Ingilizce lutfen!

Ugur CEBECI

Birlesmis Milletler’e bagli gorev yapan Uluslararasi Sivil Havacilik Organizasyonu ICAO Ingilizce sorununu cozebilmek icin yeni bir calisma baslatti. Amac, 1960'li yillarda olusturulan Ingilizce havacilik terimlerini yenilemek ve anlasilir hale getirmek.

Dogu Blogu ulkelerinde kurulan havayollari ve bu ulkelerin ucaklarinin daha cok ucmaya baslamasi ‘Ingilizce Sorunu’’nu tekrar gundeme getirdi. Cunku Ingilizce'nin tam ve kurallar icinde kullanilmamasi kaza nedenlerinde giderek on siralara tirmanmaya basladi. Hem ucaktaki pilotun hem de onu yonlendiren hava trafik kontrolorunun iyi Ingilizce bilmesi gerekiyor. Birinin yeterli Ingilizceye sahip olmamasi, anlasilir konusamamasi faciaya yol acabiliyor.

Havacilikta uluslararasi ucuslarda tum konusmalar Ingilizce yapiliyor. Lokal yani yerel ucuslarda ise yine Ingilizce konusulmasi gerekirken bolgedeki konusma dilleri kullaniliyor. Ve anlasmazliklar burada doguyor. Yabanci bir havayolu ucagi havalimanina inis icin alcalmaya basladiginda bilmedigi bir lisanda duydugu kule ve baska bir ucak arasindaki konusmalar pilotu tedirgin ediyor. Her an karsisina bir ucak cikacakmis gibi dikkatini ucagindan ayirarak cevreye veriyor. Surekli camdan disariyi gozleyerek tedirgin ucuyor.

HAVACILIGIN DILI INGILIZCE

Hava Trafik Kontrolu (Air Trafic Control-ATC) ve ucak arasinda konusmalarin Ingilizce yapilmasinin nedeni, bu dilin tum dunya tarafindan kolayca konusulabilir olmasi. Zaten dunyada, Ingilizce onemli olcude tum sektorlere hakim olmus durumda. Aslinda Ingilizce nufusa oranlandiginda, Cince veya Ispanyolca konusanlara bakildiginda oldukca az bir nufusun ana dili. Ancak bir cok havacilik sirketi konusmalarini Ingilizce yapiyor. Uc ayri ulkenin havayolu olan Iskandinav SAS'da hic birinin ana dili olmamasina ragmen sirket konusmalarinin ve yazismalarinin tamaminda Ingilizce kullaniliyor. Bu Fransa'nin gobeginde kurulu Airbus Endustri icin de gecerli. Ortaklari dort Avrupali ulkeden olusuyor ama Toulouse merkezli ucak imalatcisinda hakim olan dil yine Ingilizce.

Pilotlarin yani sira Ingilizce ozelikle hava trafik kontrol merkezleri icin de buyuk sorunlar olusturuyor. Dogu Avrupa ve eski Sovyet Cumhuriyetleri’nin hava sahalarinda ucan yabanci ucaklar buyuk tedirginlik icindeler. Cunku hava trafik ve kuledeki kontrolorler yeterli Ingilizceye sahip degil. ICAO ve Uluslararasi Havayolu Pilotlari Federasyonu IFALPA, gectigimiz yillarda ortak bir calisma yaptilar. Belirli donemlerle Dogu Avrupa ve eski Sovyet Cumhuriyetleri’nden hava trafik kontrolorlerine Londra'da uc haftalik Ingilizce kurslari verildi. Ukrayna Hukumeti de, hava sahasini kullanan ucaklardan alinan paralari arttirip, 'Ingilizce Fonu' olusturdu. Bu fonla kontrolorlere Ingilizce ogretildi. Dogu Avrupali pilotlarin cogu artik bati imalati ucaklari sorunsuz ucuruyorlar.Ancak yine de bir cok ucusta Rus ucaklarinin kokpitlerinde tercuman bulunmasi inecekleri ulkelerin havacilik otoriteleri tarafindan isteniyor.

AFRIKADA SORUN BUYUK

IATA'nin bir diger uzerinde durdugu konu ise hava trafik kontrolorlerinin egitimi. Afrika'da ozellikle de Fransa'nin eski somurgelerinde Ingilizce buyuk sorun. Bir de kara kitada radar kaplama alaninin cok kisitli olmasi, ucus emniyetini tehlikeli hale getiriyor. Afrika kitasinin tamaminin radarla kaplanma projesinin milyarlarca dolara mal olacaginin hesaplanmasi ve kitadaki ulkelerin sefalet icinde bogusmasi ICAO'yu dusunduruyor. Ucaklar Afrika hava sahasinda saatlerce yerle irtibat kuramadan ucuyorlar. Bir istasyon bulduklarinda cogu zaman pilotlar dertlerini Ingilizce anlatamiyorlar. Bu yuzden bir cok pilot ucus boyu cevresindeki ucaklarla sik sik konusuyor. Ayrica Afrika hava sahasinda ucan havayolu ucaklarinin cogunda cevredeki ucagin yakinligini ikaz eden TCAS sistemi bulunuyor.

Bir baska sorun: genellikle ulke ici 'lokal' ucuslardaki konusmalarda bircok ulke kendi dilini kullaniyor. Bu durumda o ulkenin hava sahasinda ucan yabanci ucaklar tehlikeyle karsilasiyor. Tum konusmalarin Ingilizce yapilmasi icin sivil havacilik otoriteleri onlemler almaya basladi. Alman Sivil Havacilik Otoritesi, Alman hava sahasi icindeki yerel ucuslarda kule ve ATC konusmalarinin tumune Ingilizce sarti koydu.Bunun yani sira pilotlarin kokpitte kendi aralarinda da Ingilizce konusmalari isteniyor. Air France ve Swissair'in Ucus Isletme Baskanlari, kokpitte Ingilizce konusulmasinin anlama ve terimlerin ogrenilmesini kolaylastirdigini soylediler.

Hava sahasinin emniyetini arttirmak isteyen Cin'de, pilot adaylari ucus egitimleri sirasinda hizlandirilmis, yogun Ingilizce ogrenimi goruyorlar. Bazi sirketler ise ozellikle Yunanistan'a ve Fransizca-Ispanyolca dilini konusan ulkelere ucacak pilotlarin yerel terimlere alismasi icin ozel bir cd-room hazirladi. Bu calisma acil durumlarda buyuk yarar saglayacak.

Yunanistan'da ise pilotlarin surekli olarak Yunanca konusmalari tehlike yaratiyor. Radarlari yetersiz, hava trafik konroloru cok az olan Yunanistan'da tedbir alinmadigi icin tehlike buyuyor.

Sikayetlerden ana dilleri Ingilizce olan Amerikali ve Ingiliz pilotlar da nasibini aliyor. Ozellikle havalimanlarina aletli inislerde (Insturement Landing Systems-ILS) kendilerine ozgu terimlerle argo konusan Amerikali ve Ingiliz pilotlar uyariliyor. Uzmanlar, havacilik dilinin standart hale getirilmesi icin Amerikali ve Ingiliz pilotlarin da kurallara uymasi gerektigine dikkat cekiyorlar. ICAO onumuzdeki aylarda yayinlarla yeni terimleri duyuracak. Bu calismayla neredeyse 30 yildir degismeyen terimlerin yenilenmesini saglanacak. Ucus emniyeti bu programlarla artacak.

Satiyorum... Satiyorum... Sattim!

Lufthansa Havayollari basta Almanya olmak uzere buyuk ilgi goren internet bilet muzayedesini Turkiye'de de baslatiyor. Internette canli olarak 11-12 Aralik tarihlerinde duzenlenecek acik arttirmada, Lufthansa'nin sefer yaptigi 40 ayri ucus noktasina Istanbul cikisli ekonomi sinifi 40 bilet satilacak. Almanya'da ilk olarak 5 Haziran 1997 tarihinde duzenlenen bilet muzayedesine 100 binin uzerinde katilim olmustu. Halen Almanya'da duzenli olarak her ayin ilk persembe gunu Internet'te bilet muzayedeleri yapiliyor.

Turkiye'de ilk acik arttirma 11 Aralik sabah saat 10.00'da baslayacak. En az 25 dolarlik teklifle acilacak olan muzayede 10, 20 ve 50 dolarlik artislarla devam edecek. Muzayede, gorevlinin mudahalesiyle sona erecek. Kazananlar isterlerse ayni fiyata eslerine de bilet alabilecekler.

Lufthansa'nin duzenledigi bilet muzayedesine katilmak isteyenlerin Turkce hazirlanmis ‘www.lufthansa. com.tr’’ adresine basvurarak isimlerini, adreslerini, telefonlarini ve e-mail adreslerini girip bir kullanici adi ve sifre almalari gerekiyor. Kayit yaptiranlar ayni zamanda aldiklari kullanici adi ve sifre ile InfoFlyway programina kaydedilmis olacaklar. Boylece Lufthansa ucuslarina internet'ten rezervasyon yapma ve bilet satin alma olanagi da elde edecekler. Biletler en yakin seyahat acentasindan kredi kartiyla satin alinabilinecek.

Lufthansa Turkiye Temsilcisi Ofer Kisch, muzayedelerin Lufthansa'nin ETM Enformasyon Teknolojileri ile ortaklasa olarak, InfoFlyway kapsaminda bir sanal muzayede salonunda duzenlenecegini acikladi. Kisch, 'Gelecekte tum bilet satis islemleri internet yardimiyla yapilacak. Bu nedenle yolculari alistirmak icin internet muzayedesi duzenliyoruz. Almanya'da yolcularimiz seyahat acentalarindan sadece biletlerini ayirtiyorlar. Daha sonra da havalimanlarindan eger bagajlari yoksa otomotik bilet makinalarindan kredi karti yardimiyla boarding kartlarini alarak ucaga biniyorlar. Bu sistemi Turkiye'de de uygulamak icin calismalarimiz suruyor. Gelecek yil icinde ETIX yani biletsiz yolculuk sistemimizi Istanbul, Ankara ve Izmir'de kullanima sunacagiz.' dedi.

TOLGA OZBEK

Konserve istiridyede inci satilacak

Turk Hava Yollari yeni duty free uygulamasiyla birlikte ucakta konserve istiridyede inci satisina baslayacak. Ozel yapilmis disi seffaf konserve kutusundaki istiridyeyi actiginizda icinden inci cikiyor. Istiridyenin kabugu icinde inci oldugunu belirtmek amaciyla biraz aralanmis. Ancak incinin ne renk oldugu gorulmesin diye kenarina bir etiket yapistirilmis. Istiridyenin icinden cikan inci kutuyla birlikte satilan gumus kolyeye takiliyor. Bes ayri renge sahip inciden biri cikan kutuda her renk degisik anlamlar iceriyor. Beyaz bilgelik, krem rengi basari, seftali rengi saglik, altin rengi zenginlik, lavanta rengi ise aski simgeliyor. Ingiliz Lucarel firmasi tarafindan 1963'den bu yana uretilen 'Dilek Incisi' onumuzdeki aylarda THY ucaklarina yuklenmeye baslanacak. Satis fiyati ise 75 Alman Marki. Yaklasik 13 milyon 500 bin lira .

THY Miami’ye ucacak

Uzun suredir Amerika'da New York ve Chicago’dan sonra ucuncu noktaya ucus icin arastirmalar yapan THY, Miami icin harekete gecti.

1999 yili Mayis ayinda Cin'de Pekin'e ve Eylul ayinda Sanghay'a ucma karari alan THY, Amerika'da once Atlanta icin pazar arastirmalari yapti. Amerikan Delta Hava Yollari'nin merkezi olan Atlanta ucusu, Delta ile isbirliginin istenen hizda gelismemesi uzerine Miami gundeme geldi. Turklerin de yogun oldugu Miami'ye Istanbul'dan haftada iki gun ucus yapilmasi icin hazirliklara baslandi.

THY'nin uzun ucuslarda kullandigi Airbus imalati A340 ucaklarindan altincisi Nisan ayinda teslim edilecek. Bu ucagin gelisi ile hemen Mayis ayinda Cin seferleri baslatilacak. Alti ucaklik filo ile gerceklesecek olan New York, Chicago, Tokyo, Osaka, Singapur, Bangkok, Pekin, Sanghay ,Cape Town seferlerine Miami'nin eklenebilecegi, ancak yedinci A340 ucaginin gelisi ile bu operasyonlarin cok daha rahat yapilacagi belirtildi.

Istanbul-Miami seferleri direkt olabilecegi gibi ,izin verilirse bir Avrupa merkezi uzerinden de yolcu alinarak gerceklestirilebilecek. Ornegin Istanbul-Madrit-Miami gibi bir nokta inisli ucus planlamalari uzerinde calismalar yapiliyor.

1999 yili icinde gerceklestirilmesi beklenen Miami seferleri turizm sirketlerinin de dikkatini cekiyor. Istanbul'dan Miami'ye THY ucaklari ile gidecek yolcularin buradan rahatca Karayip Denizindeki adalara ve Guney Amerika'ya ulasmalari da saglanacak.

Sibirya’dan tarifeli seferler

Sibirya Havayollari 7 Aralik'tan itibaren aktarmasiz tarifeli Novosibirsk-Istanbul ucuslarina basliyor. Seferler haftada iki gun; pazartesi ve persembe karsilikli olarak yapilacak. Istanbul'a saat 14.00'de inecek olan ucaklar saat 15.40'da Novosibirsk icin havalanacak.

Son yillarda Turk insaat firmalarinin Sibirya'da aldigi islerin artmasi, Sibirya'dan Turkiye'ye alisveris turizminin cogalmasi bu seferlerin gerceklesmesine yol acti.

Turkiye'de Gozen Havacilik tarafindan temsil edilen Sibirya Havayollari ucuslarini Tu-154 ve II-86 tipi ucaklarla yapacak. Kisa adi Siberia olan Sibirya Havayollari, gidis- donus ekonomi sinifi bilet ucretini 500 Amerikan Dolari olarak acikladi. Business Class fiyati ise 700 Dolar. Blok charter ucuslarinda ise gidis-donus fiyati 350 Dolar olacak.

Gozen Havacilik Yonetim Kurulu Baskani Mekin Gozen Siberia seferlerinin gelecekte arttirilacagini, Turkiye ile Sibirya arasinda guclu bir dostluk ve ticaret koprusunun kurulacagini soyledi.