Kokpit

Uğur CEBECİ

Boeing’in dev uçak sürprizi

Dünyanın en büyük uçak imalatçısı Boeing dev uçak pazarının küçüldüğünü açıklamıştı. Bu yüzden Airbus A3XX projesinin karşısına yeni bir uçak çıkartmayacaktı. Ama gizli çalışma ortaya çıktı. Boeing Jumbo'yu geliştirmek yerine B777 tasarımında dev bir uçak yapıyor.

Çok gizli çalıştılar

Bilgilerin sır gibi saklandığı 763-246C'nin menzili 13 bin 950 kilometre olacak. Uçağın ağırlığı arttırılmış modelinin menzilinin 15 bin kilometreyi bulması planlanıyor. Boyutları açısından Boeing'in yeni Jumbo'su havalimanlarına ve pistlere sığabilecek boyutlarda imal edilecek. 763-246C'nin maksimum kalkış ağırlığının 600 tona yaklaşması bekleniyor.

Uzun süre dev yolcu uçağı pazarına ilgisiz kalan ve bu pazarın olabilirliğine inanmadığını ilan eden Boeing'de çalışmalar sessiz ve derinden yürüyor. Anlaşılan büyük uçaklara havayollarının gerçekten ihtiyacı var.

Büyük yolcu uçağı projesinde pazarı Airbus'a kaptırmak istemeyen Amerikalı imalatçı Boeing, yeni 450'den fazla koltuklu uçak projesini tekrar gündeme getirdi.

Airbus'ın A3XX projesini ortaya atmasından sonra uzun süre sessiz kalan Boeing sadece Jumbo diye bilinen B747 uçağını geliştireceğini, koltuk kapasitesini arttıracağını açıklamıştı. Hatta daha ileri giderek iki katlı 747 uçaklarının büyütülmüş çizimlerini bile ortaya çıkarmıştı. Ancak daha sonra hızla bu fikirden vazgeçildi. Ya da bu fikir yeni bir tasarımın gizlenmesi için ortaya atıldı. Boeing, 747'yi büyütmekten vazgeçtiğini de geçtiğimiz aylarda açıkladı. Hatta dünyada A3XX gibi büyük uçaklara ihtiyaç olmadığı Boeing'in en üst düzey yetkilileri tarafından gündeme getirildi. Ama bu arada Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA, ağırlığı 500 ton civarında olacak büyük uçaklar için havalimanlarının yapısı, pistlerin durumu konusunda araştırmalar başlattı. Hatta bu kadar ağır uçakların inebileceği pistlerin inşa edilmesi için testler uygulanacak örnek pistlere harcanacak kaynağı bile ayırdı. Bu çelişki Boeing'in büyük uçak pazarına gireceğini de gösterdi.

BOEING'İN PLANI

Boeing'in 450'den fazla yolcu taşıyacak büyük uçak pazarına B747 yerine B777'den geliştirdiği bir tasarımla gireceği ortaya çıktı. Sızan bilgilere göre, yeni uçak daha çok B777 çizgilerini taşıyor. Özellikle kanat ve kuyruğu tasarlanırken B777'den önemli ölçüde yararlanıldı. Bu sayede tasarım maliyetlerinde düşüş sağlandı. Dört motorlu, 450-550 yolcu kapasiteli olacak uçağın 2006 yılında hizmete girmesi bekleniyor. Ancak verilen bu tarihin daha öne çekileceği sanılıyor. Çünkü Airbus A3XX'i 2004 yılında pazara sürmeyi planlıyor. Bu nedenle Boeing'in belki de daha önce büyük uçak pazarına yeni modeli ile girmesi ihtimali çok kuvvetli. Çünkü Boeing, Airbus'dan bu konuda daha şanslı görünüyor. Airbus tümüyle yepyeni bir model ortaya çıkarıyor. İki katlı dört motorlu dev uçak için çalışmalar büyük bir hızla sürmesine rağmen pahalı proje doğal olarak yeterli hıza erişemiyor.

747-400 gelişecek

Boeing yeni uçağın kullanıma girmesine kadar geçecek süre içinde 747'lerin 400 serilerini geliştirerek pazarı elinde tutmayı planlıyor. Böylece dünyada en büyük uçağı yapan ve 30 yıldır da sürekli geliştiren Boeing, Airbus'a bir açık vermemiş olmak için çabalıyor. Dünya uçak pazarının yüzde 50'den fazlasını elinde bulunduran Boeing, Airbus Endüstri'nin satışındaki hızlı yükselişten sürekli rahatsız. Pazar paylarının yaklaşması da Boeing için kolay kabullenilecek bir şey değil. Bu nedenle 747-400'ün geliştirilerek Airbus'ın A3XX'inin pazara erken girmesi ile oluşabilecek sürprizin engellenmesine çalışılıyor.

ADI 763-246C

Boeing'in iki motorlu 777 tasarımından yola çıkarak belirlediği dört motorlu tek katlı dev uçağının tasarım adı 763-246C oldu. Ancak bu adın proje safhasında kullanılan bir ad olduğu, sonra gerçek adın ortaya çıkacağı sanılıyor. Yeni uçağın operasyon maliyetlerinin Airbus'ın gelecek nesil dev uçağı A3XX'e oranla yüzde 10 daha düşük olması hedefleniyor.

Boeing'den elde edilen bilgilere göre 763-246C modeli B747 ve B777'nin temel özelliklerini taşıyacak. Başta kokpit ve gövde sistemleri diğer iki uçakla aynı olması planlanan 763-246C'nin motorları da B777'lerde kullanılan modeller olacak.

Boeing'in yeni nesil büyük uçağının kabini tek katlı olarak planlandı. Bunun nedeni tek katlı uçakların acil tahliye açısından kullanışlı olmaları ve havacılık otoritelerinden daha kolay onay alması. Başlangıç modelinin üç sınıflı 454 koltuğa sahip olması planlanıyor. Kabinde 58 kişilik yer ise boş bırakılacak. Burası özel dinlenme ve uyuma bölümü olarak tasarlanacak. Ayrıca kabin içinde süper lüks özelliklere sahip first ve business class'lar da bulunacak. Gelecek yıllarda projenin geliştirilmesi için de çalışmalar yapılacak. Kargonun yanı sıra gövdenin uzatılarak 550 koltuk kapasiteli modellerin de imali planlanıyor.

Bagajlar standartlaşıyor

Gerek havayolu şirketlerinin gerekse de yolcuların en büyük dertlerinden biri bagaj konusu. Standartlara uymayan bagajlar nedeniyle hergün check-in kontuarlarında kavgalar yaşanıyor. Kimi zaman boyutları uygun olmayan bavul büyüklüğünde çantalar kabine alınmak isteniyor, kimi zamansa ağırlık limitlerini kat ve kat geçmiş bagaj uçağa ücretsiz yükletilmek isteniyor. Yolcularla görevliler arasında tartışmalar çıkıyor.

Havayolları ise onları denetleyen havacılık otoriteleriyle birlikte kuralları giderek sıkılaştırıyor. Çünkü verilecek tavizler uçuş emniyetini tehdit ediyor. Başüstü bagaj bölümlerini zorlayan, standart olmayan çantalar uçuş sırasında bu kapakların açılmasına neden oluyor. Her yıl yüzlerce yolcu yukardan düşen çantalar nedeniyle yaralanıyor. Son günlerde özellikle Amerika'da bu konuyla ilgili yeni bir tartışma başladı. Yaralanmaları önlemek amacıyla başüstü bagaj bölümlerinin yasaklanması bile gündeme geldi.

Ünlü bavul üreticileri Samsonite ve Delsey, uçak yolcuları için özel modeller hazırlıyorlar. Yeni nesil havayolu çantaları şıklık veya kullanışlılık tasarımlarından öte uçakların kabinlerine rahatça girebilecek boyutta.

Havayolları kabin içine alınacak bagajların belirli bir standartta olmasını istiyor. Uluslararası anlamda kabul edilen standartlar çantanın eninin 31.5, yüksekliğinin ise 20 santimetre olmasını şart koşuyor. Ayrıca çantanın boyunun 115 santimetreyi aşmaması gerekiyor.Bazı havayolu şirketleri boyu en fazla 60 santimetre ile kısıtlıyor. Kabin içine alınacak bagajın ağırlığının ise en fazla 5 kilo olması şart. Bu boyut ve ağırlığı aşan çantalar kesinlikle kabine alınmıyor. Birçok havayolunun check-in kontuarının önünde bu boyutlar, yani 31.5x20x60 santimetre büyüklüğünde demir bir kutu bulunuyor. Yolcunun kabine sokmak isteği çanta bu kutu içine giriyorsa bagaj kabul ediliyor. Eğer büyükse kargo bölümüne yüklenilmek üzere alınıyor ve etiketleniyor.

Bavul imalatçısı büyük şirketler Samsonite ve Delsey uçak yolcuları için genellikle iki tür çanta üretiyorlar. Bunlardan en çok kullanılanlarından biri pilot tipi olarak adlandırılıyor. Bu tür çantalar 'Bond' tipinde. Ancak eni Bond'lara göre iki ya da üç kat daha fazla. Üstten tutma sapıyla elde taşınabiliyor. Diğer model ise 'hostes tipi'. Alt tarafında tekerleği bulunan bavul-çantalar, üstten çıkıp girebilen ve uzayabilen tutma sapıyla çekiliyor. Her iki çanta da standart boylara sahip olmalarının yanı sıra uçak yolculuğu için çok rahat ve kullanışlı.

THY Qualiflyer ortaklığı çöküyor

Türk Hava Yolları'nın bir süre önce girdiği Qualiflyer zinciri ile ilişkisi yürümedi. Başını İsviçre Havayolları Swissair'in çektiği kalitede işbirliği grubu ile THY'nin ilişkisi başta özel yolcu programı olmak üzere bir çok konuda uyumsuzluk nedeniyle yeterli yol alamadı.

Qualiflyer grubunun Amerika'daki ortağı Delta ile THY arasında işbirliğinin gerçekleşmemesi de THY'yi etkiledi. Bu yüzden THY, Atlantik ötesinde sürekli yeni arayışlara geçti. Bu arada, yüzde 50 hisse ile ortak olduğu Sunexpress Havayolları'ndan dolayı yakın ilişkisini sürdürdüğü Lufthansa ile görüşmelere başladı. Bu ilişkinin gelişmesi halinde THY, Lufthansa'nın dahil olduğu Star Alliance grubuna katılabilir.

Eğer Star Alliance'a girilirse THY Amerika bağlantılarında United ile sıkı bir işbirliğine geçmeyi planlıyor. Uzakdoğu'da ise THY'nin Singapur, Tokyo, Osaka, Pekin, Bangkok hatları olduğu için ortaklıkta ağırlık koyabilir. Ayrıca Malezya Havayolları ile ortak Kuala Lumpur üzerinden Sidney pazarına girmeyi planlayan THY, böylece doğuda son noktaya kadar ulaşmış olacak.

Öte yandan Türk Hava Yolları, Air France ile bir işbirliğine de geçebilir. THY, Qualiflyer'a girdiğinde Air France'dan aldığı mektupta 'Keşke bizimle çalışsaydınız.' denilmiş ve gelecek için de bir kapı aralanmıştı. Qualiflyer'dan kopma ihtimali doğan THY'nin iyi bir seçim yapması için değişik teklifler geliyor. Tekliflerin ve ilginin çokluğu THY'nin pazarda ağırlığı iyice hissedilir bir havayolu şirketi haline gelmesinden kaynaklanıyor.

Nafiz Albayrak İHMD Başkanı

İstanbul Atatürk Havalimanı Muhabirleri Derneği Başkanlığı’na Hürriyet Muhabiri Nafiz Albayrak seçildi. Havalimanı muhabirliğinin havacılık, politika, ekonomi, kültür, magazin ve spor haberlerini içeren geniş bir çalışma alanı olduğun söyleyen Nafiz Albayrak,' Tek isteğimiz gazetecilik etiğini en üst düzeye taşıyabilmek' dedi.

Albayrak, derneğin yayın organı olan Airport Reporter Dergisi’nin de yeniden çıkarılması için çalışma yapılacağını açıkladı. Albayrak, havalimanı muhabirlerinin tarafsız kalabilmeleri için derginin çıkarılması da dahil, ticari ilişkilere girmeyeceklerini, derneğin bu konunun takipçisi olacağını vurguladı.