Efsane uçak geri dönecek mi?

Bombalanmış halinin fotoğrafını görmek bile istemiyorum. O nedenle buralara koymaya gönlüm el vermedi. Ruslar neredeyse savaşın başlarında bu uçağı hedef aldılar. Belli ki bu uçağın dünyada tek ve Ukrayna’da olması onları çok kızdırıyordu. Projenin başlangıcında Rus hava ve uzay sanayii de devredeydi. Uçak bugüne kadar görülmemiş derecede başarılı oldu. En ağır yükleri dünyanın bir yerinden alıp başka yerine götürdü. Antonov An-225 Mriya sırtında bir uzay aracını da taşıdı. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, öğrencilerle yaptığı çevrimiçi bir toplantıda ikinci bir uçağı imal etme hedefini açıkladı. Proje savaşta ve özellikle Mariupol’ün savunması sırasında hayatını kaybeden pilotların anısına ithaf edilecekti.

Antonov programı başlangıçta iki uçak yaratmayı planladığı için ikinci bir uçak hala inşaatın yeniden başlamasını bekliyor. Ne yazık ki, finansman eksikliği ve nihai ilgi, ikinci Mriya’nın inşaatının 1994’te sona erdirildiği anlamına geliyordu. Ama Antonov ekibi, tamamlanmamış Mriya uçağının geliştirilmesine yardımcı olacak Türkiye’nin de aralarında olduğu ülkelerden uygun bir yatırımcı arıyor. Ancak, Zelenski’nin vurguladığı gibi, yüksek fiyat etiketi için gereken fonları elde etmek önemli bir engel.

Vladimir Zelenski

DEVASA BİR UÇAK

Toplam 6 kişilik mürettabatı olan bu 6 motorlu uçağın boş ağırlığı 285 ton. Taşıyabildiği maksimum yük ise 250 tondan  fazla. Tam yakıtı ile toplam kalkış ağırlığı 640 ton olan uçak için en az 3 bin 500 metre uzunluğunda pist gerekiyor. Uzunluğu 84 metre olan uçağın yüksekliği 18 metreyi geçiyor. Uçağın kanat alanı 905 metrekare. 6 adet ZMKB Progress D-18 turbofan, motoru olan stratejik jet kargo uçağının sürati saatte 850 km. Bu maksimum hız. Normal seyir sürati saatte 750 km olarak belirlenmiş. Uçuş yüksekliği 10 bin metre olan uçak maksimum yakıtla 14 bin kilometre uçabiliyor. Tam yükle menzili 4 bin kilometreye düşüyor. Uçak, merkezi Ukrayna’da bulunan Antonov Tasarım Bürosu (Antonov Design Bureau) tarafından yapılmış stratejik hava taşıtı. “Buran Uzay Mekiğini” taşıma amaçlı yapıldı. AN-124 modelinin daha büyük hali, Kuyruk numarası: UR-82060 olan bu uçak ilk uçuşunu 21 Aralık 1988 tarihinde yaptı. O zaman yaklaşık 300 milyon dolara mal olan uçağın ikincisi için harekete geçildi ama yapılamadı. Sonuçta dünyanın en büyük kargo ya da normal uçağı bir savaşa kurban gitti.

ELON MUSK’IN UÇAN EVİ

Ne katı var. Ne de yatı. Bir köşkte ya da malikane de yaşamıyor. Çoğu zaman arkadaşlarında kaldığını söylüyor. Öyle kişisel mülk yatırımlarından da hoşlanmıyor.

Elon Musk

Varsa yoksa uçağı. Elon Musk, dünyanın en geniş gövdeli iş jetlerinden Gulfstream G650ER uçağının sahibi. Ultra uzun menzilli bir uçak. Örneğin Ankara’dan Los Angeles’a direkt uçabiliyor. Hatta bir iki yere daha gidebilecek yakıtı bile kalıyor. N628TS- Amerikan Tescilli uçak topu topu 19 kişilik bir uçak. Ama bilinen kadarıyla o 17 koltuklu yaptırmış. İçinde sanıldığı kadar büyük bir lüks yok. Standartların biraz üzerinde bir donanıma sahip. Geleneksel ifadelerle uçan saray falan değil. Ama elbette çok hızlı bir internet var. Uydu telefonu birkaç kanallı. Neredeyse dünyanın en popüler televizyonlarını gerçek zamanda izleyebilecek bir televizyon sistemine sahip. Elbette iyi bir müzik sistemi de var. Uçağı yerde olduğu zamanlar iyi korunuyor. Ama abartılı değil. Havada bir saldırıya karşı uçağın bir koruma kalkanı olup olmadığı bilinmiyor. Uçağın fiyatı standart donanımla 70 milyon dolar civarında. Uçak Falcon 6X yapılıncaya kadar en geniş gövdeye sahipti. Ama şimdi bir tık daha dar. Falcon 10X çıkınca uçağın şöhreti biraz düşecek. Ama Gulfstream elbette yeni nesil modellerini hazırladı. Ve ciddi bir ilgi topladı. Yeni nesil Gulfstream’lardan birini Musk’ın seçeceği tahmin ediliyor.

DURMADAN UÇUYOR

Elon Musk, yılda ortalama 150 bin milden fazla uçuyor. Bu pandemi döneminde biraz düşmüştü. Ama katettiği 150 bin mil demek dünya çevresinin 6 katından fazlası ediyor. Musk’ın özel jetinin Amazon CEO’su Jeff Bezos’un özel jetinden 100 defa fazla uçuş yaptığı biliniyor. Karbon salınımının ötesinde, özel uçuşlarda Musk’ın jet harcamalarının çoğunu karşıladığı için Tesla finansal olarak hesap vermekte zorlanıyor. Apple, 2017’de CEO Tim Cook’un özel uçuşlarına 93 bin dolar harcadı. Tesla’nın ise  aynı yıl Gulfstream G650ER’de Musk’ı uçurmak için yaklaşık 700 bin dolar harcadığı biliniyor. Amerikan Havacılık Dairesi’nden (FAA) sızan haberlere göre yukarıdaki sonuçlar elde edildi. Yoksa Musk’ın bütün uçuşları ve uçak için yaptığı harcamalar çok gizli tutuluyor. Gerçi genç bir yazılımcı, özel bir programla Musk uçuşlarını sürekli izlemeyi başardı. Hatta kendisine bundan vazgeçmesi için 5 bin dolar teklif edildi ama o 50 bin dolar istedi. Ötesini bilmiyoruz. Çevre dostu Musk’ın bu kadar çok uçması ile karbon salınımı ile dünyayı kirletmesi de bir çarpıklık olarak sık gündeme getiriliyor. Dünyanın en zengin adamlarından biri olan Musk uçağında yeme içme konusunda ise fazla harcamadan kaçınıyor ve siparişlerinde yararlı besinleri önde tutuyor.

TEKNİK ÖZELLİKLER

Menzil: 12.960 km

En yüksek hız: 982 km/sa

Kanat açıklığı: 30 m

Uzunluk: 30 m

Düz uçuş hızı: 956 km/saat

İKİ TANE DE TÜRKİYE’DE VAR

Dünyanın en geniş gövdeli iş jetlerinden biri olan Gulfstream G650ER uçağından Türkiye’de iki iş adamında var. Tanesi donanımına göre 65-70 milyon dolar civarında satılan ultra uzun menzilli uçaklardan Türkiye pazarına giren ilk uçağı Acıbadem grubunun patronu Mehmet Ali Aydınlar almıştı. Aynı uçaktan ikincisini ise Cengiz İnşaat’ın patronu Mehmet Cengiz satın aldı. Ve uçak geçtiğimiz yıl Türkiye’ye getirildi. Her iki uçakta Türk Bayraklı olarak uçuyor.

KAPIDAN KAPIYA İNTERNET DEVREDE

Türk Hava Yolları dünyada belirli sayıda havayolu şirketinin başlattığı kapıdan kapıya internet hizmetini vermeye başladı. Yani uçağın kapısının kapatılmasından, gidilecek yerde inişin tamamlanması sonrası kapının açılmasına kadar artık uçak içi internet devrede olacak. Şirket şu anda Wi-Fi donanımına sahip 100 uçağında sistemi devreye aldı. Kısa süre içinde filodaki internet alt yapı donanımlı bütün uçaklarında kapıdan kapıya internet hizmeti sunulmaya başlanacak. Bu hizmet daha önceleri uçak ancak 10 bin feet (yaklaşık 3300 metre) irtifaya çıkılınca internet sistemi devreye giriyordu.  Gate to Gate sistemi ile uçak kapısını kapattığı anda sistem devrede oluyor. Bu arada şirket yeni alacağı ya da sipariş verdiği tüm uçaklarda bundan böyle internet sistemini hazırlatıyor. Öte yandan uçaklarda süper hızlı internet sistemi bazı havayolları tarafından ciddi yatırımlarla devreye alınıyor. THY’nin de süper hızlı internet için çalıştığı biliniyor.

THK UÇAKLARINDAN BİRİ HAZIR

Hepsine hurda damgası vurulan yangın söndürme operasyonlarında dışlanan THK’nin CL-215 tipi uçaklarından biri operasyona hazır hale getirildi. Göle veya denize inerek yaklaşık 12 saniyede depolarını suyla dolduran uçaklardan ikisinin iniş-kalkış esnasında yorulan kanat-gövde bağlantıları güçlendirildi. TUSAŞ tarafından yapılan revizyon çalışmaları ile ilk uçak hazır hale getirilirken, ikinci uçağın da kısa sürede tamamlanması bekleniyor. Başlangıçta toplam 2 uçak için TUSAŞ kendi bünyesinde yatırım yaparak uçakları yangın söndürme operasyonlarına hazırlamayı hedefliyor. Yaklaşık 4 bin 900 litre su ya da 500 litre köpük atabilen uçaklar (toplam 9 adetti) bugüne kadar yaklaşık toplam 17 bin saat uçtular. Uçak başı uçuş saatleri ortalama 6900 saat. Filodaki bazı uçaklardan 2’sinin uçuş saat ise 9 bin. Revizyon sonrası istenirse imalatçı firma tarafından turboprop motorları CL-215T’ye yükseltilebilecek. TUSAŞ’daki iki uçağın pervanelerinin revizyonu da Kayseri’deki ikinci hava bakım fabrikasında yapıldı. Kurum imkan olduğunda bu uçakların “CL-415” ve “CL-515” uçakları da alınarak filonun güçlendirilebileceğini açıkladı. Dünyada özellikle coğrafi yapısı karışık bölgelerde yangın söndürme başarısı yüksek olan bu uçaklar hurda damgasından da böylece kurtulmuş oluyorlar. Öte yandan çok da verimli olmayan, düz araziler için (Sibirya) yapılmış Rus Beriyev (Be-200) uçaklarını da almak savaş ortamında mümkün görünmüyor.