uçak içindeki ferahlığı arttırmış. Ekonomi sınıfında da bir kaç ton koyu deri koltuklar müşterilerin istediği sıklıkta yerleştirilebiliyor. 2-4-2 sıralı koltuklar aralıkları iyi tutulunca güzel oluyor.

Krizi yenmeye davet

THY Yer İşletme’den sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Çetin Özbey, personeli ekonomik krizi yenmeye çağırdı. Hazırlanan küçük panolarla tüm çalışanlara turizm için el ele verilmesi gerektiği belirtildi. Krizin turizmle yenilebileceği ifade edilen küçük panolarda, bu çorbada THY çalışanlarının da tuzu bulunması gerektiği ve bunun için iyi çalışmanın şart olduğu vurgulandı.

O’na şükran borçluyuz

Büyük Atatürk'ün manevi kızıydı. Dünyanın ilk kadın savaş pilotuydu.Türk havacılığının simgesiydi. Türkkuşu'nun Başöğretmeniydi. Sevgisi büyük, yüreği cesaret doluydu. Pilot Sabiha Gökçen'i şükranla uğurladık. Yükseklerde O'na her zaman rastlayabilirsiniz. Ruhu şad, irtifası sonsuz olsun...

Lufthansa’dan Ankara-Münih

Yaz tarifesiyle birlikte Lufthansa Alman Havayolları Ankara'dan direkt Münih uçuşlarına başladı. Günde iki sefer olarak gerçekleştirilen uçuşlar A319 tipi uçaklarla yapılıyor. Lufthansa Türkiye Müdürü Ofer Kisch, Ankara'dan Frankfurt yerine konulan Münih seferleriyle Kuzey Amerika ve Avrupa uçuşları için iyi bağlantılar sunmayı hedeflediklerini söyledi. 07.20'de kalkan Lufthansa uçağı 9.40'da Münih'e iniyor. Öğleden sonraki uçak ise Ankara'dan 16.00'da kalkıp 18.20'de Münih'e varıyor. Lufthansa Ankara'nın yanı sıra Münih'e İstanbul'dan günde 2, İzmir'den de bir sefer düzenliyor.

Maersk her gün uçuyor

Maersk Havayolları 25 Mart'ta yaz terifesinin başlamasıyla birlikte İstanbul-Kopenhag uçuşlarını haftanın her gününe çıkarttı. Kopenhag'tan saat 14.00'te kalkan Maersk uçağı 17.55'de İstanbul'a iniyor. Aynı uçak 18.55'de Kopenhag için havalanıyor. Türkiye temsilciliğini AiRep'in yaptığı Maersk, 25 Mart'ta Schengen vizesine geçen Danimarka, Finlandiya, İsveç ve Norveç'e çok sayıda Türk turist uçurmayı hedefliyor.