Kazalar azalıyor uçaklara güven artıyor

Henüz bu yıl bitmedi. Ama umuyorum ki yeni bir kaza olmaz. Hele ölümcül sonlu bir uçak kazası olmayacaktır diye çok umutluyum.

2023 yılının ilk uçak kazası 15 Ocak tarihinde meydana geldi. Nepal Yeti Havayolları’nın 691 sefer sayılı uçuşunda Tribhuvan Uluslararası Havaalanı’ndan Pokhara Uluslararası Havaalanı’na iç hat uçuşu gerçekleştiren bir ATR 72-500, Pokhara, Nepal’deki Seti Gandaki Nehri vadisine düştü. Uçaktaki 72 kişi öldü. Bu kaza, ATR 72 uçaklarının karıştığı en ölümcül kaza olarak kayıtlara geçti.

Meydana gelen diğer sivil havayolu uçak kazaları şöyle:

* 11 Temmuz - Halla Havayolları’nın Brezilya yapımı Embraer EMB 120 uçağı Somali’nin Mogadişu kentindeki Aden Adde Uluslararası Havalimanı’na inerken düştü. Kazada 34 yolcu hayatta kalırken, 2 yolcu ise hafif yaralandı.

* 12 Eylül - Rusya’da Sochi’den Omsk’a uçuş gerçekleştiren Ural Hava Yolları’na ait bir Airbus A320 uçağı hidrolik sorunları bildirdikten sonra tarlaya acil iniş yaptı. Uçaktaki 165 kişinin tamamı yara almadan kurtuldu.

* 16 Eylül- Manaus Aerotaxi şirketinin Embraer uçağı Brezilya’nın Barcelos Havalimanı’na yaklaşırken bir sete çarptı ve uçaktaki 14 yolcu hayatını kaybetti.

* 4 Ekim -FedEx Express’e ait bir Boeing 757-200SF uçağı hidrolik arızanın ardından Chattanooga Metropolitan’a geri döndü. Uçak inişte pistten çıktı. Uçaktaki üç kişi de olaydan yara almadan kurtuldu.

* 22 Ekim - Horizon Air tarafından işletilen uçak Seattle Everett’ten San Francisco’ya giderken görev dışı uçakta bulunan ve kokpitte oturan pilot, her iki motoru da yangın kolları ile kapatmaya çalıştı. Diğer pilotların müdahalesi ile uçak anormal duruma girmeden toparlandı. Uçak daha sonra Portland’a indi. Müdahale eden yolcu pilot inişten sonra tutuklandı. Bir yaralanma olmadı.

* 29 Ekim - ART Táxi Aéreo tarafından işletilen bir Cessna 208B Karavanı, Brezilya’nın Rio Branco Uluslararası Havaalanı’ndan kalktıktan kısa bir süre sonra düştü. Patlayan uçaktaki 12 kişi hayatlarını kaybetti.

WAGNER’İN LİDERİ UÇAK KAZASINDA ÖLDÜ

Rus paralı asker grubu Wagner’in lideri Evgeny Prigojin 23 Ağustos tarihinde Embraer 135 tipi özel jetinin düşmesi sonucu öldü. Bu uçak Türkiye’de de MNG grubu işletmesinde hava taksi olarak uçmuştu.

Tver bölgesindeki kazadan sonra on ceset bulundu. Uçakta yer alan yolcu listesinde Prigojin’in yanı sıra yardımcısı ve Wagner’in kurucularından Dmitriy Utkin ile Sergey Propustin, Yevgeniy Makaryan, Aleksandr Totmin, Valeriy Çekalov, Nikolay Matuseyev’in isimleri ile üç kişilik ekip bulunuyordu. Prigojin’in bir suikaste kurban gittiği iddia edilse de sonraki günlerde olay uçak kazası olarak açıklandı. Öte yandan Mali’de, Rus özel askeri şirketi Wagner’e bağlı Ilyushin IL-76 askeri nakliye uçağı 23 Eylül Cumartesi sabahı iniş sırasında önce pistten çıktı ardından alev aldı. Mali ve Wagner askerlerini taşıyan uçakta 140 kişi hayatını kaybetti.

HAVAYOLUYLA SEYAHAT NE KADAR GÜVENLİ?

Bunu diğer önemli ulaşım biçimleriyle karşılaştırın; seyahat edilen 100 milyon mil başına 0.04 ölümle tren yolculuğu, uçakların 100 milyon mil başına 0.01 ölümden çok daha tehlikelidir. Ancak hava yolculuğu operatörün, ekipmanın ve uçuşun temelini oluşturan eğitim prosedürlerinin ne kadar güvenli olduğu kadar güvenlidir. Sıkı havacılık güvenliği eğitimi ve kontrolleri olmadan, hava yolculuğu güvensizdir. 

KAZALARIN ÇOĞU İNSAN HATASINDAN

İstatistikler, tüm havacılık kazalarının yüzde 80’inin insan hatasından kaynaklandığını gösteriyor. En tehlikeli zamanlar kalkış ve iniş ile bu olayların öncesi ve sonrası zaman dilimleridir. Uçak kazalarının yüzde 53’ünün pilot hatasından kaynaklandığı düşünülürken, bunu mekanik arıza (yüzde 21) ve hava koşulları (yüzde 11) takip ediyor. Uçuş mürettebatının kapsamlı simülatör tabanlı eğitim almasına rağmen en iyi eğitim durumlarında bile insanların daha önceki alışılmış davranışlara dönme eğiliminde oldukları vurgulanıyor. Eğitim yardımcı olur, ancak insanların kas hafızasını geliştirmesi zaman alır, bu da özellikle yüksek manevra kabiliyetine sahip bir uçağı uçururken, istenmeyen feci sonuçlara yol açabilir.

2008 yılından bu yana raporlanabilir her kazanın kaydının yer aldığı NTSB veri tabanında, en az biri personelle ilgili olmak üzere 13 binin üzerinde kaza yer alıyor. Tüm bu kazalar, kaza başına ortalama 1.54 olmak üzere, personele ilişkin 20 binin üzerinde bulguyu içeriyor. Öte yandan, pilot hatası meydana geldiğinde diğer faktörlerin her zaman devrede olduğunu unutmamak önemlidir.

UÇAK KAZALARININ YARISI İNİŞ YA DA KALKIŞTA OLUYOR

Dünyadaki tüm havacılık kazası verilerine bakıldığında ve kazanın meydana geldiği uçuş aşamasına odaklanıldığında bir gerçek netleşiyor: İniş ve kalkış herhangi bir uçak için uçuşun en karmaşık aşamalarıdır. 1983 – 2022 dönemini kapsayan analiz edildiğinde tüm havacılık kazalarının neredeyse yarısı iniş veya kalkış işlemleri sırasında meydana geldi. Bu aşamalar havayolu ekiplerine ve yer ekiplerine de ağır bir yük getiriyor. Sürekli uçak konfigürasyon değişiklikleri, Hava Trafik Kontrolü ile iletişim kurma ve sürekli değişen hava koşullarını takip etme zorunluluğunun zorlu birleşimi, bazen kazaya yol açabilecek beklenmedik olayların yaşanma olasılığını arttırıyor. Özellikle inişte meydana gelen kazalar kalkışta meydana gelen kazalardan en az yüz 15 fazla oluyor. Havayolu uçaklarının havada çarpışması olasılığı ise artık yok denecek kadar az. Taksi sırasında meydana gelen ve ölümcül olmayan kazalarda artış görülüyor. Bu da havalimanlarındaki yoğunluk, pilotların hızlı hareket etmelerinin istenmesi gibi nedenlere bağlanıyor.

OSAKA UÇUŞLARI BAŞLADI

THY, yaklaşık altı yıllık bir aranın ardından, dün Japonya’da Osaka seferlerine yeniden başladı. Bu uçuşla THY Japonya’da Tokyo’da Narita ve Haneda dan sonra 3. noktaya uçmuş oluyor. Şirket gelecekte Japonya’da bir noktaya daha uçmak için çalışmalar yapıyor.

İstanbul-Osaka Kansai (KIX) Havalimanı arasındaki karşılıklı uçuşlar haftada dört kez yapılacak. Bu uçuşlarda B787-9 Dreamliner uçakları kullanılacak. İstanbul’dan pazartesi, salı, cuma ve pazar günleri yapılacak seferler 11 saat 30 dakika sürecek. Saat 02.35’te İstanbul’dan kalkan uçak aynı gün saat 20.05’de tümüyle deniz üzerinde yapılan bir suni adadaki Kansai Havalimanı’na inecek. Osaka’dan da 22.25 kalkacak uçak bir gün sonra saat 05.55’te İstanbul Havalimanı’nda olacak. Dönüş uçuşları 13 saati geçecek. Bu uçuşlarda gidiş-dönüş ekonomi biletleri 50 bin TL, business sınıfında ise 200 bin TL’yi aşıyor. Elbette promosyon dönemlerinde ve erken alınan biletlerde ücretler daha düşük olacak.