Havacılığın en iyileri

Uğur CEBECİ

Havacılık sektörünün önde gelen dergilerinden Aviation Week and Space Tegnology en iyi yönetilen şirketleri belirledi. Hazırlanırken aktif karlılık, verimlilik, finansal stabilite ve ciro oranlarının değerlendirildiği listede oldukça ilginç sonuçlar çıktı. Havacılık sanayiinin en büyük üreticisi Boeing sıralamada ancak 17'nci olabilirken bir çok büyük havayolu şirketi de sıralamada ilk ona girmekte zorlandılar. Geçen yıl kar rekorları kıran Amerikan havayolu şirketleri sıralamalarda kendilerine iyi yerler bulamazken, Avrupalı şirketler ilk üçe iki havayolu birden soktu. En iyi yönetilen havayolları sıralamasında KLM birinci oldu.

Liste üreticiler ve havayolları olarak ikiye ayrıldı. Ayrıca her iki grupta da ayrıma gidildi. Üreticiler büyük-orta ve küçük şirketler, havayolları da büyük, ulusal ve bölgesel taşıyıcılar olarak ayrıldı.

REKABET ARTTI

Dünyada hem havayolları hem de imalatçılar arasında büyük birleşmeler yaşanıyor. Bundan 5 yıl öncesinde 8 büyük uçak imalatçısı varken şu an bu sayı 3'e inmiş durumda. Rakipler azalırken rekabet giderek artıyor. Üreticiler verimlilik açısından karşılaştırıldıklarında son 5 yıl içinde yaklaşık yüzde 20 oranında düşüş kaydedildi. Ancak diğer taraftan karlılık oranlarında yaklaşık yüzde 5'lik artış söz konusu.

Özellikle askeri havacılığa dönük üretim yapan şirketler soğuk savaşın bitmesiyle birlikte işlerde belirli azalma olduğu görüşündeler. Bu kısımda özellikle Boeing ayrı bir inceleme konusu olarak alındı. Boeing'in on beş yıl içinde satışlarını rekor bir seviyede, yaklaşık yüzde 90 oranında arttırdığını belirten uzmanlar bunun yanında verimlilik artışının ise aynı trendi yakalayamadığına dikkat çekiyorlar. Özellikle McDonnell Douglas'la yaptıkları birleşmenin sancılarını halen çeken Boeing'de, bunun etkilerinin daha bir kaç yıl süreceği tahmin ediliyor. Özellikle üretim sorunlarının Boeing tarafından nasıl çözüleceği havacılık sektörünce merakla bekleniyor.

KLM EN İYİ YÖNETİLEN HAVAYOLU

Havayollarında ise üç ayrı sıralama bulunuyor. Bunlar büyük, ulusal ve bölgesel havayolları. Büyük havayollarında KLM en iyi yönetilen şirket olarak seçildi. KLM'i Lufthansa Grubu ve Cathay Pacific Havayolları izliyor. Ulusal şirketlerde birinci Midwest Express, ikinci Ryanair, üçüncü ise Laudaair. Bölgesel havayollarında ise birinci ASA Holdings, ikinci Comair, üçüncü ise Mesaba Holdings. Havayolu sıralamalarında Avrupalı şirketler Amerikalı rakiplerin göre daha iyi yönetiliyor. Listede özellikle Lufthansa, SAS, SAir Grup (Swissair) ve British Airways'in başarıları dikkat çekiyor. Ancak önemli bir nokta da Avrupa'daki rekabetin Amerika'ya oranla daha az olması. Uzmanlar her geçen yılla birlikte Avrupa'da da rekabetin giderek artacağını vurguluyorlar. Gelecek yıllarda Avrupalı şirketler arasında yolcu savaşlarının çıkması bekleniyor. Zaten bölgede artan havayolu evlilikleri bu savaşın hazırlık aşamalarını oluşturuyor. Avrupa'da devam eden özelleştirme çabalarının bu açıdan önemli bir belirleyici role sahip olacak. Bir çok yatırımcının gözü bölgede yapılacak olan özelleştirmelere çevrildi.

Amerikan şirketlerinden listede en ön sırada Continental geliyor. Us Airways, Northwest, Delta, AMR Grup (American) ve TWA 19'luk listede bulunan diğer havayolları.

Gökyüzünde Türk yemekleri

Türk Hava Yolları her ayın son dört günü Türk yemeklerinden oluşan özel menüler sunmaya başladı. Cumhuriyetin 75'inci yılı nedeniyle 26-31 Ekim tarihleri arasında düzenlenen ilk özel haftada yemekler büyük beğeni aldı. Tüm sınıflarda verilen Türk yemekleri bundan sonraki aylarda da çeşitlenerek devam edecek. THY İkram Başkanı Mimar Dr. Oya Torum ve ekibi tarafından hazırlanan mönülerde düğün çorbasından çerkez tavuğuna, zeytinyağlı kabak dolmasından imam bayıldıya bir çok yemek çeşidi yer alıyor. Bu yemeklerle birlikte kazandibi, aşure, sütlaç ve tulumba gibi geleneksel Türk tatlıları da veriyor. Büyük titizlikle gerçekleştirilen seçimlerde yemeklerin kabine uygunluğuna da önem verildi. Çok sulu, salçalı ve gaz yapan yemeklerden kaçınıldı.

FISTIK YERİNİ FINDIĞA BIRAKTI

Başta Amerika'da olmak üzere alerjik etkileri nedeniyle yasaklanan fıstık yerini THY uçaklarında fındığa bırakıyor. Ocak ayından itibaren uçaklara fındık yüklenmeye başlanacak. Fındığın besin değeri açısından fıstığa göre daha yararlı olduğu biliniyor. Ayrıca Türk fındığının kalitesi de bu yolla tüm dünyaya da tanıtılacak.

İKRAM KUTULARI YENİLENDİ

İç hatlarda kullanılan ikram kutuları da yenileniyor. Cumhur-iyetin 75'inci yılı nedeniyle, 1930-40'lı yıllarda kullanılan Dragon Rapid tipi yolcu uçağının fotoğrafı basılan kutunun üzerine 'Önce bu fotoğrafa, sonra çevrenize bakın. Cumhuriyeti göreceksiniz.' sözü yazıldı.

Ayrıca 75'inci yılda Türkiye'nin modern yüzünü göstermek için üzerinde sanatçı Burhan Doğançay'ın resimlerinin bulunduğu üç değişik kutu da basıldı. Ünlü ressam Doğançay geçtiğimiz aylarda New York JFK Havalimanı'nda bir sergi açmıştı.

TOLGA ÖZBEK

Üç ayrı şirketin pilotları aynı kokpitte

THY dünyada ilk kez yapılan bir uygulamayla, aynı kokpitte üç ayrı şirketin pilotlarını 40 gün süreyle iç ve dış hatlarda uçurdu.

KTHY'ye 3 yıl önce alınan ve 2 yıl uçtuktan sonra THY'ye verilen MD-90 tipi 2 uçakla THY, KTHY ve Onur Air'in pilotları hiç bir sorun çıkmadan sefer yaptılar.

Ünal Yaprak, Şahap Aygün, Veysel Yenilmez, İsmail Alış, Salim Çaysever, Ertuğrul İnan, Zafer Yıldırım, Galip Yılmaz, Hüseyin İltuş, Memduh Kayışbudak, Eşref Yılmazer, Yıldırım Özkan, Mehmet Özer, Yakup Varlık ve Muzaffer Albayrak adlı pilotlar aynı kokpitte hiç bir uyum sorunu yaşamadan başarılı seferler yaptılar. Son seferlerini yapan uçaklar için düzenlenen törende konuşan THY Uçuş İşletme Başkanı Kaptan Pilot Mustafa Kolko, Boeing firmasına sipariş verilen 737-800 tipi uçakların gelişi ile MD-90’ların iade edildiğini belirterek bu geçiş döneminde üç ayrı havayolunun pilotlarının aynı kokpiti başarı ile paylaştıklarını vurguladı. Kaptan Pilot Mustafa Kolko ‘‘737-800 uçakları teslim edilinceye kadar MD-90'ları başarı ile uçurduk. Sivil havacılık tarihinde bir ilke daha imza attık. Uçaklar Avrupa hattında ve iç hatlarda üç ayrı şirketin pilotları ile uçtu. Hepside çok başarılı oldu. Profesyonelliğe yakışır düzenle yapılan uçuşlarda ayrı şirketlerde çalışmalarına rağmen pilotlar tam bir ekip anlayışı sergilediler. Kuşkusuz bunda Türk Sivil Havacılığı’nın belirlediği standartlarında önemi var. Standartlar yerli yerinde olunca sorun da çıkmadı.’’ dedi.

FAİK KAPTAN

Mayısta Pekin’e uçulacak

Türk Hava Yolları İstanbul-Pekin uçuşlarına mayıs ayında başlayacak.

Çin'in başkenti Pekin'e yapılacak seferleri eylül ayında Şanghay bağlantısı izleyecek. Çin hükümeti ile yapılan anlaşma Pekin için onaylandı. Ancak Şanghay Havalimanı’nda trafik yoğunluğu nedeniyle seferlerin eylül ayına bırakılması kararlaştırıldı..

Dünyanın önemli turizm ve ticaret noktası haline gelen Pekin'de THY, satış merkezi açabilmek için büro aramaya başladı. THY Pekin Satış Müdürlüğü görevine de Tokyo Müdürü Aydın Uzunçarşılı atandı. Uzakdoğu pazarı deneyimine sahip olan Aydın Uzunçarşılı'nın kısa sürede Pekin bürosunu açması bekleniyor. Çin Hava Yolları'nın da Pekin-İstanbul seferlerine başlamak için araştırma yaptığı da öğrenildi. THY İstanbul-Pekin hattındaki direkt seferlerini A340 uçakları ile gerçekleştirecek. Nisan 1999'de teslim edilecek altıncı A340 uçağı sayesinde uzun uçuşlarda uçak sıkıntısı olmadan Pekin seferlerine başlanabilecek.

Avrupanın en uzun pisti açıldı

Avrupa'nın 4.4 kilometreyle en uzun pisti Madrit'in Barajas Havalimanı'nda hizmete girdi. Pistten ilk kalkışı Madrit-Uruguay seferini yapan İberya Havayolları'nın bir A340 tipi uçağı gerçekleştirdi.Barajas'ın Havalimanı’nın üçüncü pisti olan yeni pist uzun menzilli uçaklar tarafından kullanılacak.

Havalimanının kapasitesini yüzde 50 arttıracak olan 4.4 kilometrelik pistin sıkışıklığı önlemesi bekleniyor. Yeni pistle Barajas Havalimanı’na inip kalkan uçak sayısı saatte 75'e yükselecek. Uluslararası havalimanlarının ana pistlerinin ortalama uzunlukları 3 bin ila 3200 metre arasında değişiyor.

TWA 800 film oluyor

Bundan iki yıl önce New York JFK Havalimanı'ndan kalktıktan sonra Long Island açıklarında infilak eden TWA 800 kazası ünlü yönetmen Oliver Stone tarafından belgesel-haber tarzında filme alınıyor. Filmin senaryosu ağırlıklı olarak uçağın Amerikan Donanması tarafından yanlışlıkla atılan bir füze tarafından düşürüldüğü iddiasını işleyecek. Çekim çalışmaları başlayan film Amerikan ABC News kanalında gösterilecek. Filmde uçağın bir füze ile düşürülmesinin işlenmesi Amerika'da tartışmaya yol açtı. Ulusal Taşımacılık Emniyet Dairesi (NTSB) sözcüsü, kazanın izolasyon yetersizliği nedeniyle oluştuğunu, sonucun Boeing tarafından da kabul edilerek resmi kaza raporunun bu yönde hazırlandığını belirtti. Sözcü, füze iddialarının geçersiz olduğunu, çekilecek olan filmin kazada hayatını kaybedenlerin yakınlarının acısını arttıracağını vurguladı.