Gökyüzünde karbon savaşı

Bu yıl bir türlü gelmeyen kış, geniş kitleleri küresel ısınmayla tanıştırdı. Sera etkisi, karbondioksit oranı, gaz emisyonu gibi kavramlar hayatımıza daha fazla girmeye başladı. Küresel ısınmada en çok tartışılan konular arasında uçakların oluşturduğu kirlilik yer alıyor. Hesaplamalara göre, uçakların iklim değişikliğine etkisi yüzde 3 ila 5. Eğer önlem alınmazsa, bu oranın 20 yıl içinde yüzde 15’e ulaşması bekleniyor.

Halen dünyada 17 bini aşkın yolcu uçağı yılda 4.2 milyar yolcu taşıyor. Uçaklar, dünya petrol harcamasının yüzde 6’sını gerçekleştiriyor. Yeni nesil yolcu uçakları 100 kilometrelik uçuşta yolcu başına yaklaşık 3.5 litre yakıt harcıyor. Eski uçaklarda bu oran 12 litreye kadar çıkıyordu. Jet A1 veya kerosen olarak adlandırılan uçak yakıtının bir litresinin yanmasıyla 3.16 kg karbondioksit (CO2) gazı, 1.25 kg su buharı (H2O) ve diğer gazlar oluşuyor. Başta karbondioksit olmak üzere gazlar küresel ısınmayı artırıyor. Yüksek irtifada gerçekleşen uçuşlarda ise uçakların motorlarından çıkan gazlar dünyayı ultraviyole ışınlarından koruyan ozon tabakasına zarar veriyor.

İŞTE ÖNLEMLER

Bu konuda en radikal önlem paketi Avrupa Birliği (AB) tarafından hayata geçiriliyor. 2012’den itibaren üye ülkelerin havalimanlarına eski nesil, karbon emisyon oranları yeni uçaklara göre neredeyse dört kat daha yüksek eski nesil uçakların inmesine kesinlikle izin vermeyecek. AB’nin amacı, 15 yıl içinde iki katına çıkacak uçak filosunun oluşturduğu karbon oranını yarıya indirebilmek. İşte alınacak önlemler:

4 Uçakların daha az uçması için hava sahasının etkin kullanımı sağlanacak. 2000 yılından bu yana yapılan değişiklerde yüzde 37 oranında tasarruf sağlandı.

4 Kısa mesafelerde kirliliğin azalması için uçak yerine trene geçiş yapılması için çeşitli teşvik uygulamaları artırılacak. Mesafenin 330 kilometreden daha az olduğu yolculuklarda uçaklar trenlere göre üç kat daha fazla havayı kirletiyor.

4 Uçak biletlerine ise vergi uygulaması başlıyor. İlk adım İngiltere ve Almanya’dan geldi. Uçak biletlerine yaklaşık 45 YTL’lik ek vergi uygulamasına geçiliyor.

4 AB, daha çevreci motor ve sistemlerin geliştirilmesi için 2 milyar Euro’luk fon oluşturdu. Bu çalışmalar Avrupalı imalatçılar tarafından da destekleniyor.

NASIL UYGULANACAK

Bir de uygulamanın mali yükü var. Faturanın yıllık 5.5 milyar Euro civarında olması bekleniyor. Amerikan havayolu şirketleri sessizliğini korurken Avrupalı şirketlerin ise farklı yaklaşımları var. Örneğin ünlü düşük maliyetli İngiliz havayolu Easyjet yeni uygulamaya büyük destek veriyor. Aynı pazarda Avrupa lideri olan Ryanair’in patronu Micheal O’Leary, önceliğin uçaklar olmaması gerektiğini, kimsenin her yıl Çin’de açılan 100 termik santral için bir şey yapmadığını söylüyor.Tolga ÖZBEK

Kağıt bilete veda

Uluslararası Havayolu Taşımacıları Birliği (IATA) verilerine göre dünyada elektronik bilet (e-bilet) kullanımı yüzde 77’ye ulaştı. Bu yıl sonunda tamamen elektronik bilete geçecek havayolları böylece yılda 3 milyar dolar tasarruf edecek. Kağıt biletin birim maliyetinin ortalama 10 dolar olduğunu belirten IATA yetkilileri, elektronik biletin ise sadece 1 dolarlık maliyeti olduğuna dikkat çekiyor. Elektronik biletler ayrıca yolcuların daha hızlı check-in işlemlerini yapmalarını sağlıyor. Kaybetme derdi olmayan e-biletlerin takibi de kolay. ABD’de ortalama yüzde 98'e kadar çıkan e-bilet uygulamasında havayolları kağıt bilet için yolcularından ekstra 50 dolar servis ücreti talep ediyor.

2008’de elektronik bilete geçilecek

IATA üyesi havayolları 2008’den itibaren sadece elektronik bilet kesebilecek.

Kağıt biletin maliyeti 10, elektronik biletin ise sadece 1 dolar.

Bu uygulama ile sektör 3 milyar dolar tasarruf edecek.

Halen tüm dünyada kesilen biletlerin yüzde 77’si elektronik bilet. Oran her geçen gün artıyor.

UÇAKLARIN BIRAKTIĞI İZLER

Uçaklardan atmosfere yayılan gazlar arasında karbondioksit (CO2), azot oksit (NOx), su buharı, metan olmayan uçucu organik bileşikler, karbonmonoksit (CO), kükürt oksit (SOx) ve kurum bulunuyor. Bu gazların etkisi, bırakıldığı yüksekliğe göre değişiyor. Yükseklik artıkça, gazların atmosfere olan etkileri artıyor. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün yaptığı araştırmalar, bu gazların iklim değişmesine etkilerini ve global ısınmayı arttırdığını ortaya koyuyor. Yolcu uçaklarının uçtuğu 8-13 bin metre yükseklikte motordan çıkan su buharı ve gazlar donarak izler oluşturuyor. Yapılan araştırmalar bu izlerin "sirüs" bulutların artmasına neden olduğunu ortaya koyuyor. Bulutlar gündüzleri güneş ışığını yansıtarak hava sıcaklığını düşürüyor. Geceleri de dünyanın sıcak havasının uzaya kaçmasını engelleyerek gecelerin daha ılık geçmesini sağlıyor.

Emirates’ten minik yolculara sürpriz

Dubai merkezli havayolu şirketi Emirates, küçük yolcuları için hazırladığı özel çantada sürprizler sunuyor. Çantanın içinde "Querk" adında gezmeyi çok seven bir oyuncak karakteri bulunuyor. Beş ayrı hayvan kılığındaki karakterler, uçulan kıtaya göre çeşitli şekillere girebiliyor. Bu kılıklar arasında Afrika için aslan, Amerika için kartal, Avustralya için koala, Avrupa için tavşan ve Asya için de fil bulunuyor. Ayrıca çocuklar için boyama kitapları ve kalemleri, renkli uyku gözlükleri de yer alıyor.

En kısa havayolu pisti

Filipinli Asian Spirit Havayolları, bölgesel jet yolcu uçaklarıyla en kısa piste uçan şirket oldu. Şirket Manila ile Caticlan Havaalanı’na BAe 146 tipi uçaklarla gerçekleştirdiği seferlerinde 950 metre uzunluğundaki piste iniyor. Bu uçuşlarda normal düzeni 83 koltuklu olan uçakta en fazla 60 yolcu binmesine izin veriliyor. Havayolu daha önceden bu uçuşlarını kısa meydanlara inmek üzere özel tasarlanmış dört motorlu pervaneli Dash 7 uçaklarıyla gerçekleştiriyordu. THY hem Dash 7 hem de BAe 146’nın yeni nesil modeli RJ100 ve 70’leri kısa pistlere sahip havalimanları için kullanmıştı.

Beklemenin karşılığı

Stuttgart-İzmir uçağının 3 Ağustos 2005 tarihinde iptal edilmesiyle havalimanında tam 19 saat bekledik. Arkasından İstanbul aktarmalı İzmir’e gelebildik. Olayın ısrarlı takibi sonucu THY yetkilileri bana Ekim 2006’da olayı yargıya gitmemek amacıyla sadece bir kişilik Stuttgart-İzmir gidiş-dönüş bileti vereceklerini belirtip olayı kapatmak istediklerini bildirdiler. Oysa biz dört kişilik aile olarak mağdur olmuştuk. Konuyu ilettiğim THY görevlisi sadece bir kişilik açık bilet verme yetkisi olduğunu söyledi. Ben de ülkemizdeki yargı sürecini göze alarak kabul ettim. Benzer bir olay komşumuzun başına Emirates Havayolları’nda gelmiş ve olayda yedi kişilik kafile yedi ayrı bilet almıştı. Özer YİĞİT/İZMİR

Mesaj at millerini öğren

Türk Hava Yolları’nın özel yolcu programı Miles&Smiles üyeleri, MIL TKXXXXXXXXX (TK üyelik numaralarını) yazıp 0555 849 0 849’a cep mesajı göndererek, hesap özetlerini SMS kanalıyla öğrenebilecekler. Ayrıca üyelik e-maillerini de, MIL TKXXXXXXXXX E MAIL ADRESLERİNİ yazıp 0555 849 0 849’a kısa mesaj göndererek, veri tabanında bulunan email adreslerini de anında güncelleyebilecek.

Yeni hatlar

Türk Hava Yolları, iç hatlarda dört yeni noktaya uçmaya başlıyor. Önümüzdeki ay başlayacak seferlerde THY İstanbul’dan Eskişehir, Nevşehir ve Batum’a, Bursa Yenişehir’den de Trabzon’a uçacak. Bu noktalar arasında Batum bir ilki hayata geçecek. THY, Türkiye ile Gürcistan arasında yapılan anlaşmayla Türk yolcuları Artvin’e çok yakın sınır kenti Batum’a pasaportsuz uçuracak. Halen inşaat çalışmaları TAV tarafından gerçekleştirilen Batum Havalimanı’na seferlerin başlamasıyla bölge turizminin canlanması bekleniyor.

İzAir uçuş ağına Balıkesir ve Malatya’yı kattı. Havayolu İzmir’den Balıkesir’e pazartesi ve çarşamba günleri uçuyor. Şirket ayrıca Balıkesir’den çarşamba günleri Ankara’ya da bağlantı sağlıyor. İzAir’in Malatya seferleri ise salı ve perşembe günleri karşılıklı yapılıyor.

Air France Havayolları, 11 Haziran’dan itibaren Paris Seattle arasında uçmaya başlıyor. Her gün karşılıklı yapılacak seferler, Airbus A330-200 tipi uçaklarla gerçekleştirilecek. Air France’ın yeni kabin konseptine sahip olan uçaklarda 40 koltuk l’Espace Affaires, (business class) ve 179 koltuk da Tempo olarak adlandırılan ekonomi sınıfı. Yeni tasarım yolculara daha fazla koltuk aralığı sunuyor.

İskandinav düşük maliyetli havayolu şirketi Norweigian, Oslo’dan 5 Mayıs’ta haftada iki gün İstanbul, 2 Haziran’dan da itibaren haftada bir gün Antalya uçuşlarına başlıyor.

SunExpress, İzmir’den yaptığı iç hat operasyonuna 25 Mart’tan itibaren Malatya (salı-cumartesi) ve Sivas’ı (perşembe-pazar) ekliyor. Havayolu ayrıca Erzurum, Van ve Gaziantep uçuşlarını 5’e, Diyarbakır seferlerini de haftada 6 güne çıkartıyor.

Fırsatları kaçırmayın

THY, mart ayı boyunca Üsküp, Tunus, Roma, Barcelona, Tiran, Stuttgart, Münih, Zürih, Köln, Nürnberg, Basel ve Bükreş’e 111 Euro’dan başlayan fırsatlar sunuyor.

Avusturya Havayolları, gidiş-dönüş, vergiler hariç, ekonomi sınıfı Avusturya’daki noktalara 128, tüm Avrupa noktalarına da 138 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor. Business class’ta ise tüm Avrupa hatları 548 Euro’dan başlıyor.

Emirates, mart sonuna kadar Dubai’ye 250, Pekin ve Şanghay’a 490, Lagos’a 480, Addis Ababa’ya 420, Lagos’a 480, Hartum’a 420, Sanaa’ya da 310 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor. Ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş bilet fiyatlarına vergiler dahil değil.

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr