Kokpit

Uğur CEBECİ

Türkiye’nin yeni helikopterleri

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün tek motorlu hafif helikopter ihalesini Amerikan MD600N kazandı.

Sağlık Bakanlığı’nın seçtiği Ka-62-2’nin sadece Rus havacılık otoritelerinden aldığı uçabilirlik yetkisi var.Dış pazarda henüz sipariş alamadı. Uluslararası havacılık otoritelerinden de onay almış değil. Bu helikopterin ülkemizde kullanılabilmesi için Avrupa Ortak Havacılık Otoritesi JAA'den onay alması gerekiyor.

Helikopter imalatçılarının gözde ülkesi Türkiye'de ATAK ve Nakliye Helikopteri Projeleri'nden sonra Polis ve Sağlık Bakanlığı'nın ihalelerinin galipleri belli oldu. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 10 adetlik tek motorlu helikopter ihalesini Mesa Arizona merkezli MD Helicopters'ın MD600N'i, 5 adetlik Sağlık Bakanlığı'nın ambulans helikopter ihalesini de Rus Kamov Ka-62-2 kazandı. Sağlık Bakanlığı'nın Ambulans Helikopter Projesi bütçe yetersizliği nedeniyle Maliye Bakanlığı tarafından iptal edildi. İhalenin nasıl bir seyir izleyeceği merakla bekleniyor.

Uzun yıllardır planlanan ancak kaynak yetersizliği nedeniyle bir türlü hayata geçirilemeyen Polis Helikopter İhalesi'nin ilk aşamasını oluşturan tek motorlu hafif helikopter projesi önce Ağustos ayında görücüye çıktı. Katılımcıların tümünün çeşitli şartlar öne sürmesi ve bazı şirketlerin eksik doküman sunması nedeniyle ihale Ekim ayına ertelendi. Amerikan Bell 427 ile, Fransız-Alman Eurocopter AS350B3 ile, Amerikan MD Helicopters ise MD600N modeliyle katıldı. Yapılan değerlendirme sonrasında en düşük fiyatı veren ve helikopterlerle birlikte bir de hangar inşaa etmeyi kabul eden MD Helicopters'ın teklifi kazandı.

MD serisi helikopterlerin imalatına 1980'li yıllarda şu an Boeing bünyesinde bulunan McDonnell Douglas'ta başlandı. Arizona Mesa'daki şirket Douglas'ın Boeing'e katılmasıyla çalışanları ve uluslararası bir konsorsiyum tarafından satın alındı. Birleşme nedeniyle birkaç yılı sıkıntılı geçiren şirket daha sonra toplanarak önemli miktarda sipariş almaya başladı. Şirketin portföyünde dört-sekiz koltuklu çift ve tek motorlu helikopterler bulunuyor. Çift motorlu MD900 Explorer serisi helikopterlerin gövdesi ise Ankara Akıncı'da bulunan TAI tarafından imal ediliyor.

KUYRUK ROTORU YOK

MD serilerinin en büyük özelliklerinin başında helikopterlerin temel uçuş sistemleri içinde yer alan kuyruk rotorlarının bulunmaması geliyor. Helikopterin burnunun sağa-sola kaymasının sağlayan kuyruk rotoru yerine bu tip helikopterlerde 'Notar' sistemi bulunuyor. Basitçe hava üfleme prensibi ile çalışan bu sistem helikoptere hem uçuş emniyeti, hem de üstün bir performans sunuyor. Helikopter kazalarının yaklaşık yüzde 20'si kuyruk rotoru nedeniyle gerçekleşiyor. Ya iniş veya kalkış sırasında kuyruk rotoru yere çarpıyor ya da uçuş sırasında arızalanarak helikopter kontrol dışı kalıyor. Bir de kalabalık alanlarda dikkatsizlik sonucu yerde kuyruk rotoruna çarpma nedeniyle çok sayıda kişi hayatını kaybediyor. Notar sistemi ile bu sorunlar ortadan kalkıyor. Yakıt tüketimini de olumlu etkileyen bu sistem ile helikopterler çok daha hızlı ve uzun menzile ulaşabiliyor. MD520 ile başlayan bu uygulama şirketin diğer helikopterlerinden MD600 ve MD900 (çift motorlu) serilerinde de kullanılıyor.

GENİŞ KULLANIM

İlk uçuşunu 1996 yılında yapan MD600N, uçuş sertifikalarını 1997'de alarak hizmete girdi. Şu ana kadar 52 adet helikopter teslim edildi. Dünyanın dört bir tarafında başta emniyet olmak üzere bir çok alanda kullanılan bu helikopterler 32 bin saat uçuş gerçekleştirdi. Saatte 252 kilometre hıza sahip MD600N, 3505 metreye kadar tırmanabiliyor. Menzili 704 kilometre olan helikopterin uçuş maliyetleri de düşük.

Koltuk kapasitesi 6 ile 8 arasında değişen helikopterlerin teslimatlarının bu yıl içinde tamamlanması planlanıyor. İlk helikopter kontratın imzalanmasını takip eden 5 ay içinde Emniyet Genel Müdürlüğü'ne verilecek. Helikopterler Emniyet Genel Müdürlüğü'nde arama-kurtarma, devriye ve VIP görevlerinde kullanılacak. MD600N’lerde Helikopterlerde otomatik haritalama, GPS, televizyon kameraları, tel kesme ve arama ışıkları bulunacak. Emniyet Genel Müdürlüğü, önümüzdeki aylar içinde toplam 30 adetlik çift motorlu hafif sınıfta yeni bir ihale açmayı planlıyor. Bunu, ağır sınıf helikopter ihalesi izleyecek.

Sağlık Bakanlığı'nın seçtiği helikopter, Ka-62-2 Rus Ordusu için genel maksat amaçlı tasarlanan Ka-60'dan geliştirildi. Sonra tadil edilerek sivil pazara sunuldu.

Proje dahilinde bu helikopterlerin Ankara, Antalya, İstanbul, İzmir ve Adana'ya yerleştirilmesi planlanıyor. Daha sonra helikopter sayısı 10'a çıkartılacak. İki adet RD-600 serisi motorlara sahip olan helikopter 16 yolcu taşıyabiliyor. Saatte 270 kilometre seyir hızına sahip helikopter 5 bin 500 metreye kadar yükselebiliyor. Ka-62-2'nin maksimum kalkış ağırlığı ise 6 bin 500 kg.

Tolga ÖZBEK

Hareketli günler

Yaşanan ekonomik kriz nedeniyle zorlu günler geçiren Türk Sivil Havacılığı'nda son günlerde çok sayıda uçak ve helikopter satışına rastlanıyor. Egebank'a el konulmasından sonra Murat Demirel’in sahip olduğu Güven Air'in Bell 430'u, İhlas'ın Bell 222'si ve Toprak Air'in Bell 230 helikopteri satılıklar arasında. Bu satışların yanında yeni helikopterler de son aylarda katılmaya başladı. Koç Grubu'na ait Set Air filosundaki bir adet Bell 430'u geçtiğimiz haftalarda satarak yerine Sikorsky imalatı S-76C satın aldı. Doğuş Holding bünyesindeki NTV ise hava çekimlerinde kullanmak üzere Doğuş Air'in elinde bulunan Eurocopter imalatı AS365 Dauphin'in yanı sıra bir adet de yine aynı şirketin ürünü AS355 için anlaşma yaptı.

Askeri helikopter projeleri

KARA KUVVETLERİ

Türkiye'deki en büyük helikopter ihalesi olan ATAK (Taaruz/Taktik Keşif Helikopteri) Projesi'ni Amerikan Bell Textron AH-1Z King Cobra ile kazandı. Toplam 3.5 milyar dolar değerinde 145 adeti kapsayan projede helikopterler Ankara akıncı merkezli TAI tesislerinde imal edilecek. Henüz imalatçı şirket ile görüşmeler sürüyor. Gerekli onayların alınmasından sonra kontrat imzalanacak.

Genel maksat helikopteri olarak Amerikan Sikorsky'nin imal ettiği S-70'i seçen Kara Kuvvetleri Komutanlığı bu helikopterlerden 20 adetini teslim aldı. Normal analog yani göstergeli kokpite sahip bu helikopterlerin 30 adetlik teslimatını dijital göstergeli yani 'glass' kokpite sahip ikinci parti izliyor. İlk 20 adetteki S-70'lerin kokpitleri TAI tarafından modifiye edilerek 'glass' kokpit standartına yükseltiliyor. Toplam 50 adeti içeren sipariş için Türkiye 50 adetlik daha opsiyon istiyor.

Kara Kuvvetleri'ndeki diğer bir proje de Ağır Nakliye Helikopteri Projesi. Geçtiğimiz günlerde Amerikan Kongresi'nin onayını alan Sikorsky, toplam 8 adet S-80E Super Stallion tipi helikopteri 36 ay içinde teslim edecek. Amerikan Donanma ve Deniz Piyadeleri'nin dışında Almanya, Japonya, İsrail tarafından da kullanılan bu 3 motorlu helikopterden 20 adet daha alınması planlanıyor. Üretim Amerika'da gerçekleştirilecek. Sikorsky Türkiye için kapattığı imalat hattını tekrar açacak. Diğer taraftan Özel Kuvvetler için S-80E 'lerden 20 adet daha alınması planlar arasında.

DENİZ KUVVETLERİ

Deniz Helikopter filosunu modernize eden Deniz Kuvvetleri ilk etapta envanterine 8 adet Sikorsky S-70B Sea Hawk katacak. İlk teslimatın Nisan'dan Eylül ayına kayacağı tahmin edilirken bu rakamın 8'den 16'ya çıkartılması için de çalışmalar yapılıyor. Diğer bir proje de gemiler arasında nakliye amaçlı kullanılacak olan CH-60S. Bu tip helikopterden de 6 adet alınması planlanıyor. Sea Hawk ve CH-60S, karada kullanılan Black Hawk'ların özel donanımlara sahip deniz modelleri.

Sahil Güvenlik

Sahil Güvenlik Komutanlığı'nın 9 adetlik helikopter ihalesini kazanan İtalyan Agusta şirketi AB412 tipi helikopterin ilkini Mart ayında teslim ediyor. İlk helikopterler İtalya'ya gidecek ekip tarafından eğitimde kullanılacak. Arkasından helikopterlerin Haziran ayında Türkiye'ye getirilmesi planlanıyor. İzmir Adnan Menderes Havalimanı'nda merkezi bulunacak Sahil Güvenlik Komutanlığı’nda şu an yine Agusta imalatı A109 tipi VIP amaçlı bir helikopter bulunuyor. Bu helikopter pilotların çift motor eğitimlerinde kullanılıyor.

HAVA KUVVETLERİ

Arama Kurtarma amaçlı olarak Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterine 20 adet Fransız-Alman Eurocopter imalatı AS532 Cougar katıyor. Bu helikopterlerin imalatına TAI'de başlandı. İlk helikopterler geçen yıl Mayıs ayında teslim edilmeye başlandı. Toplam 30 adet imal edilecek helikopterlerin 10 tanesi da Kara Kuvvetleri'ne verilecek.

THY talipleri çıktı

Özelleştirmede son aşamaya gelinen Türk Hava Yolları için birçok kuruluş ihaleye katılmak amacıyla harekete geçti.

Başta Koç grubu olmak üzere Oyak ve İsviçre'nin havayolu şirketi Swissair ilk harekete geçenler arasında yer aldı. Uzun süredir Türk Hava Yolları'na ilgi duyan Air France dışında iki yatırım şirketi de yabancı ortakları ile birlikte Türk Hava Yolları’nı satın almak için çalışma başlattılar. Kesin olmamakla birlikte Global ve Ata Yatırım'ın bu konuda bir girişim başlattıkları sızan haberler arasında. Doğuş grubunda ise THY'nin bir yabancı ortakla birlikte satın alınması konusunda çalışmalar yapıldığı, ancak henüz resmen harekete geçilmediği öğrenildi. İngiliz Havayolları BA'in de THY'nin özelleştirmesinde ihaleye katılmayı planladığı, şirketin genel merkezinde yönetim kurulunda tartışıldığı gelen haberler arasında.

Airbus A321-A330 satmak istiyor

Avrupalı uçak imalatçısı Airbus, Türk Hava Yolları’na A321 ve uzun menzilli iki motorlu A330 uçağı satmak için görüşmeler yapıyor.İlk etapta THY'nin 6 Adet A321 ve iki adet de A330 uçağı alması için temaslarını sürdüren Airbus bu konuda kesin bir sonuç almadı.

THY'nin İran'a satacağı 6 adet A310 uçağının satış işlemi son aşamaya geldi. İran Hava Yolları’nın bu uçakları satın almasından sonra filodaki açığın büyüyeceği bu yüzden A321 ve A330 önerildiği de iddialar arasında. A321 uçakları THY filosundaki Boeing 737-800 uçaklarının karşılığı. A330 uçakları ise uzun menzilli ve iki motorlu uçak pazarında düşük maliyetle hizmet sunuyor.

Öte yandan Fransa'nın sözde ermeni soykırımı iddialarını kabullenmesi Türk-Fransız ticari ilişkilerinde büyük ambargolar yaratacak. Bu durumda Airbus ile ilişkilerin de askıya alınacağı iddiaları ortaya atıldı. Böyle bir gelişmede THY uçak alımlarında da Boeing'e yönelecek.

Lufthansa Sevgililer Günü’ne özel

Lufthansa Alman Havayolları bu yıl Sevgililer Günü için özel bir kampanya başlattı. 10-14 Şubat tarihleri arasında Türkiye'den Avrupa'nın romantik kentleri Paris, Roma, Amsterdam, Londra veya Berlin'e, iki kişi 410 dolar ödeyerek Lufthansa'nın özel paketinden yararlanabilecekler. Bu fiyata aktarmaları sırasında Frankfurt Havalimanı'nda yiyecekleri öğlen yemeği de dahil. Ayrıca çiftlere biletle birlikte İstanbul Hilton Oteli'nde kullanabilecek 85 dolarlık hediye çeki de sunulacak.