Avrupa’nın büyük riski

95 milletten 200 bin çalışanın ter döktüğü, Avrupa’dan Amerika’ya, binlerce şirketin görev yaptığı A380 projesinde ilk uçak fabrikadan çıkartıldı.

Dünyanın en büyük yolcu uçağını imal eden Airbus, A380’le rakibi Boeing’in 35 yıldır unvanını koruyan 747 Jumbo Jet’in tahtını ele geçirdi. Şimdi gözler Toulouse’daki törende Boeing’e meydan okuyan, havacılıkta yeni bir çığır açtığını iddia eden Airbus’ta. Acaba A380 projesi büyük risk mi? Bu uçak gerçekten iddia edilen düşük maliyetlerde uçabilecek mi? Yoksa A380 bir inat uğruna mı yapıldı?

Bu soruların cevabını ilerleyen zamanda alacağız. Ama kim ne derse desin, bu bir milat. İster geleceğin dev yolcu uçağı başarılı olsun, isterse geçmişte Concorde’da olduğu gibi anılarda kalsın. A380 için geliştirilen teknolojiler yavaş yavaş diğer yolcu uçaklarında da yerini alıyor. Özel kabinler, düşük uçuş maliyetleri ve rekabet yolcuya yarıyor. Airbus’ın atağına rakibi Boeing de 7E7’yi geliştirerek karşılık veriyor. Rekabet düşük maliyeti, konforu ve en önemlisi uçuş emniyetini artırıyor. Havayolu seyahatini yüksekten uçuruyor.

İLK UÇUŞ 22 MART

Resmi rakamlar 14 milyar dolar seviyesinde olsa da A380 için maliyetler 18 milyar dolara ulaştı. Şimdi Airbus’ın önünde ilk uçuşun yapılacağı 22 Mart’a kadar yaklaşık 2 aylık süre var. Uçaktaki yer testleri tamamlanacak. Ve soluklar ilk uçuş için tutulacak.

A380’in ilk uçuş ile hizmete girişi arasında geçecek 13 aylık sürede sivil havacılık sektörünün en ağır testleri uygulanacak. Aslında birer işkenceden farklı olmayan bu testler, uçağın en yüksek emniyet ve en az sorun çıkartarak havayollarında hizmete girmesini hedefliyor. Fabrika testlerini Amerikan ve Avrupalı havacılık otoritelerinin denemeleri izleyecek.

Bir ve dört numaralı uçaklar özel test ekipmanları taşıyacak. Bunun için geliştirilen 20 tonluk test cihazlarının kabinde montajı tamamlandı. Sistem aynı anda 6 bin noktayı kontrol ederek 150 bin parametreyi kaydedecek. Veriler yerden eş zamanlı takip edilebilecek. Son anda bir değişiklik olmazsa ilk uçuş Airbus’ın baş test pilotu Jacques Rosay tarafından gerçekleştirilecek. Uçuş ekibi acil durumlarda kullanmak üzere A380’e diğer uçakların test sürecinde olduğu gibi paraşütle binecek. Gerektiğinde kapılar patlatılarak uçağı terk edecek. Her uçuşa üç pilotun yanı sıra üç uçuş test mühendisi katılacak.

2100 SAAT TEST

A380, 13 ayda toplam 2100 saatlik test uçuşu yapacak. Bu süreçte en ağır testler 1 ve 4 numaralı uçaklarda gerçekleştirilecek. İki ve üç numaralar ise hız, menzil, uçuş maliyetleri testlerinde kullanılacak. Uçakların en çok zorlandıkları sıcak hava yüksek irtifalardaki havalimanlarına kalkış-iniş testleri Bolivya’daki La Paz Havalimanı’nda gerçekleştirilecek. Soğuk hava testlerinin ise Sibirya veya Kanada’da yapılması planlanıyor. Yan rüzgar testlerinin ise saatte 74 kilometrelik rüzgarlar için İzlanda’da Keflavik’e gidilecek.

İSTANBUL’A NE ZAMAN GELECEK?

Airbus’ın yaptığı araştırmaya göre A380 ilk 5 yılda yani 2011’e kadar ağırlıklı olarak 35 büyük havalimanında kullanılacak. Bunu takip eden 10 yıllık sürede A380’in uçacağı havalimanı sayısı 50’ye ulaşacak. Uçağın ilk müşterilerinden olan Emirates ve Singapur Havayolları, A380’le İstanbul’a uçacaklarına inanıyor. Singapur’un CEO’su Chew Choon Song, İstanbul seferlerinden çok memnun olduklarını söyleyerek uzun vadede filolarında halen Türkiye’ye uçtukları Boeing 777-300’ün bir boy büyük uçağı olacak A380’in İstanbul’da gelecek 5 yılda uçacağına inanıyor.

Emirates’in Genel Müdürü Timoth C. Clark’ın ise farklı bir yaklaşımı var. Dubai merkezli havayolu Airbus’tan iki farklı A380 modeli istedi. Bunlardan ilki Dubai-New York gibi çok uzun menzillere uçabilecek 510 koltuklu A380-800 modeli. İkincisi ise daha kısa uçuşlar yapmak üzere tasarlanan iki sınıflı toplam 647 koltuklu A380-900. Emirates kısa ama yoğun yolcuya sahip hatlarda uçan 900 modeliyle Hindistan, Pakistan gibi noktalardan sonra İstanbul’a bu uçakla gelmek istiyor.

A380’in İstanbul Atatürk Havalimanı’na uçabilmesi için pist ile terminal binası arasında bağlantıyı sağlayan ve ‘taxi way’ olarak adlandırılan taksi yollarının genişletilmesi ve uçağın yanaşacağı körüklerin iki katlı hale getirilmesi gerekiyor.
Tolga ÖZBEK / Toulouse

A380’İN KABİNİNDEKİ YENİLİKLER

Havayolları, A380’de nasıl bir tasarıma gideceklerinin sinyallerini yavaş yavaş vermeye başlasa da herkes uçağın hizmete gireceği Nisan 2006’yı merakla bekliyor. Yeni koltuklar, özel teknolojiler A380’in kabininde buluşuyor. İşte yenilikler:

4 Yolcuların ‘boarding’ olarak adlandırılan uçağa binişi iki katlı körükler sayesinde 20 dakikada tamamlanacak.

4 Kabindeki koltuk sayısının fazla olmasına rağmen A380’in her sınıfta koltuk aralıkları diğer uçaklardan daha geniş olacak. Havayolları first class’la birlikte business’ta da yatar koltuk hizmeti sunacak.

4 Birçok havayolu gece kulübü, spor salonu veya özel yatak odası fikrine sıcak bakıyor. Örneğin Virgin Atlantic Havayolları’nın sahibi Richard Branson’un hayali uçan kumarhane.

4 Kabine döşenen özel fiber optik kablolar mükemmel eğlence sistemleri sunacak. Yüzlerce kanal film-müzik yayını, canlı televizyon ve internet standartlar arasında. Yolcular ekonomide bile yemek tepsilerinin üzerindeki dokunmatik klavyeyle internete bağlanabilecek.

4 Kabindeki ışıklar gün doğumu, batımı veya gece efektleri ile yolcular üzerindeki jet-leg etkisi azaltılacak.

4 Özel kabin sistemi, kulaklardaki basıncı en aza indirecek. Kabindeki nem oranı artırılacak. Böylece uzun uçuşlarda vücuttaki su kaybının da önüne geçilecek.

4 A380 hizmetteki yolcu uçakları arasında en düşük gürültü oranına sahip uçak olacak. Sessiz seyahat özel izolasyon sistemiyle gerçekleştirilecek.

KANATLAR: Kanatların içindeki yakıt depolarında bir kişi rahatlıkla ayakta durabiliyor. Deponun hacmi 310 ton. Bu kadar yakıt ile 6 bin 900 otomobilin deposu doldurulabilir. Tek bir kanat 845 metrekare. Üzerine 70 otomobil park edebiliyor. Toplam 32 bin parçanın kullanıldığı kanatta 38 kilometre uzunluğunda kablo var. Kanat tasarımında kelebeğin kanatları örnek alındı.

KUYRUK: Uçağın kuyruğunun yerden yüksekliği 24.1 metre. Özel kompozit yapının toplam alanı 120 metrekare. Airbus’ın orta menzilli uçağı A320’nin kuyruğu ise 22 metrekare.

KABİN: İki katlı kabinde standart 555 yolculu konfigürasyonda 22 first, 96 business ve 437 ekonomi koltuk alabiliyor.

KOKPİT: Aslında bu modern uçağın tek klasik yeri kokpiti. Uçağın diğer Airbus serisi uçaklarla ortak özelliğe sahip olması için benzer kokpit tasarımı korundu. A380’in uçuş ekibi iki pilottan oluşuyor.

MOTORLAR: Uçakta dört adet Rolls Royce’un Trent 900 veya Engine Alliance şirketinin GP7200 motorları kullanılıyor. Motor fanlarının 3.17 metrelik çapı orta sınıftaki A320 uçağının gövdesine eşit.

Model uçak kıtalararası uçacak

Model uçakçı Ahmet Atlas, kendi yaptığı 7 metre kanat açıklığına sahip Piper Cub tipi uçağı ile Avrupa’dan Asya’ya uçacak. Gövde boyu 5 metre 40 santimetre olan Piper Cub’u Hezarfen Havaalanı’ndan kaldıracak olan Atlas, uçağı havada helikopterden takip ederek kumanda edecek. Uçuşun yaklaşık 1.5 saat süreceğini belirten Ahmet Atlas, Piper Cub’ı Sabiha Gökçen Havalimanı’na indirecek. Gerçek boyutlarından 0.73 oranında küçültülen uçağın toplam ağırlığı ise 54 kilogram. Bu uçuş sırasında Ahmet Atlas’a dört kişilik ekip yardımcı olacak.

Uçağın iskeletini tamamlayan Atlas, mayısta test uçuşlarına başlayacak. Elindeki 240 cc’lik motorun yeterli olmadığını belirten Ahmet Atlas, 3500 euro değerinde yeni bir motor için sponsorluk görüşmelerini sürdürüyor.
Hakan DENKER