Bölgesel havacılıkta yeni çözüm

BUGÜN Airbus’ın uçan gemisi A380 ya da uzun yıllar boyunca uçan Boeing’in efsanevi jumbo uçağı 747 ekonomik ömürlerini tamamladı. Bu dört motorlu uçaklar artık imal edilmiyor. Pazarları yok oluyor ve operasyon maliyetleri de çok yükseldi. Ama bu uçakların yolcu kapasitelerine yakın çift motorlu uçaklar pazarda büyük başarı kazandı, boşlukları doldurdu.

Yine de havacılık sektörü, çığır açan uçaklar için büyük bir çaba harcamıyor. Var olan uçaklar daha az yakıt harcayan, daha yeni teknolojilerle evirilip çevirilip pazara sunuluyor. Çünkü bu uçakların yatırım maliyetlerine göre planlanmış kârlara fabrikalar henüz tam olarak ulaşamadı. Ya da yeterince kâr eden uçaklara talepler sürdüğü için fabrikalar, özellikle süpersonik yani sesten hızlı uçaklar için de çok büyük yatırım yapmıyor. Piyasaya yeni giren oyuncuların süpersonik küçük imalatlarını izliyorlar.

Ben daha 2000’li yılların başlarından itibaren uçak fabrikalarının süpersonik yolcu uçağı Concorde’dan elde edilen tecrübelerle hızla 200-250 yolcu kapasiteli sesten hızlı uçakları yapacaklarını sanıyordum. Boş bir hayalmiş.

KÜÇÜK UÇAK PAZARI BÜYÜYECEK

Şimdilerde görünen bir gerçek var. Alt küçük gövde noktasında 40-50 koltuklu uçakların yeni nesillerine pazarda ihtiyaç olduğu iyice ortaya çıktı. Bir ara o zamanki adı TAI olan TUSAŞ’ta da bölgesel jet motorlu uçak imalatı için hızlı çalışmalar vardı. Hatta D328 uçağını, merkezi Amerika’da bulunan Sierra Nevada şirketinin sahipleri Eren-Fatih Özmen çifti, Türkiye’ye farklı bir model olarak teklif etti. Teklif, ilk imalatın Amerika’da yapılması isteği yüzünden ilgi görmedi.

Sierra Nevada uçağı yeniden Almanya’da üretime taşıdı. Deutsche Aircraft şirketini Münih yakınlarındaki Oberpfaffenhofen Havalimanı’nda kurdu. İlk etapta turboprop motorlu 328 serisinin modernize edilerek yeni nesil kokpit tasarımı ile ayağa kalkacağı açıklandı. Uçağın ilk isteklilerinden olan TUSAŞ yerli bölgesel uçak planını tamamen kaldırdı ve fabrika daha ağırlıklı olarak askeri pazara yöneldi. 40-50 koltuklu uçak projesi de rafa kalkmış oldu.

Bizde THY, Pegasus , SunExpress ve Ajet başta olmak üzere şirketler bölgesel uçaklara çok ilgili görünmüyor. Ağırlıklı olarak Airbus 320 ailesi ya da Boeing 737 uçakları ile iç hatlarda sefer yapılıyor. Çok da kârlı olmamasına rağmen daha küçük uçaklara geçme planları zayıf. Evet bu uçaklarla yapılan seferlerde yolcu dolulukları yüksek ama bilet fiyatları da yüksek. Sürekli iç hat bilet fiyatı tavanı yükseltiliyor. Oysa bölgesel jetler Airbus A220-300 ya da Embraer 190-195 E2-E  gibi jetler pek akıllara takılmıyor. Hele turboprop yani pervaneli uçaklar için bir heyecan yok.

İHTİYAÇ ARTACAK

Oysa küçük uçaklarla zor ve az yolculu noktalara çok sefer yapılması, bölgesel havacılığı ciddi oranda canlı tutuyor. Bu küçük uçaklarla sınır boylarından yakın noktalara, KKTC’den ya da Ege sahillerimizden Yunan adalarına kadar birçok noktaya düşük maliyetlerle uçmak mümkün. Operatörlerimizin genel fikri bir iki tip motor, birkaç alışılmış gövde ile yola devam etmekten yana. Ama bu küçük uçaklar olduğunda örneğin Kaş-Kalkan gibi noktalara doğayı rezil edecek koca pistler yapmadan küçük yatırımlarla uçmak mümkün olacak. Hatta bu uçaklar yarı hazırlanmış toprak pistlere de inebilmeleri ile biliniyorlar. Uçuşta bir teknik sorun yaşandığında zorunlu inişlerde daha da güvenli görünüyorlar.

Gelecekte süpersonik yolcu kapasitesi yüksek uçaklara olan istek kadar küçük bölgesel turboprop uçaklara da daha fazla ihtiyaç olacak.  En küçük noktalara da konforlu gitmenin tek yolu yine uçaklar. Elbette boyu posu uygun küçük uçaklar…

ALMANYA’DA İMAL EDİLİYOR

Alman uçak üreticisi olan Deutsche Aircraft, bölgesel havacılıkta devrim yaratmak üzere tasarlanan yeni D328eco turboprop uçağını 2027 yılında müşterilerine vermeye hazırlanıyor.

Dornier 328 platformunun başarısını temel alan D328eco, hızla gelişen havacılık ortamında performans ve yolcu konforu için yeni bir standart belirleyerek bölgesel hava yolculuğunu canlandırma iddiasında. Sürdürülebilir ve verimli hava yolculuğu teknolojisinde bir paragdima değişimini temsil edecek turboprop motorlu ve 40 koltuklu bir uçak. İç tasarımında bir tarafta iki, diğer tarafta tek koltuk bulunan uçak son teknoloji tasarımı ile bölgesel havacılığın en küçük kardeşlerinden biri olarak çok ucuza seyahat imkânı vermeyi hedefliyor. Diğer iddiaları ise şöyle: Devrim niteliğindeki Garmin Companion™ uçuş sistemi FAA NextGen (Gelecek Nesil) için hazır ve durumsal farkındalığı artıracak, pilotun iş yükünü azaltacak ve bakım maliyetlerini düşürerek genel güvenilirliği iyileştirecek. Bölgesel segmentte bir başka ilk olarak D328eco, jet uçaklarının yanaştığı köprülere uyumlu bir ön kapı ile hiçbir havalimanında sorun çıkarmayacak. Ayrıca sorunlu tüm pistlere inebilecek.

KOMPOZİT BİR UÇAK

Gelişmiş kompozitlerden üretilen hafif tasarımı ve önceki nesil motorlara oranla yüzde 40 daha uzun havada kalma süresi, yüzde 20 daha düşük bakım maliyeti ve yüzde 3 daha düşük SFC sağlayan en yeni Pratt & Whitney PW127XT-S motorlarıyla öne çıkan D328eco, bölgesel havacılık için oyunun kurallarını değiştiren bir çözüm olma iddiasında. ElTürk sahipleri olan Sierra Nevada bu uçakta en önemli imzayı taşıyacak.

Vaatler dikkat çekici... Yakıt tasarruflu tasarım, operatörler için önemli maliyet tasarrufları ve yolcular için uygun fiyatlı ücretleri garanti edecek. Saatte 600 km’lik maksimum seyir hızı, 10 bin metrelik servis tavanı ve uçağın karbon ayak izini aktif olarak azaltan verimli motorlarla D328eco turboprop, ideal hedeflerin en üst sırasında yer alacak. Şu anda üretimde olan diğer tüm turboprop uçaklardan daha hızlı uçma kapasitesine sahip uçak daha kısa pistlerde çalışabilme yeteneği, uzak topluluklara erişim sağlayarak ekonomik büyümeyi teşvik edecek ve yetersiz hizmet alan zorlu bölgelerde turizmi canlandıracak.

Bu arada Alman uçak üreticisi Deutsche Aircraft, Londra merkezli tasarım ajansı Factorydesign ile ortaklık kurduğunu da açıkladı. Evet, Deutsche Aircraft, yeni 40 kişilik turboprop uçağıyla yolculuğunu yeniden şekillendirmeye kararlı. Sürdürülebilir, uygun maliyetli ve bağlantı odaklı yaklaşımıyla D328eco, bölgesel havacılık dünyasında devrim yaratmaya hazır ve operatörlere hava yolculuğunun ilerlemesi için güvenilir ve geleceğe dönük bir yatırım sunuyor.

D328ECO TEKNİK ÖZELLİKLER

- Boş ağırlık: 10.150 kg

- Maksimum kalkış ağırlığı: 15.660 kg

- Maksimum iniş ağırlığı: 15.160 kg

- Motorlar 2 adet: Pratt & Whitney Kanada PW127XT-S

- Maksimum iniş ağırlığı: 15.160 kg

- Yakıt kapasitesi: 3.615 kg

- Maksimum yük kapasitesi: 4.200 kg

- Kalkış alanı uzunluğu: 1.082 m

- İniş alanı uzunluğu: 965 m

- Maksimum seyir hızı:  Saatte 600 km

- Menzil: 1054 km

- Uçuş tavanı: 30 bin feet (10 bin metre)

- Teslimat: 2027

PAZARDA FARKLI BİR YER ALACAK

En düşük seyahat maliyeti olan uçak olacak.

Daha yüksek seyir hızında 8 bin feet kabin basıncı yüksekliği.

Operasyonlarında ek gelir sağlayacak.

Daha fazla esneklik sunacak.

Yolcular ve mürettebat için daha fazla konfor imkânı sunacak.

İşletici havayoluna ek pazarlar yaratacak.

KÜÇÜKLER BÜYÜKTÜR

Havayolu şirketlerinin bugün bölgesel havacılıkta daha küçük, daha verimli uçakların önemli maliyet avantajlarını kabul ettiğini söyleyen Deutsche Aircraft Satış Direktörü Nils Heuer, D328eco’yu şöyle anlattı: “Uçağın temel avantajlarından biri, düşük seyahat maliyetiyle bölgesel rotalardaki ticari riski azaltma yeteneği ve optimum koltuk-mil maliyetini korumasıdır. Bu da onu bölgesel taşıyıcılar için kârlı bir seçenek haline getirir. Bu, havayollarının yeni rotalar sunmasını ve uzak toplulukları daha büyük merkezlerle yeniden bağlamasını sağlarken, rakipsiz işletme ekonomisiyle pazarı devrim niteliğinde değiştirecektir.”