İç hatlara yolcu yağıyor

Bundan dört yıl önce Anadolu’daki birçok havaalanına haftada sadece birkaç gün Türk Hava Yolları’nın uçakları iner kalkardı. Bilet fiyatları üzerindeki çok sayıdaki vergi nedeniyle yüksek, tabana yayılmaktan uzaktı.

Havacılığın üzerine sihirli değnek 2003’te dokundu. Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın girişimiyle önce özel havayolları iç hat uçuş izni aldı. Bilet ve diğer vergiler düzenlendi. Önce Fly, arkasından da Onur Air ile başlayan iç hatlarda yeni dönem yolcu sayısını patlattı. Türkiye tam anlamıyla "uçtu".

YENİ DÖNEM

Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) rakamlarına göre 2002’de iç hat yolcu sayısı 8 milyon 700 bindi. 2005’te ise iç hat yolcusu neredeyse iki buçuk katına çıkarak 20 milyon sınırına ulaştı. Büyümenin devam ederek bu yıl 25 milyonu zorlaması bekleniyor.

Uzun yıllar sadece tur operatörlerine uçaklarını kiralayarak "charter" yani tarifesiz sefer yapan özel havayolları için iç hat önemli bir sınavdı. Müşteri sayısı eskiden 3-4 tur şirketiyle sınırlıyken şimdi her koltukta yeni bir müşteri oturuyordu.

Havayolları, kabinlerine yatırım yapmaya başladı. Yolcular, internetten satış, elektronik bilet, cep telefonlarına gelen PNR yani rezervasyon numaraları gibi yeniliklerle tanıştı. İç hatlardaki hareketlenme, uzun yıllar pazarın tek hakimi olan Türk Hava Yolları’na da yaradı. THY yolcu sayısını sektörün hızlı büyümesiyle birlikte arttırdı.

İlk etapta sadece İstanbul Atatürk Havalimanı merkezli uçuşlar zamanla farklı noktalardan yapılmaya başladı. Pegasus Havayolları iç hat merkezi olarak Sabiha Gökçen Havalimanı’nı seçti. SunExpress ise bu yıl iç hatları İzmir merkezli başlattı.

Elektronik bilet gibi öncü yatırımlarla dikkat çeken Atlasjet, özel havayolları arasında ilk bölgesel uçak işletmecisi oldu. Önce Bombardier’in 70 koltuklu CRJ700 uçaklarını kullanan Atlasjet bu yıl uçak tipini de büyüttü. Toplam 90 koltuklu CRJ900 uçakları ile Atlasjet, kısa pistlere sahip Edremit, Siirt gibi meydanların yanı sıra düşük yolcu kapasitesine sahip Uşak, Isparta gibi hatlarda uçmaya başladı.

ÇAPRAZ UÇUŞ

Şimdi sırada çapraz uçuşlar var. Birkaç yıl içinde ana merkezlerin dışında Adana, Trabzon, Diyarbakır gibi merkezlerden uçuşların başlaması ve yeni bir trafik oluşturması hedefleniyor. Bu hareketlilik ile birlikte daha fazla bölgesel uçak Türkiye pazarına girecek. Yeni havayollarıyla birlikte en az 3-4 yıllık sürede iç hat pazarı hızlı büyümesini devam ettirecek. Tolga ÖZBEK

EN YOĞUN HAVALİMANLARI

HavalimanıYolcu

1. İstanbul Atatürk7.512.000

2. Ankara Esenboğa2.640.000

3. İzmir Adnan Menderes1.983.000

4. Antalya1.608.000

5. Adana1.276.000

6. Trabzon1.019.000

7. Diyarbakır653.000

8. Bodrum-Milas572.000

9. İstanbul Sabiha Gökçen559.000

10. Kayseri360.000

(DHMİ ve HEAŞ 2005 iç hat yolcu sayıları)

PAZARDAKİ YENİLİKLER

Ekim sonundan itibaren kış sezonuna girecek havayolları, yavaş yavaş ağırlıklarını batıdaki turistik noktalardan doğuya kaydırmaya başladı. İşte önümüzdeki günlerdeki yenilikler:

7 THY, bu yıl iade ettiği RJ100 uçaklarıyla çekildiği bazı hatlarda filonun yeni uçağı 124 koltuklu A319’larla İstanbul ve Ankara’dan Adıyaman, Ağrı, Erzincan, Elazığ, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’ya sefer sayılarını artırdı.

 Alt marka konusunda çalışmalarını hızlandıran THY, Turkish Express adını verdiği ucuz uçacak yeni bir havayoluyla dış hatların yanı sıra iç hat pazarına da girecek. Yıl sonunda uçmaya başlayacak şirketin merkezi Sabiha Gökçen Havalimanı olacak.

 SunExpress, kış sezonuyla birlikte iç hatlardaki ikinci ana merkezi Antalya’dan seferler başlatmak üzere çalışmalarını hızlandırdı. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden izin bekleyen SunExpress, Antalya’dan Adana (haftada 2 sefer), Kıbrıs Ercan (haftada 3 sefer), Gaziantep (haftada 3 sefer), Trabzon (haftada 2 sefer), Van’a (2 sefer) uçacak.

 Fly Air, filosundaki uçaklardan dördünü Suudi Arabistan’a hac uçuşları için kiralaması nedeniyle kış sezonunda iç hat seferlerini askıya almayı planlıyor.

 Pegasus, 5 YTL karşılığında yolcularına uçakta istediği koltuğu seçme imkanı sunuyor. Koltuk seçimi bilet satın alma işlemi sırasında veya sonrasında yapılabiliyor.

Uçaklar sentetik yakıt kullanacak

Amerikan Hava Kuvvetleri, uçaklarda sentetik yakıt kullanılması için yeni bir çalışma başlattı. Petrol ve sentetik yakıtın yarı yarıya karıştırılıp kullanıldığı denemelerin ileriki dönemlerde sivil uçaklarda da yapılması planlanıyor. İlk defa 1920’lerde Alman bilim adamı Fischer Tropsch tarafından geliştirilen sentetik yakıtta kerosen olarak adlandırılan uçak yakıtlarına göre daha çevreci özellikler taşıyor. Amerikan Hava Kuvvetleri en son 1970’lerdeki petrol kriziyle alternatif yakıtlar üzerine çalışmalar yapmıştı.

Türkiye’nin yeni kapıları

Faaliyetlerine temmuzda başlayan Dalaman ile İzmir Adnan Menderes Dış Hatlar Terminalleri Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıldı. Türkiye’nin 10 milyon yolcu kapasitesi ile üçüncü büyük havalimanı haline gelen Dalaman, ATM konsorsiyumu tarafından 9 yıl işletilecek. Yaklaşık 150 milyon dolara mal olan terminal, 149 bin metrekare alana sahip.

TAV tarafından yapılan yıllık 5 milyon yolcu kapasiteli İzmir Adnan Menderes Dış Hatlar Terminali ise kontrat tarihinden 8 ay önce hizmete girdi. TAV’ın Türkiye’de İstanbul Atatürk’ten sonra ikinci terminali olan Adnan Menderes, toplam 108 bin metrekare alan üzerine kuruldu. TAV, terminali 6 yıl 7 ay işletecek.

Alan Mulally Ford’da

Boeing’in yolcu uçakları CEO’su Alan Mulally’nin Ford’a transferi havacılık sektöründe büyük yankı buldu. Geçen yıl Boeing’in CEO’luğu için Mulally’nin adı geçmiş ancak yönetim kurulu tercihini 3M’in CEO’su Jim McNermey’den yana kullanmıştı. Şirketin son iki yıldır özellikle yeni model 787 siparişleriyle toparlanmasında ciddi bir paya sahip 61 yaşındaki Mulally, Kokpit’in birinci sınıf uzmanlığa sahip olduğunu 10. yıl kutlama mektubuyla belirtmişti. Kulislerde bu transferle birlikte tartışılan bir başka konu ise Mulally’nin imzası. Uçak şeklinde imza atan Mulally’nin Ford’un CEO’su olarak nasıl bir imza kullanacağı merakla bekleniyor.

Uçan fırsatlar

ÊLufthansa, İstanbul, Ankara ve İzmir’den, gidiş-dönüş, ekonomi sınıfı, vergiler hariç Amsterdam, Roma, Londra, Cenevre, Bern ve Dublin’e 129, Stockholm, Götebourg, Kopenhag ve Stavenger’e 169’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

British Airways’de, ekonomi sınıfı, vergiler hariç tek yön İstanbul-Londra 75 Euro’dan başlıyor.

Singapur Havayolları İstanbul’dan Dubai’ye ekonomi sınıfı, vergiler hariç, gidiş-dönüş 175 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

Türkiye’de son 20 yılın en iyi satış rakamlarına ulaşan Gulf Havayolları’nda, ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç Abu Dabi, Doha, Maskat’a 199 Euro’dan başlıyor.

Yarışmalar başlıyor

Hava Kuvvetleri, Ankara ve İstanbul’da düzenlediği Plastik Model Uçak Yarışmaları’yla maket severleri bir araya getiriyor. Ankara Havacılık Müzesi’nde ilki 23-24 Eylül tarihlerinde düzenlenecek yarışma ustalar, yetişkinler ve gençler dalında düzenlenecek. İstanbul’da ise 20’ncisi yapılacak yarışma, Havacılık Müzesi’nde 22 Ekim’de gerçekleştirilecek.

Türk Hava Kurumu İstanbul Bakırköy Şubesi, 1 Ekim’de Ataköy Ahmet Cömert Spor Tesisleri’nde 1. Ruşen Sayraç Uçucu Salon Model Yarışması düzenliyor. Saat 11.00’de başlayacak yarışma, iki ayrı kategoride yapılacak.

Yolcu hattı

Tel: 0 212 677 03 65

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr

Sabiha Gökçen’de pasaport kuyruğu

"Eşim, 2 Eylül sabaha karşı İsviçre’nin Basel şehrinden Easyjet Havayolları ile İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’na geldi. Uçaktan saat 02.00’de indikten sonra 2 saatte pasaporttan geçebildi. O saatte 5-6 uçak birden inmiş, pasaport bankosunda sadece 3 polis memuru görev yapıyordu. İsviçre’den 2.5 saatte gelen eşim, neredeyse aynı sürede havalimanından çıkabildi." Kerem Moral-İstanbul

Sabiha Gökçen Havalimanı Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri Lerzan Özder Erdi’ye Kerem Moral’ın şikayetini ilettik. Erdi, havalimanında pasaportta görev yapan memurların tayin dönemi nedeniyle zaman zaman sıkıntıların yaşandığını, yeni atanan personelin eğitiminin sürdüğünü açıkladı.

Polis memurları pasaportta görev yapabilmeleri için özel eğitimden geçiriliyor. Bu konuda uzmanlık uzun zaman alıyor. Ne yazık ki yazın en yoğun dönemdeki emniyet mensuplarının tayinleri özellikle yoğun dış hat trafiğine sahip havalimanlarında sıkıntıya yol açıyor. Mevcut memur sayısı yetmediğinden pasaportta bekleme süreleri uzuyor.