F-16’lar 20 yıldır Türk semalarında

36 yaşındaki test pilotu Şener Koltuk, uçağın lövyesini çekti. Gökyüzüyle buluşan F-16 Savaşan Şahin, Türk havacılık tarihinde yeni bir sayfa açıyordu. İşte 86-0068 kuyruk numaralı o uçak, Türkiye’de üretilen ilk jet savaş uçağıydı...

Bugün Türk Hava Kuvvetleri, dünyanın en büyük üçüncü F-16 vurucu gücü. 20 yıldır F-16 C/D Savaşan Şahinleri uçuruyor. F-16’lar, Türk Hava Kuvvetleri’ni Ege’den Güneydoğu’ya, Alaska’dan Balkan semalarına kadar dünyanın farklı bölgelerinde tatbikat ve ortak operasyonlarda başarıyla temsil etmeye devam ediyor.

NASIL BAŞLADI

Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli projelerinden biri olan F-16 imalatı, 1983’teki kararla başladı. Toplam 4 milyar 158 milyon dolarlık projede Ankara (TAI) ve Eskişehir’de (TEI) kurulacak fabrikalarda 160 uçak yapılacaktı. Proje, uçak seçimleri sırasında test uçuşu ekibinde görev alan ancak bir görev uçuşunda şehit olan Binbaşı Okan Öncel anısına "Peace Onyx-Öncel" olarak adlandırıldı.

İmalat 1987’de başladı. TAI, 1988 başından itibaren her geçen gün artan yerli üretim oranıyla toplam 152 uçak imal etti. 1992’de 80 uçaklık ikinci sipariş geldi. 11 Kasım 1999’da son uçak imalat hattını terk ederken 232’si Türkiye’ye, 46’sı da Mısır’a olmak üzere F-16 üretimi toplam 278 adede ulaşmıştı. İmalat sırasında yerli oranı yüzde 80’e çıkarken 29’u sıfır hatalı, 3 adette mükemmel uçak yapıldı.

Türkiye’ye önemli bir havacılık alt yapısı kazandıran projeyle doğan Ankara’daki TAI ve Eskişehir’de motor imalatı yapan TEI, bu gün havacılık sanayiinin devlerine üretim yapıyor, kendi tasarımlarını geliştiriyor.

MODERNİZE EDİLİYOR

F-16 üretiminin 1999’da tamamlanmasıyla birlikte gündeme mevcut F-16’ların yenileştirilmesi ve gelişmiş teknolojiye kavuşması için "Öncel 3" projesi başlatıldı. Toplam 3.9 milyar dolarlık projede, F-16’lar yeni nesil çok rollü radarlara yeni avionik ve sistemlere kavuşacak. Pilotlar özel kask ile baktıkları yeri vurabilecek.

İMALAT HATTI YENİDEN AÇILIYOR

Türk Hava Kuvvetleri’ne iki ayrı projede 232, Mısır için de 46 adet F-16 üreten TAI, önümüzdeki yıllarda imalat hattını yeniden açıyor. Toplam 30 adet Block 50+ yani en gelişmiş F-16’lar 2011’den itibaren imalat hattından çıkmaya başlayacak. Teslimatın 2012 sonunda tamamlanması planlanıyor. Yeni sistemlere sahip olacak uçaklar, gövde üstündeki ek yakıt depoları sayesinde daha uzun menzile yakıt ikmali yapmadan uçabilecek.

SIRADA F-35 VAR

Gelecek 30 yılını planlayan Türk Hava Kuvvetleri, F-16’ları, JSF olarak da bilinen F-35’lerle 2020’den itibaren değiştirmeyi hedefliyor. TAI, bu projede ABD dışında orta gövdenin tek imalatçısı olacak. Yaklaşık 3 milyar dolarlık orta gövde imalatında TAI’ye en az 20 yıl imalat garantisi sunacak. Orta gövdenin yanı sıra çeşitli kompozit parçalarının üretimini de gerçekleştirecek TAI ayrıca uçağın arka gövde ile yatay/dikey stabilize uçuş yüzeyleri tasarımına da katıldı. TAI’nin diğer işlerle birlikte yıllık 180-200 milyon dolarlık imalat gerçekleştirmesi hedefleniyor.

F-35’de kullanılacak F136 motorları için de TEI ilk etapta 500 milyon dolarlık iş aldı. Siparişin önümüzdeki yıllarda daha da artması bekleniyor.

Uçak kaçırma paranoyası pilotu işinden etti

MyTravel Havayolları Kaptan Pilotu Pablo Mason, uçuş sırasında kokpite davet ettiği futbolcu Robbie Savage nedeniyle işinden oldu. Şirketi tarafından uçuş emniyetini ihlal ettiği gerekçesiyle sözleşmesi tek taraflı fes edilen 59 yaşındaki pilot, konuyu yargıya taşıyor.

Pablo Mason, İngiltere’de en çok tanınan pilotların başında geliyor. Birinci Körfez Savaşı sırasında Tornado uçaklarının filo komutanı olan Mason, İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’nden emekliye ayrıldıktan sonra MyTravel Havayolları’nda çalışmaya başladı. Birçok yolcuda uçuş korkusu olduğunu gözlemleyen Mason, flypablo.com adıyla kurduğu internet sitesinin yanı sıra düzenlediği seminerlerle yüzlerce yolcuyu gökyüzüyle barıştırdı.

Kaptan Mason’un başını yiyen olay geçen ağustos ayında meydana geldi. 32 yaşındaki Robbie Savage’ın da oyuncusu olduğu İngiliz Blackburn Rovers futbol takımı, Finlandiya’ya uçmak üzere MyTravel Havayolları’ndan uçak kiraladı. Charter yani tarifesiz özel uçuşta yolcu olarak futbolcuların yanı sıra kulüp yöneticileri bulunuyordu. Uçuş öncesinden Kaptan Mason’a uçuş korkusunu olduğunu belirten Savage kalkıştan hemen sonra kokpite davet edildi.

Yaklaşık üç saat süren yolculuk sırasında uçuş korkusunu yenme konusunda Kaptan Mason’la konuşan Savage, çok memnun kaldığını belirterek şirkete teşekkür mektubu yazdı. Bu mektup üzerine harekete geçen MyTravel şirketi, tüm uçuş boyunca kokpit kapısının kesinlikle kilitli tutulması gerektiğini, görevliler dışında kokpite kimsenin alınmayacağı konusunda 11 Eylül olayları sonrasında sıkı kurallarının alındığını belirterek Pablo Mason’ın kontratını tek taraflı sona erdirdi.

UÇUŞ KORKUSUNA KAPTAN MASON’DAN ÖNERİLER

OLUMSUZ DÜŞÜNMEYİN: Uçmak ulaşımın en güvenli yolu. Negatif fikirlerden uzaklaşın. Uçağın motoru durursa, düşersek gibi teknik konuları aklınızdan çıkartın.

İLETİŞİM KURUN: Eğer uçuş korkunuz varsa, kabin memurlarıyla iletişim kurun. Bu konuda eğitimli kabin memurları size yardım edecektir.

YEDİKLERİNİZE DİKKAT: Uçuştan önce hafif yiyecekleri tercih edin. Meyve ve salata gibi yiyecekler uçuş sırasında kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır.

UYKUNUZU İYİ ALIN: Uçuştan önceki gece iyi uyumaya çalışın. Uçağa dinlenmiş binin.

KENDİNİZİ MEŞGUL EDİN: Uçuş sırasında korkuyu aklınıza getirmeden başka şeylerle meşgul olun. Kitap okuyun, bulmaca çözün.

RAHATLAMAYA ÇALIŞIN: Uçuş sırasında gevşemeye çalışın. Rahatlatıcı müzikler dinleyin.

UYARICILARDAN UZAK DURUN: Uçuş sırasında veya hemen öncesinde alacağınız alkol, kafein, kola gibi uyarıcı içecekler daha fazla tedirgin olmanıza neden olacaktır. Özellikle alkol ile ilaç kullanmamaya çalışın.

İstanbul’da yağmur bulutları bombalanacak

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, kiralayacağı uçakla yağmur yağdırmak üzere çalışmalara başlayacak. ABD’den kiralanacak Piper Cheyenne tipi çift motorlu turboprop uçak özel ekipmanları ile bilimsel metotlarla bulut tohumlama gerçekleştirecek.

Kabininde özel radar sistemi bulunan uçak, yağmur niteliklerine sahip bulutların içinde uçuyor. Yağmur içine gümüş iyodür püskürterek bulut içindeki su buharının yoğunlaşmasını sağlıyor. Hassas ve bilimsel çalışma ile yapılan uçuşlar sayesinde araştırmalara göre yağış miktarı kara ikliminin hakim olduğu bölgelerde yüzde 5-20, kıyı bölgelerinde ise yüzde 5-30 arasında artırılabiliyor.

Uçağın bir başka özelliği ise yağmur ve kar yağışının artırılmasının yanı sıra sisin dağıtılması ve dolunun önlenmesi. İlk defa 1946’da aynı zamanda uçak motoru imalatçısı General Electric şirketi tarafından yapılan denemelerle başarıya ulaşan çalışmalar dünyada 50 ülke tarafından kullanılıyor.

İstanbul’da en son 1989-1990 yıllarında havadan tohumlama yöntemi kullanılmıştı. Çift motorlu Cessna 340 tipi uçakla yapılan bu uygulamayla su sıkıntısının önüne geçilmeye çalışılmıştı. Tolga ÖZBEK

ÇALIŞMALAR 1983’TE BAŞLADI

16 Şubat 1983: Tümgeneral Sadi Kaban, Albay Zübeyir Batur ve Binbaşı Okan Öncel’den oluşan ekip, F-16, F-18 ve F-20’yi denemek üzere ABD’ye gitti. Tüm uçaklarla uçularak detaylı teknik rapor hazırlandı.

7 Eylül 1983: Türkiye, üç model arasından F-16’yı seçti.

15 Mayıs 1984: Öncel 1 kontratı imzalandı, Ankara’da TAI, Eskişehir’de de TEI kuruldu.

Mart 1987: İlk Türk F-16’sının imalatı başladı.

17 Temmuz 1987: ABD’de üretilen ve eğitim amaçlı kullanılacak ilk F-16D uçaklarının kabulü yapıldı.

Ekim 1987: ABD’de imalatı tamamlanan F-16’lar geldi.

11 Ekim 1987: TAI’nin yaptığı ilk F-16 uçağı uçtu.

20 Ekim 1987: Uçuşlar başladı.

Ocak 1988: F-16’lar resmen Hava Kuvvetleri’ne katıldı.

Mart 1992: Toplam 80 adetlik ikinci F-16 kontratı imzalandı.

1993: Mısır’la 46 adetlik F-16 imalat anlaşması imzalandı. TAI, ana imalatçı dışında F-16’ları üretip satan ilk şirket oldu.

12 Kasım 1999: TAI, Hava Kuvvetleri için 232’nci F-16’yı tamamlayarak teslim etti.

Nisan 2005: F-16’ların modernizasyon projesine onay verildi.

12 Aralık 2006: 30 adetlik F-16 alımına Savunma Sanayii İcra Komitesi tarafından karar alındı.

30 Nisan 2007: Anlaşma imzalanarak üçüncü F-16 imalat projesi resmen başladı.