İş jetleri yere indi

Geçen yılın ilk yarısında özel jet pazarı, tarihinin en parlak günlerini yaşıyordu. Amerikalı imalatçı Gulfstream, G650 adını verdiği 60 milyon fiyata sahip yeni uzun menzilli uçak projesini açıkladığı gün yüzlerce sipariş almıştı. 2012’de ilk uçuşunu yapacak G650 için teslimat sırası 2016’ya kadar uzamıştı.

Yedi ay önceki güzel günler hızla geride kaldı. Bugün iş jetleri pazarı, tarihinin en zorlu günlerini yaşıyor. Birçok işadamı harcamalarını kısıyor. Durma noktasına gelen seyahatler, artık özel uçaklar yerine havayollarıyla yapılıyor. İş jetleri park yerine çekilirken, uçuşlar durduğu için bir çok hava taksi şirketi yedek uçuş ekiplerini işten çıkartıyor. Ücretsiz izne ayrılmak zorunda kalan çok sayıda pilot, kabin memuru ve teknisyen var. ABD’de Flight Options şirketi 104’ü pilot, 134 personeli ile yollarını ayırmak zorunda kaldı.

Patronlara ve uluslararası dev gruplara ise "uçağını sat" baskısı var. Geçtiğimiz günlerde ABD Başkanı Bush’a destek istemeye özel jetleriyle giden otomobil endüstrisinin devleri, beklemedikleri bir tepkiyle karşılaşmıştı. Bush, yöneticilere kızarak ekonomik krizin ortasında Washington’a özel uçaklarıyla para istemeye geldikleri için azarlamıştı.

UÇAĞINI SAT BASKISI

Böyle bir ortamda tepki çekmek istemeyen yöneticiler, özel uçak kullanmaktan kaçınıyor. Yapılan araştırmalar, son üç ayda özel uçak kullanımının yüzde 58 oranında azaldığını ortaya koyuyor.

Aralarında AIG, Citigroup, Wells Fargo, Bank of America gibi dev gruplar, portföylerinde bulunan özel jetleri, helikopterleri satışa çıkarttılar. Altı ay öncesine göre ikinci elde fiyatlar uzun menzilli uçaklarda 10, orta ve küçük sınıftaki jetlerde de ortalama 3-5 milyon dolar düşmüş durumda. İndirime rağmen ikinci el uçak pazarında adeta yaprak kımıldamıyor. Herkes krizin dip noktasını bekliyor.

Geçmişte büyük hareketliliğin yaşandığı ve hava taksi şirketlerine ciddi iş imkanı sağlayan Rusya ve Hindistan pazarında da durum kötü. Petroldeki düşüş ve ekonomik kriz nedeniyle geçmişte bu bölgeden gelen taleplerde inanılmaz bir düşüş yaşanıyor. Özellikle geniş gövdeli uçaklarla ilgilenen bu pazardan hava taksi talebi bile gelmiyor.

TÜRKİYE’DE HACİZLER BAŞLADI

Türkiye’de sayıları 60’a yaklaşan özel uçak sayısında kriz nedeniyle hızlı bir düşüş bekleniyor. 4-5 ay öncesine kadar işadamları kiralayacak uçak bulamazken, bugün filonun önemli bir kısmı Atatürk Havalimanı Genel Havacılık Apronu’nda adeta yatıyor. Hava taksi şirketleri sabit maliyetlerini kısmak için personel çıkartmaya başladı. Bazı şirketlerin ise bakıma yurtdışına giden uçaklarını ödeme yapmadığı için geri alamadığı öğrenildi.

Sektörde ilk haciz işlemi Erben Havacılık’a yapıldı. Ekonomik sorunlar nedeniyle hizmet aldığı birçok şirketle mahkemelik olan Erben’e ait Hawker 850XP tipi uçağa haciz geldi. Şirket uçağını Endeks Havacılık’a devretmek için görüşmelerini sürdürüyor. Önümüzdeki günlerde birkaç hava taksi şirketine daha haciz gelmesi bekleniyor. Kriz nedeniyle birçok grup, verdiği iş jeti siparişlerini gözden geçirmeye başladı. Bazı siparişler iptal edilirken, bir kısmının da teslimat süreleri ileri atıldı. Uzmanlar, uçak sayısının önümüzdeki dönemde en az yüzde 40-50 civarında azalmasını bekliyor. Benzer bir durum, 2001-2003 döneminde yaşanmıştı. 30’dan fazla uçak ve helikopter yurtdışına satılmıştı.

Sabiha Gökçen yetişecek mi

İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda yapımı süren Yeni Dış Hatlar Terminali’nin, 29 Ekim’e yetiştirilmesi için inşaat büyük hızla devam ediyor. Limak Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir, temel atma töreninde terminalin planlanandan bir yıl önce bitmesi için Başbakan’a söz vermişti. Kış ortalamalarının üzerinde devam eden yağış nedeniyle bir an önce terminalin çatısını kapatmak isteyen Limak ve ortakları Hintli GMR ve Malezya Havalimanları Holding, daha sonra iç inşaat çalışmalarına başlayacak. Çatı inşaatının uzamasının terminali geciktirmesinden korkuluyor. 24 saat süren çalışmalar özel aydınlatma ışığı altında sürüyor. Ancak inşaat ışığının, taksi yaparken göz aldığına dikkat çeken pilotlar, özellikle yağışlı hava ve gece şartlarında ciddi zorluk çekildiğini, yerdeki çizgilerin gözükmemesi nedeniyle zorlandıklarını belirtiyor.

Yeni yılın yeni seferleri

THY, bu yıl dört yeni hatta uçuşlara başlıyor. İlk sefer Nairobi’ye 23 Şubat, Meşhed’e 15 Mart, Sao Paulo da Dakar aktarmalı 22 Mart, Ukrayna’da Lviv’e de 20 Nisan’da yapılacak. THY ayrıca İstanbul-Bombay seferlerini de haftada 7 güne çıkarttı. Bu uçuşlarda Airbus A310’ların yerine A330 veya A340 uçakları kullanılacak.

Pegasus Havayolları, yaz sezonunda İstanbul ve Antalya çıkışlı Rusya’ya tarifeli seferlere başlıyor. İstanbul Sabiha Gökçen ve Antalya’dan Kuzey Kafkasya’daki Krasnodar’a haftada 3, Antalya’dan da Rusya’nın Sibirya’daki en büyük şehri Novosibirsk’e haftada 4 kez tarifeli uçuş yapılacak.

Air France, 75’inci kuruluş yıldönümünde 31 Ocak’a kadar İstanbul’dan Paris’e her şey dahil ekonomi sınıfı 275 Euro’dan uçuyor. Ayrıca biletini havayolunun internet sitesinden alan her 75’inci yolcu, ekonomi sınıfında gidiş-dönüş Paris bileti kazanıyor.

Alman Lufthansa Havayolları’nın Ege genel satış acentesi SunExpress oldu. THY ve Lufthansa’nın ortak havayolu olan SunExpress, İzmir satışlarını şehir merkezinde açtığı yeni ofisinden gerçekleştirecek.

Katar Havayolları 31 Mart'a kadar geçerli Pekin, Şanghay ve Guangzhou'ya 230, Delhi ve Bombay'a 250, Osaka ve Seul'e 435, Maldivler'e de 505 Euro'dan başlayan fiyatlarla uçuyor. Ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş fiyatlara vergiler dahil değil.

Nuri Demirağ’ın fabrikası ne olacak

Türkiye’nin ilk özel uçak fabrikası olan ve şu an İstanbul Beşiktaş’ta Deniz Müzesi sınırları içinde yer alan Nuri Demirağ’ın uçak fabrikasına ait bina ve hangarının yıkılması gündeme geldi. İddiaya göre, Çakır İnşaat tarafından gerçekleştirilen Beşiktaş Deniz Müzesi Restorasyon İnşaatı sırasında bu binaların yıkılması planlanıyor. Deniz Müzesi’nin hemen yanında ise Tanrıverdi Holding tarafından yapılan otel inşaatı bulunuyor. Koruma Kurulu’nun kararı ile yıkılan eski tütün depo binası yerine yapılacak otel, İstanbul Mimarlar Odası’nın tepkisini çekmişti.