Kokpit

Uğur CEBECİ

MİT, iş jeti alacak

Apo Operasyonu uçak sıkıntısı yarattı

Türk Milli İstihbarat Teşkilatı Abdullah Öcalan'ın Kenya'dan getirilişi sırasında ciddi bir sıkıntı yaşadı. Abdullah Öcalan'ın izi belirlenmiş, yakalanması an meselesiydi. Ama operasyonu yapacak ekibin gidişi ve Öcalan'ın Kenya'dan hiç bir yere iniş yapılmadan getirilmesi için uçak ihtiyacı doğmuştu. MİT filosunda bulunan uçakların hiç birinin menzili buna uygun değildi.

Büyük sıkıntı yaşandı. Böyle bir operasyon için kiralık uçak bulmak, pilotları ikna etmek alabildiğine zordu. Hiç bir yabancı işleticiden bu amaçla uçak bulmak mümkün değildi. Kiralık uçak bulunsa bile yabancı pilotların sır saklamasını beklemek son derece riskli bir işti. Sonunda iş adamı Cavit Çağlar'ın satışa çıkarılmış olan Falcon 900B uçağı kiralandı ve uçakta gerekli renk ve tescil değişiklikleri yapılarak operasyon gerçekleştirildi.

İşte o günlerde yaşanan sıkıntı MİT'in uzun menzilli, geniş gövdeli bir uçağa ihtiyacı olduğunu ve her zaman olabileceğini ortaya koydu. MİT hemen filosunu gözden geçirdi. Ekonomik ömrünü tamamlamış uçaklarını Türk Hava Kurumu'na devretti.

MİT'İN FİLOSU

MİT operasyonlarında Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait uçakların yanı sıra sivil uçaklar da kullanıyor. Teşkilatın uzun yıllar filosunu çift motorlu Cessna'lar oluşturdu. Bu filo içinde Cessna 421'lerde, uçağın 3 bin metre üzerinden rahatlıkla uçmasını sağlayacak olan kabin basınç sistemi de bulunuyordu. İki adet 421'lerden biri Merzifon yakınlarında düştü, kaza nedeni ortaya çıkarılamadı. Ya da gizli tutuldu. Ancak bu uçaklarla kısıtlı görevler yapılabiliyordu.

Düşen uçağın dışında biri kabin basınçlı Cessna 421 ile yine Cessna'nın çift motorlu 402 modeli uçağı geçtiğimiz aylarda Türk Hava Kurumu'na devredildi.

Teşkilatın filosunda şu an bir adet Cessna Citation 650 serisi iki motorlu kısa-orta menzilli bir iş jeti bulunuyor. Ayrıca MİT filosunda bir adet Bell Ranger tipi askeri helikopter de mevcut. MİT'in Havacılık Daire Başkanlığı'nda tamamen askeri pilotlar görev yapıyor.

UZUN MENZİLLİ UÇAK

Milli İstihbarat Teşkilatı ortaya çıkan uzun menzilli uçak ihtiyacı için bir ihale açtı. Uzun menzilli uçak ihalesine Kanadalı Bombardier şirketinin imalatı Challanger 604, Fransız Dassault'un Falcon 900EX ile 900C ve Amerikan Gulfstream yapımı GIVSP katılıyor.

Bu uçakların dördü de geniş ve rahat bir kabine sahip. Hepsi sivil alanda kendilerini kabul ettirmiş, iş adamları tarafından beğenilen uçaklar. Menzilleri de uzun. Bu jetlerin benzer veya aynı modelleri de gerek devlet gerekse de iş adamları tarafından kullanıyor.

Garip tarif

MİT, satın almayı planladığı uzun menzilli uçak ihalesi için hazırladığı şartnamede garip bir tarife yer verdi.

İstediği uçağın kabin genişlik ölçüsü verilirken sanki belli bir uçak için şartname hazırlanmış gibi ölçü daha doğrusu genişlik alt sınırı belirlendi.

Bu da ihaleye katılacak diğer firmalar arasında huzursuzluk yarattı.

İhaleye katılacak kuruluşların uçaklarının kabin genişlikleri arasında çok az farklılıklar bulunuyor.

Tarif yapılırken, menzil, motor gücü ve sayısı, maksimum uçuş tavanı gibi ölçülerin yanısıra verilen kabin genişliğinde ciddi bir kasıt bulunduğu iddiaları ortaya atıldı.

Milli İstihbarat Teşkilatı ihaleyi istediğine vermekte serbest bir kuruluş.

Falcon 900EX

Falcon 900 serisi, askeri jetlerin yanı sıra iş uçakları üreten Fransız Dassault'un en önemli modellerinden biri. 1980'lerin ortalarında 900 ve 900B ile başlayan üretim C ve EX modelleri ile sürüyor. İhaleye hem 900C hem de EX katılıyor. Bu uçakların en büyük özelliklerinden biri üç motorlu olmaları. Özellikle uzun menzilli uçuşlarda emniyet açısından büyük önem taşıyor. Türkiye'de ilk Falcon 900EX uçağını Balkaner grubu satın aldı. Uçak önümüzdeki günlerde uçuşa başlayacak. Falcon 900 serisinin diğer modellerinin kullanıcıları arasında Akkök Holding (900B) bulunuyor. Nergis Holding ise elindeki 900B tipi uçağı bir Fransız inşaat şirketine satmıştı.

GULFSTREAM GIVSP

Gulfstream'in ürettiği uçaklar uzun yıllardır iş dünyasının olduğu gibi devlet başkanlarının da gözde tercihi. Gulfstream, GIV'ün en yeni modeli SP ile orta-uzun menzilli uçak pazarında önemli bir başarı yakaladı. Uçağın bir önceki modeli olan G4 halen Cumhurbaşkanı ve Başbakan'ın TC-ATA ve GAP'ın yanı sıra Genel Kurmay Başkanlığı'nca kullanılıyor. Uçak geliştirilerek yeni GIVSP modeli pazara sunuldu. Bu uçaktan henüz Türkiye'de bir kullanıcı yok. Geçen yıl Başbakanlığın uçağının değiştirilmesi gündeme gelmiş, bir adet GIVSP tipi uçak alımı için anlaşma yapılmıştı. Ancak bu sipariş daha sonra iptal edilmişti.

CHALLENGER 604

Challenger 600 serisinin tasarımına 1970'li yılların sonunda başlandı. Amaç iş adamlarına o yıllara kadar üretilmeyen geniş gövdeli ve uzun menzilli bir uçak sunabilmekti.

Kanadalı Bombardier şirketi tarafından tasarlanan uçak 1980'lerin başından itibaren hizmete girmeye başladı. Challenger'ın rakiplerin ortaya çıkmasıyla birlikte yenileştirme programında gövdede ve kokpitte çeşitli değişiklikler yapıldı.

Serinin en son modeli olan 604'ün teslimatları 1996 yılında başladı. Şu an üretimde 604'ün yanı sıra 601RJ ve ultra uzun menzilli 601SE tipleri bulunuyor. Türkiye'de Challenger kullanıcıları arasında Doğuş Air ve Uzan Grubu var.