Havayollarının kaderi aşıda

Dünya çapında yeterince aşılama yapılmadığı sürece havayolu yolculuğunun 2019 sayılarına ulaşması imkânsız görünüyor. Yapılan aşılamalar, şart koşulan PCR testleri ile mayıs ayında geçen aya göre sadece yüzde 10’luk bir artış oldu. Aşılamada büyük başarı yakalayan ABD’deki yolcu ve uçuş artışı ortalama yüzde 32’ye yükseldi. Bu artış Almanya’da yüzde 19, İspanya’da ise yüzde 12 civarında. Özellikle Avrupa ülkelerinin, Çin aşısını tanıma konusunu uzatmalarından dolayı yolcu artışı da zayıf oluyor. Havayolu şirketlerinde, Çin aşısının tanınmasının gecikmesine Avrupa ve Amerika aşı üreticilerinin ticari çıkarlar kavgasının ciddi sıkıntı yarattığı görüşü ağırlık kazanıyor. Asya- Pasifik ülkelerinde ise Çin aşısının hızlı tanınması sayesinde daha fazla yolcu hareketi dikkat çekiyor. Genellikle iki aşısını yaptıran ve üzerinden 14 günden fazla zaman geçmiş olan yolcuların havayolu yolculuğunun giderek rahatladığı belirtiliyor.

UÇAK İMALATI HIZLANIYOR

Pandeminin yoğun döneminde başta Airbus ve Boeing olmak üzere büyük uçak imalatçıları imalatlarını ciddi biçimde kıstılar. Teslime hazır uçaklar ise havayolu şirketleri tarafından teslim alınmak istemedi. Bir sürü hukuki sorunlarla boğuşan fabrikalar şimdi ağır ağır rahatlıyorlar. Leasing şirketleri de portföylerinden meydana gelen uçak yığılmasını çözebilmek için hala çok uğraş veriyorlar. Airbus mayıs ayında 32 müşteriye toplam 50 adet uçak teslim etti. Bu uçaklardan 41 tanesi A320 ailesi (38’i Neo), 4 adet A220,3 adet A350, 1 adet A330 Neo, 1 Adet A380. Bu arada 7 adet de yeni sipariş alındı. Airbus yılbaşından bu yana toplamda 61 farklı müşteriye 220 adet uçak teslim etmiş oldu.

Boeing ise mayıs ayında 17 uçak teslimatı gerçekleştirdi. Teslim edilen uçaklar 737 MAX, 747 kargo, 777, 787 ve 767-300 serilerinden oluşuyor. Şirketin teslim ettiği uçaklarda çift koridorlu büyük gövdeli uzun menzilli uçaklar ciddi bir farkındalık yaratıyor. Hem Airbus ve hem de Boeing’de tek koridorlu uçakların tercihler içindeki yeri de önemli. Tek koridorlu uçaklara olan ilgi hala fazla. Çok tartışılan 737 MAX uçağı ise hem teslimatta hem de yeni siparişte rüştünü ispat etmiş görünüyor.

2D KOLTUĞUNUN YOLCUSU

Ne kadar güzel bakıyor. Ne hoş bir duruşu var. O bir Pomarian Boo. Dünyanın hoş köpeklerinden biri. Yolculuk THY uçağı ile Portekiz Porto’dan İstanbul’a. Sahibi 2D koltuğunda. O da kutusunda uçağa binmiş. Artık kabine canlı hayvan alınıyor. Aynı bölümde aynı cinsten iki hayvan yasak. Belli ki kutusunda sıkılmış. Bu çok hareketli köpeğin sahibi de dayanamayıp onu biraz dışarı çıkarmış. Belli ki kabin ekiplerinin gözlerinden kaçmış. Ya da dayanamayıp görmemezlikten gelmişler. Sahibi ben olsam belki ben de onu kutusunda o kadar uzun süre kapalı tutamazdım. Belli ki yalvaran bakışlarla bakmış, belki de biraz sesini yükseltmiş.

KURALLAR İZİN VERMİYOR

Ama kurallar kutusundan çıkarılmasına izin vermiyor. Havacılıkta her kuralın bir nedeni vardır. Ve çoğu alınmış ağır derslerden sonra oluşmuştur. O sakin duran Pomarian Boo’nun çok hızlı ve limitleri zorlayan bir kabin basıncı değişikliğinde kontrolü imkânsız olabilir. Ya da yüksek bir türbülanstan çok fazla etkilenir. Hızlı irtifa kaybı yaşandığında belki de yerinden fırlar ve onu kimse tutamaz. Kabinde bir kargaşaya yol açabilir. Ya da gidip birini zarar vermek istemese de ısırır. O zaman olacakları kontrol etmek ya da sahibinin özür dilemesi bir işe yaramaz. İnsan bu fotoğrafı gördüğünde kurallarla onu cezalandırmak gibi bir şeyin suç olacağını düşünüyor. Ama bu çok hareketli Pomarian Boo içinde kurallar aynı. İstemesek de kuralları uygulamak zorundayız. İçimiz elvermese de, onun dışarı çıkmak için yalvaran bakışlarını görsek bile, yapmamalıyız.

SÜPERSONİK UÇAK ŞİRKETLERİ BÖLDÜ

Amerika Havayolu şirketi United’ın çok sayıda süpersonik yolcu uçağı ‘Boom Overture’ için sipariş vermesinin açıklanmasından sonra ciddi bir tartışma başladı. Kısıtlı yolcu kapasitesi olan, dar gövdeli bir süpersonik yolcu uçağının iş yapmayacağını söyleyen bazı havayolu şirketlerinin CEO’ları verilen siparişin bir kandırmaca olduğunu bile iddia ettiler. Sadece United Havayolları’nın imajı için duyurulmuş ve kesinleşmemiş olan siparişin diğer havayollarını harekete geçirmesi beklenmiyor. Son olarak İngiliz Hava Yolları’nın (BA) eski CEO’su Willie Walsh kimsenin United’in izinden gitmesini beklemediğini söyledi. Ayrıca şu anda bir havayolu şirketinin başında olsa böyle bir siparişi neredeyse aklından geçirmeyeceğini söyledi. Japon Havayolları gibi şirketler ise bu projeyi destekliyorlar. 2029 yılında müşterilere teslim edilmesi beklenen Boom Süpersonik yolcu uçağı koltuk büyüklüklerine göre 65 ila 88 yolcu alacak. 18 bin metrenin üzerinde uçacak olan Boom saatte 2500 km’nin üzerindeki hızı ile baş döndürecek. Normal yolcu uçaklarının ortalama saatte 960 km hız yaptıkları düşünüldüğünde Londra-New York arası Boom ile 3 saatten biraz fazla olacak. Bilet fiyatı da 5 bin doların biraz üzerine çıkacak. Örneğin San Francisco ile Tokyo arası 6 bin dolar civarında bir fiyatla uçulabilecek. Fiyatlar Bir Boeing 777 uçağının Business fiyatları baz alınarak ayarlanmış. Elbette 2029’a kadar daha çok şey değişir.

KULE GİTTİ YERİNE DİJİTAL KULE GELDİ

Londra kent merkezine içindeki Havalimanı City Airport artık kulesiz. Genellikle havalimanlarında pistlerin yakınlarında ya da bir kenarda bulunan koca kuleler belki de tarihe karışacak.London City Airport’un kulesinin operasyonları İngiltere’nin güneyindeki Swanwick’teki uçuş yol kontrol merkezinde bulunan bir tesisten kontrol edilen bir uzaktan dijital kontrol kulesine geçti. Havaalanının 115 km güneybatısındaki Swanwick’teki kontrolörler, canlı videolara ve London City’deki 50 metrelik bir kuleden aktarılan diğer bilgilere erişime sahipler. Hava seyrüsefer hizmeti NATS, yaz programındaki tüm uçuşların, İngiltere pandemi kısıtlamalarından kaynaklanan daha sessiz dönemlerden yararlanan ‘yoğun testler’ ve canlı denemelerin ardından uzak sistem tarafından yönetildiğini söylüyor. Bu dijital sistem artık 30 yıllık geleneksel bir yapının yerini alıyor.

SORUNSUZ ÇALIŞIYOR

Uzak kuleler son on yılda, özellikle İskandinavya’daki düşük trafikli havalimanlarında gelişti ve teknoloji giderek daha büyük ve daha yoğun tesislerde test ediliyor. NATS Operasyon direktörü Juliet Kennedy, “Dijital kule teknolojisi, 100 yıldır büyük ölçüde değişmeden kalan bir planı yırtıyor ve uçakları neredeyse her yerden güvenli bir şekilde yönetmemize olanak tanıyor” diyor. Swanwick operasyon odasındaki özel kontrolörler, 16 yüksek çözünürlüklü kamera ve sensör tarafından fiber bağlantılar üzerinden iletilen 14 ekranda havalimanının 360 ° panoramik canlı görüntüsünün yanı sıra ses bilgisi ve radar verileriyle sistemi yönetiyorlar. Sistem devreye alındığı günden buyana sorunsuz olarak çalışıyor.