Havayolları yakıtı ‘hedge’ ediyor

PETROL fiyatları düzensiz bir şekilde oynadıkça, havayolları fiyat sabitlemek için farklı önlemler alıyor. Bunlardan biri de ‘hedge’ yöntemi. Yani fiyatın sabitlenmesi. Ancak yakıt fiyatları, ani değişikliklere açık. Siyasi ve ekonomik krizler, savaşlar, coğrafi koşullar petrol fiyatlarını sık sık olumsuz etkiliyor. Tedarik kesilebiliyor. Bu da havayollarının ana maliyetleri arasında yakıt giderleri için artış demek. Havayolları da bundan kaçınmak önceden yapılan antlaşmalarla yakıt fiyatlarının sabitliyor. Bu sayede havayolları uzun vadeli yakıt fiyatlarını önceden belirlenen bir fiyatta sabitliyor. Yakıt fiyatları artsa da bu fiyattan alım yapıyor.

ARTIŞTAN ETKİLENMİYOR

Yakıt giderleri bir havayolunun toplam giderinin yaklaşık yüzde 15’ini oluşturuyor. Artışlarla bu oran bazen yüzde 20 hatta 25’e kadar da çıkabiliyor. Havayolları hedge anlaşmaları yaparak, toplam maliyetlerini sabit tutmuş oluyorlar. Yakıt fiyatlarında olan ani bir artış maliyetleri arttırıyor, bu da öngörülen kâr oranlarında da düşüş demek. Hedging kâr oranlarının da azalmasının önüne geçmiş oluyor. Havayolları genelde 6 ay ile 1 yıl arasın da hedging anlaşmaları yapmakta. Bu konuda şirketlerden danışmanlık alınıyor. Örneğin yakıtta artış ön görülüyor. Şirketler alacakları yakıt
miktarını belirleyip fiyat pazarlığı yapıyor.

SATIN ALMA HAKKI

Havayolları isterse pazarlığını satın alarak farklı bir boyuta da taşıyabiliyor. Bu sistem sayesinde havayolları belirtilen bir zaman içinde belirtilen miktarda yakıtı, önceden sabitlenen fiyatlarla satın alma hakkını elde ediyor. Bu sayede yakıt fiyatları kontratta belirlenen miktarı aşarsa, şirket eski fiyattan ödeme yapıyor. Eğer yakıt fiyatlarında ön görülenden daha fazla bir düşüş ortaya çıkması durumunda ‘Collar Yöntemi’ devreye giriyor. Taban fiyat belirleniyor. Bu sayede şirket piyasa fiyatlarının üzerinde ödeme yapmamış oluyor.  Yapı olarak satın alma hakkı işlemine benziyor. Ancak Swap işlemi daha katı kurallara sahip. Satın halka hakkı, havayoluna belli bir süre için de belli bir fiyattan yakıt alma hakkı verir. Swap işlemi havayolunu belirtilen miktar yakıtı, belli bir süre içinde, sabit bir fiyatla satın almaya yükümlü kılıyor. Yani havayolu yakıtı satın almaktan cayamaz.

HANGİ HAVAYOLU NE KADAR HEDGİNG YAPIYOR?

HER havayolu şirketinin iş yapma stratejilerini belirleyen belli siyasi, sosyal, ekonomik ve coğrafi faktörler vardır. Bunlara göre de şirketler yakıt alımında farklı yollar izlemekte. Bazı havayolları bulunduğu ,ülkenin petrol kaynaklarına sahip olmasından dolayı hedging yapmazlar. Bazı havayolları yasal engellerden dolayı fiyat sabitleyemiyor. Rekabetin yoğun olduğu doymuş pazarlardaysa havayollarının hedging önlemi aldığı görülüyor. IATA’nın 30 Kasım tarihli bir raporunda 2019’yılının ilk yarısı için belli başlı havayollarının yakıt fiyat sabitlendirme oranları belirtilmiş.

- Bu listede ilk sırada Ryanair var. Avrupa’nın en büyük düşük maliyetli havayolu şirketi olan İrlandalı Ryanair şimdiden alacağı yakıtın yüzde 90’ının fiyatını
sabitledi.

- ABD’nin en büyük düşük maliyetli havayolu şirketi Southwest ise yüzde 64 oranında hedging yapıyor.

- Öte yandan bir diğer düşük bütçeli havayolu şirketi olan Norwegian ise sadece alacağı yakıtın yüzde 15’inin fiyatını sabitledi.

- Alman havayolları Lufthansa da hedge oranını yüksek tutuyor. Şirket alacağı yakıtın yüzde 77’sini hedge etti. Lufthansa 2019’da uçak yakıt fiyatının çıkacağını ön görüyor.

- THY’de ise oran yüzde 46. Bu açıdan THY Avrupa’da 9’uncu.

- Bünyesinde British Airways, Iberia ve Aer Lingus’ olan  IAG yüzde 57 ve Air France-KLM’de ise yüzde 58 oranında.

- Japon Havayolları (JAL) alacağı yakıtın sadece yüzde 10’unun fiyatını sabitledi.

HEDGING  YAPMAYANLAR  DA VAR

- HER büyük havayolu şirketi hedging yapmıyor. Örneğin petrol zengini körfez bölgesinde havayolları yakıt fiyatlarından etkilenmiyor. Emirates 2019 yılı içinde güncel fiyatlarla yakıt alacak. Dünyanın en büyük ikinci havayolu pazarlarından biri olan Çin’de de durum aynı. Bunun sebebi Çin yasalarının fiyat sabitlemeye izin vermemesi. ABD merkezli üç büyük havayolu United, American ve Delta da hedge yapmıyor. Yakıt fiyatlarını güncel olarak satın alıyor. Bunun bir nedeni de bu şirketlerin geçmiş de fiyat sabitleyerek milyarlarca dolar zarar etmesi. Finansal boyutu iyi hesaplanmayan sabitlemeler havayolları için zarar demek. Bu yüzden bu tarz hassas cari İşlemleri her havayolu şirketi yanaşmıyor.

TEPEMİZDEN 186 MİLYON ₧ KAZANDIK

TÜRKİYE’ye hiç inmiyorlar. Hava sahamızı kat edip geçip gidiyorlar. Overflight dediğimiz tepemizden transit geçen uçak sayısı her yıl artıyor. Eurocontrol hava sahası yani Avrupa hava sahası Türkiye’nin en doğusunda son buluyor. Yani doğu sınırımıza kadar hava yolu yolculuğu tepemizde en iyi standartlarla en güvenli biçimde gerçekleşiyor. Aralık 2018’un ilk başına kadar 11 aylık tam kesinleşmemiş üst geçiş trafiği 436 bin 384 uçak. Yani bu kadar uçak hiç Türkiye’de bir havalimanına inmeden geçip gitmiş. Bu üst geçişin bir de ücreti var. Bu geçişler karşılığı Türkiye’nin kazandığı para yıllık ortalama 186 milyon 562 bin Euro. Devlet Hava Meydanları işletmesi yani DHMİ bu hareketi Eurocontrol ile ortaklaşa izleyip fiyatlandırıyor.

İŞTE THY’NİN YENİ BATTANİYELERİ

TÜRK Hava Yolları bütün uçaklarındaki battaniye ve uzun uçuşlarda business sınıfında sunulan yatak takımlarını yeniliyor. Özellikle kabin ısısı 23 derece olarak belirlendikten sonra uçaklardaki battaniye istekleri de arttı. Ancak yolcuların büyük bölümü artık içleri aşırı sıcak olmayan uçaklarda çok daha konforlu ve sağlıklı uçuş yapıyorlar. Araştırmalar yolcuların yüzde 80’den fazlasının 23 dereceden memnun olduklarını gösteriyor.Kullanımdaki battaniyelerin aşırı kuru temizleme ile eleğe dönmesi nedeniyle yeni battaniyeler hazırlatıldı. Yeni kabin konseptine göre tasarlanan battaniyeler ve business için uzun uçuşlardaki yatak bohçaları yakın zamanda bütün uçaklarda kullanıma başlayacak.