Kendi uçağını yaptı, vergiler uçaktan pahalıya geldi
Mehmet Arıkan, iki kız çocuk babası, 64 yaşında bir mimar. Aynı zamanda da mucit. 8 patentli buluşu var.
Kendini bildi bileli makinelerle oynuyor. Bu tutkularını havacılıkta birleştiren Arıkan, kit uçağını 2 buçuk ayda yaptı. Ama iki yıl bürokrasiyle uğraştı. Sonunda tüm engelleri aştı. “Üçüncü çocuğum” dediği uçağı, başarıyla gökyüzüyle buluştu...
![/images/100/0x0/55ea3da0f018fbb8f873695d]()
ABD’de başlayıp tüm dünyaya yayılan kit uçaklar, meraklılarına hem kendi uçaklarını yapma, hem de uygun fiyata uçma imkanı sunuyor. Bugün ABD’de deneysel havacılık sınıfında 25 bin ev yapımı uçak var. 50 bini de imalat aşamasında. Avrupa’daki sayı ise 10 binin üzerinde.
Dünyada büyük ilgi gören, havacılığın gelişmesine katkı sağlayan kit uçakların Türkiye’de meraklıları bir elin parmaklarını geçmiyor. 1980’lerde uçak yapan Yavuz Şiray ve Yusuf Kahvecioğlu’ndan sonra şu an uçabilir durumda tek tescilli kit uçak Mehmet Arıkan’ın CH701’i.
İDDİA ÜZERİNE BAŞLADI
Mehmet Bey’in havacılık tutkusu küçük yaşlarda başladı. Pilot olmak için girdiği Hava Lisesi’nden aile baskısıyla tek çocuk olması nedeniyle ayrıldı. Havacılık hep içinde kaldı. 1992’de Türk Hava Kurumu’nun (THK) açtığı kursa katıldı, Özel Pilot Lisansı aldı.
Ama aklında makine ve tasarım bilgisini birleştirip uçak yapmak vardı. Bu fikrini yakın arkadaşı ve aynı zamanda amatör pilot olan Emekli Tümamiral Tanzer Dinçer’e açtı. “Yapamazsın, izin vermezler” cevabını alınca daha da hırslandı.
Aylarca süren araştırmadan sonra en uygun uçağın Amerikan Zenith şirketinin CH701 modeli olduğuna karar verdi. Özel tasarımıyla çok kısa pistlerden havalanabilen CH701, hem uçuş karakteri iyi, hem de metal gövdesiyle rahatlıkla yapılabilecek bir uçaktı.
Fabrikaya 2007’de verilen siparişle çalışmalar resmen başladı. Uçağın parçalarının üretimi, gönderilmesi, gümrük işlemleri tam 6 ay aldı. Ama asıl macera Türkiye’de yaşanacaktı. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nde mevzuatta deneysel havacılık veya bu tür uçakların girdiği Hafif Spor Uçak kategorisi olmaması nedeniyle tüm işlemlerle tek tek uğraştı. Vergiler, harçlar derken 30 bin dolarlık uçak üç katına mal oldu.
Mehmet Arıkan’ın projesine en büyük destek THK’dan geldi. Genel Başkan Yusuf Güngör ve Türkkuşu Genel Müdürü Necdet Şendir, Ankara Etimesgut’taki tesisleri Arıkan’ın uçağına açtı. İlk test uçuşu, deneyimli pilot Zekeriya Özbek tarafından 11 Eylül’de yapıldı. Sorunsuz geçen uçuştan sonra testler Eskişehir İnönü’de devam edecek.
BU UÇAKLARI HERKES YAPABİLİR
Deneysel havacılık sınıfındaki bu uçaklar fabrikadan parçalar halinde satılıyor. Montajı, alan tarafından yapılıyor. Bazı parçaları ise standartları belirtilmiş, havacılıkta kullanılan malzemeden kendiniz üretiyorsunuz. Uçakların kullanımı sadece hobi amaçlı. Eğitim vermek, ticari olarak uçmak yani yolcu-kargo taşımak yasak.
Mehmet Arıkan bu uçakları herkesin yapabileceğini söylüyor: “Uçakla birlikte çok detaylı imalat kitapları da veriliyor. Biraz el yatkınlığıyla herkes yapabilir. En büyük sorun bürokrasi. Uçağım bence Türkiye’deki amatör havacılıkta önemli bir yol açtı. Bundan sonra amacım kit uçak yapacaklara yardımcı olmak. Türkiye’de bu uçakların parçalarını üretebilmek”.
Birçok uçak imalatçısı, meraklıların çalışmalarını yakından izliyor. Bulduğu teknolojilerin patentini ödeyerek satın alıyor. Uçakları hafifleten ve plastiği havacılığa sokan kompozit malzemeler, kanat uçlarında sürtünmeyi azaltan wingletler, meraklıların havacılığa sağladığı katkılardan sadece ikisi.
Tolga ÖZBEK
KURALLAR DEĞİŞMELİ
Amatör havacılığın bir kolu olan deneysel havacılık, ABD’de ve Avrupa’da vergisel ve bürokratik açıdan destek görüyor. Çünkü insanlar bunu hobi olarak yapıyor. Maliyetler düştüğü için daha ucuza uçuyor. Türkiye’de ise ağır vergi yükü ve bürokratik engeller nedeniyle amatör havacılık gelişemiyor.
1. Uçak veya parçalar ithal edildiğinde, yüzde 18 Katma Değer Vergisi ve yüzde 25 Özel Tüketim Vergisi alınıyor. Harçlar, tescil, gümrükleme gibi giderler eklendiğinde maliyet hızla artıyor.
2. Kit uçaklar için Türkiye’de özel bir kategori yok. Oysa ev yapımı uçaklar ABD ve Avrupa’da Hafif Spor Uçak sınıfına girdiği için vergiden muaf.
3. 30 bin dolarlık uçaktan yılda 5 bin TL Motorlu Taşıt Vergisi alınıyor. Bu oran, aynı fiyata sahip otomobillerde çok daha düşük. Uçağın işletimi için bir şirket altında gösterme zorunluluğu ve sigorta masrafları eklendiğinde daha uçmadan yıllık maliyet bir anda 20 bin TL’ye ulaşıyor. Birçok meraklı bu nedenle kendi yaptığı uçakla uçabilme sevdasından vazgeçiyor.
4. Kit uçak, normal uçak kategorisine girdiği için 25, 50 ve 100 saatlik periyodik bakımlarının yetkili merkezler tarafından yapılması gerekiyor. Bu da maliyetleri artırıyor. Yurtdışında kit uçakların bakımları imalatı gerçekleştiren sahibi tarafından yapılabiliyor.
Sabiha Gökçen 31 Ekim’de açılıyor
İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı yeni terminal binası, 31 Ekim’de saat 13.30’da Başbakan Erdoğan’ın da katılacağı törenle hizmete giriyor. Nihat Özdemir’in sahip olduğu Limak ile ortakları Hintli GMR Infrastructure ve Malezyalı MAHB’nin gerçekleştirdiği projede 25 milyon yolcu kapasiteli terminal 250 milyon Euro’ya mal oldu. Körükleri terminale takılan binada 27 Eylül’den itibaren bagaj, check-in ve diğer sistemlerin testi başlayacak.
DÜZELTME
Geçtiğimiz hafta bu sayfada yer alan “Krize meydan okuyan jet G650” haberinde “Kanat alanı ise 1 metre uzatıldı” ifadesi “Kanat açıklığı 1 metre genişletildi” olacaktır. Düzeltir, özür dileriz.
ABD’de başlayıp tüm dünyaya yayılan kit uçaklar, meraklılarına hem kendi uçaklarını yapma, hem de uygun fiyata uçma imkanı sunuyor. Bugün ABD’de deneysel havacılık sınıfında 25 bin ev yapımı uçak var. 50 bini de imalat aşamasında. Avrupa’daki sayı ise 10 binin üzerinde. Dünyada büyük ilgi gören, havacılığın gelişmesine katkı sağlayan kit uçakların Türkiye’de meraklıları bir elin parmaklarını geçmiyor. 1980’lerde uçak yapan Yavuz Şiray ve Yusuf Kahvecioğlu’ndan sonra şu an uçabilir durumda tek tescilli kit uçak Mehmet Arıkan’ın CH701’i.
İDDİA ÜZERİNE BAŞLADI
Mehmet Bey’in havacılık tutkusu küçük yaşlarda başladı. Pilot olmak için girdiği Hava Lisesi’nden aile baskısıyla tek çocuk olması nedeniyle ayrıldı. Havacılık hep içinde kaldı. 1992’de Türk Hava Kurumu’nun (THK) açtığı kursa katıldı, Özel Pilot Lisansı aldı.
Ama aklında makine ve tasarım bilgisini birleştirip uçak yapmak vardı. Bu fikrini yakın arkadaşı ve aynı zamanda amatör pilot olan Emekli Tümamiral Tanzer Dinçer’e açtı. “Yapamazsın, izin vermezler” cevabını alınca daha da hırslandı.
Aylarca süren araştırmadan sonra en uygun uçağın Amerikan Zenith şirketinin CH701 modeli olduğuna karar verdi. Özel tasarımıyla çok kısa pistlerden havalanabilen CH701, hem uçuş karakteri iyi, hem de metal gövdesiyle rahatlıkla yapılabilecek bir uçaktı.
Fabrikaya 2007’de verilen siparişle çalışmalar resmen başladı. Uçağın parçalarının üretimi, gönderilmesi, gümrük işlemleri tam 6 ay aldı. Ama asıl macera Türkiye’de yaşanacaktı. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nde mevzuatta deneysel havacılık veya bu tür uçakların girdiği Hafif Spor Uçak kategorisi olmaması nedeniyle tüm işlemlerle tek tek uğraştı. Vergiler, harçlar derken 30 bin dolarlık uçak üç katına mal oldu.
Mehmet Arıkan’ın projesine en büyük destek THK’dan geldi. Genel Başkan Yusuf Güngör ve Türkkuşu Genel Müdürü Necdet Şendir, Ankara Etimesgut’taki tesisleri Arıkan’ın uçağına açtı. İlk test uçuşu, deneyimli pilot Zekeriya Özbek tarafından 11 Eylül’de yapıldı. Sorunsuz geçen uçuştan sonra testler Eskişehir İnönü’de devam edecek.
BU UÇAKLARI HERKES YAPABİLİR
Deneysel havacılık sınıfındaki bu uçaklar fabrikadan parçalar halinde satılıyor. Montajı, alan tarafından yapılıyor. Bazı parçaları ise standartları belirtilmiş, havacılıkta kullanılan malzemeden kendiniz üretiyorsunuz. Uçakların kullanımı sadece hobi amaçlı. Eğitim vermek, ticari olarak uçmak yani yolcu-kargo taşımak yasak.
Mehmet Arıkan bu uçakları herkesin yapabileceğini söylüyor: “Uçakla birlikte çok detaylı imalat kitapları da veriliyor. Biraz el yatkınlığıyla herkes yapabilir. En büyük sorun bürokrasi. Uçağım bence Türkiye’deki amatör havacılıkta önemli bir yol açtı. Bundan sonra amacım kit uçak yapacaklara yardımcı olmak. Türkiye’de bu uçakların parçalarını üretebilmek”.
Birçok uçak imalatçısı, meraklıların çalışmalarını yakından izliyor. Bulduğu teknolojilerin patentini ödeyerek satın alıyor. Uçakları hafifleten ve plastiği havacılığa sokan kompozit malzemeler, kanat uçlarında sürtünmeyi azaltan wingletler, meraklıların havacılığa sağladığı katkılardan sadece ikisi.
Tolga ÖZBEK
KURALLAR DEĞİŞMELİ
Amatör havacılığın bir kolu olan deneysel havacılık, ABD’de ve Avrupa’da vergisel ve bürokratik açıdan destek görüyor. Çünkü insanlar bunu hobi olarak yapıyor. Maliyetler düştüğü için daha ucuza uçuyor. Türkiye’de ise ağır vergi yükü ve bürokratik engeller nedeniyle amatör havacılık gelişemiyor.
1. Uçak veya parçalar ithal edildiğinde, yüzde 18 Katma Değer Vergisi ve yüzde 25 Özel Tüketim Vergisi alınıyor. Harçlar, tescil, gümrükleme gibi giderler eklendiğinde maliyet hızla artıyor.
2. Kit uçaklar için Türkiye’de özel bir kategori yok. Oysa ev yapımı uçaklar ABD ve Avrupa’da Hafif Spor Uçak sınıfına girdiği için vergiden muaf.
3. 30 bin dolarlık uçaktan yılda 5 bin TL Motorlu Taşıt Vergisi alınıyor. Bu oran, aynı fiyata sahip otomobillerde çok daha düşük. Uçağın işletimi için bir şirket altında gösterme zorunluluğu ve sigorta masrafları eklendiğinde daha uçmadan yıllık maliyet bir anda 20 bin TL’ye ulaşıyor. Birçok meraklı bu nedenle kendi yaptığı uçakla uçabilme sevdasından vazgeçiyor.
4. Kit uçak, normal uçak kategorisine girdiği için 25, 50 ve 100 saatlik periyodik bakımlarının yetkili merkezler tarafından yapılması gerekiyor. Bu da maliyetleri artırıyor. Yurtdışında kit uçakların bakımları imalatı gerçekleştiren sahibi tarafından yapılabiliyor.
Sabiha Gökçen 31 Ekim’de açılıyor
İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı yeni terminal binası, 31 Ekim’de saat 13.30’da Başbakan Erdoğan’ın da katılacağı törenle hizmete giriyor. Nihat Özdemir’in sahip olduğu Limak ile ortakları Hintli GMR Infrastructure ve Malezyalı MAHB’nin gerçekleştirdiği projede 25 milyon yolcu kapasiteli terminal 250 milyon Euro’ya mal oldu. Körükleri terminale takılan binada 27 Eylül’den itibaren bagaj, check-in ve diğer sistemlerin testi başlayacak.
DÜZELTME
Geçtiğimiz hafta bu sayfada yer alan “Krize meydan okuyan jet G650” haberinde “Kanat alanı ise 1 metre uzatıldı” ifadesi “Kanat açıklığı 1 metre genişletildi” olacaktır. Düzeltir, özür dileriz.
