Airbus’ın tombul bebeği

Uğur CEBECİ

Bölgesel yani 75-125 koltuklu uçak pazarında yaşanan gelişmeler büyük üretici firmaların dikkatini bu pazara çekti. Geniş gövdeli yolcu uçağı pazarındaki rekabetini küçük uçaklara da taşıyan Boeing ve Airbus Endüstri, tasarladıkları yeni uçaklarla piyasadan pay almak istiyorlar. Şimdi Boeing'in ürettiği Bebek Boeing B717 ile Airbus'ın imalatına başlayacağı Tombul Airbus pazarda kapışacaklar.

Her iki şirketin yaptığı hesaplara göre, 70-100 koltuk arasındaki uçak ihtiyacı gelecek 20 yıl içinde 2 bin 124 adet olacak. Koltuk sayısı 100 ve civarındaki uçakların ise en az bin adet satması planlanıyor.

BOYU KISA UÇAK

Bölgesel uçak pazarından pay alabilmek için Boeing B717'yi, Airbus ise A318'i tasarladı. B717 geçtiğimiz aylarda ilk uçuşunu yaptı. Yeni yılla birlikte sertifikasyon işlemleri tamamlanacak. Ve ilk imal edilen uçağın AirTran Havayolları'nda hizmete girmesi bekleniyor. Aslında her iki uçak da yeni bir ürün değil. B717, 1960'larda üretilen, 1980'lere MD80-MD90 adıyla devam eden ailenin son üyesi. A318 ise A320'yle başlayıp genişleyen uçak ailesinin boyu kısa, kısa olduğu için de biraz tombul görünen en son üyesi.

A318'in hikayesi bundan birkaç yıl önceye gidiyor. Aslında Airbus, A318'i İtalya, Çin ve Singapur'un ortaklığı ile Çin'de üretecekti. Amaç, 100 koltuklu uçakların en fazla satılacağı Çin-Asya pazarından pay alabilmekti. Ancak yapılan hesaplar bekleneni vermedi. Küçük Airbus'ın dışarda üretim maliyetleri çok yüksek çıktı. Böylece AE31X adı verilen proje ölü doğmuş oldu. A318, Airbus'ın merkezi Toulouse'da üretilecek. Ancak Çin gibi büyük bir pazarı kaçırmak istemeyen şirket yetkilileri, gelecek yıllarda bu uçakların üretiminde işbirliği yapacaklarını belirtiyorlar.

YENİ MOTORLAR

Uçakta A320 ailesine göre yapılmış en büyük değişikliklerin başında yeni motorlar geliyor. A320 ailesi yıllarca CFMI imalatı CFM56 ve International Aero Engines'in V2500 serisi motorlarını kullanırken A318'de motor değişikliğine gidilerek Pratt and Whitney (P&W)'nin PW6000 motoru seçildi. P&W için bu motor küçük uçaklarda kaybettiği pazar payını tekrar elde etmek için iyi bir şans. Temel olarak 16 bin-23 bin libre itiş gücü sağlayacak olan motor, JT8D'den geliştirildi. Airbus Endüstri uzmanları, PW6000'in tek motor olmayacağını belirtiyorlar. İlerki yıllarda havayollarına tercih hakkı tanımak için değişik firmaların üreteceği motorlar da A318'de kullanılacak. Ama Pratt and Whitney'in çok fiyat kırdığı için tercih ondan yana.

Airbus'ın verilerine göre A318'in operasyon maliyetleri A319'a oranla yüzde 4 daha pahalı. Bunun nedeni gövdenin küçülerek koltuk sayısının azalması. Boeing'in B717'siyle A318'i karşılaştıran Airbus, uçaklarının B717'ye oranla uçuş maliyetlerinin yüzde 10 daha az olduğunu iddia ediyor.

TAKMA ADI BENJAMIN

Ufaklık, küçük çocuk, son evlat anlamı karşılığı 'Benjamin' adı verilen uçağın fiyatı B717'den 2.7 milyon Dolar daha pahalı. Yaklaşık 35.7 milyon Dolar. Rakip uçakların fiyatlarını karşılaşıran uzmanlar, B737-500'ün 36, B737-600'ün 38 ve A319'un de 41 milyon Dolar olduğunu belirtiyorlar. 2001 yılı sonunda ilk uçuşunu yapması planlanan Benjamin, 2002 yılında hizmete girecek. Uçağın ilk müşterileri arasında 30 uçak siparişi veren leasing şirketi ILFC ve 50 sipariş veren TWA bulunuyor. TWA uçaklarını 2003 yılında almaya başlayacak. TWA'nın B717 ile birlikte A318 siparişi vermesi Amerikalı uzmanları şaşırttı. İki rakip uçağın birlikte seçilmesine kimse bir anlam veremedi.

107 KOLTUK KAPASİTELİ

Airbus'ın yeni bebeği, toplam iki sınıflı 107 koltuk kapasiteli. Koltuk sayısı açısından A319'dan yüzde 16 daha küçük. Uçağın gövdesi A320 ailesinin gövdesinden iki parça eksiltilmesiyle oluşturuldu. Yaklaşık 2.4 metre kısalan gövdenin uzunluğu toplam 31.40 metre. Uçak iki sınıfta 8'i first, 99'u ekonomi olmak üzere 107 yolcu taşıyabiliyor. Tek sınıflı kapasitesi ise 117. First class'da koltuk aralıkları 81.7, ekonomide ise 68.8 santimetre olacak. Uçağın kabini, koltuk aralıkları, başüstü bagaj yerleri ve koltuk-tavan arası alanı B737 ve B757'lere oranla daha geniş. Airbus yetkililerinin iddialarına göre uçak sınıfındaki en geniş kabine sahip.

Gövdenin küçülmesiyle birlikte kargo kapısında da bir değişiklik yapıldı. Gövdeye göre yeterli olmayan kapı modifiye edildi. Ayrıca kuyruğa da gövde birleşim yerinde ek parça (fin) kondu. Uçağın maksimum kalkış ağırlığının 59 ton olması planlanıyor.

Uçakta yemek tartışması büyüyor

Havayolları arasında daha fazla ve daha iyi yemek verme konusunda rekabet artarken Amerika'da yeni bir tartışma başladı. Sağlık uzmanları havayolu şirketlerinin uçaktaki yemek servisini abartmamalarını istiyorlar. Yemeğin özellikle jet-lag etkisini arttırdığını belirten uzmanlar, cazip çeşitler nedeniyle yolcuların uçaklarda fazla yemek yediklerini, bu yüzden ciddi sağlık sorunları ile karşılaştıklarını söylüyorlar. Son derece ağır malzemelerle yapılan sosların özellikle mide sorunu olan yolcularda ciddi rahatsızlıklara yol açtığı vurgulanıyor.

Uzmanlar havayolu şirketlerinin 'Az-öz' yemeklerle daha sağlıklı bir mönü sunabileceklerini bu sayede maliyetlerin azalacağı ve havayolu şirketlerinin karlılığının da artacağını söylüyorlar.

AZ YEYİN

Bir çok yolcu uçakta az yemek yediğinde kendisini daha rahat hissediyor. Çünkü uçakta verilen yemeklerin önemli kısmını, yüksek yağ ve karbonhidrat oranına sahip yiyecekler oluşturuyor. Ayrıca yemeklerin içindeki şeker ve tuz oranları da ortalamanın oldukça üzerinde. Hazmedilmesi güç olan bu yemekler, yüksek basınca sahip kabinde sindirim sistemini zorluyor.

İkram ayrıca bir çok havayolunun maliyetleri arasında önemli bir yere sahip. Bu giderler kimi büyük havayollarının bütçelerinde yıllık birkaç milyar dolar seviyesine ulaşabiliyor. Doğal olarak da bu yüksek maliyet uçak bilet fiyatlarına yansıyor.

KABİNDE SAĞLIKLI BESLENİN

Uçakta katı yiyeceklerden kaçının. Uçuş sırasında bol bol sıvı içmeye özen gösterin. Ancak bu sıvılar kahve, çay gibi uyarıcı içeren ve alkol gibi içecekler olmamasına dikkat edin. Kabinde nem oranı düştüğünden bu gibi içecekler sizi belirli bir süre sonra rahatsız etmeye başlayacaktır. Bunun yerine kabin memurlarından su veya meyva suyu isteyin. Özellikle de bol bol su içmeye çalışın.

Mutlaka yemek yemek istiyorsanız, ağır kollestrol ve yağ oranına sahip yemeklerden kaçının. Size sunulan yemek tepsisindeki salata, haşlanmış sebzeleri yiyebilirsiniz. Sıcak yemekte tavuğu tercih edebilirsiniz.

Rezervasyon sırasında özel yemek isteyebilirsiniz. Bu tür yemeklerden vejeteryanlar için hazırlananlarda et, balık yumurta gibi hayvansal ürünler olmaz. Diyet yemekleri de isteyebilirsiniz. Ya da sadece sebze ve meyve isteğinde de bulunabilirsiniz. Yağsız, tuzsuz yemek isteklerinizde olabilir. Sadece deniz ürünleri de seçebilirsiniz. Bu tür mönülerde bir deniz ürünü ve yanında salata bulunmaktadır. Yanınızda çocuğunuz varsa çocuk mönüsü isteyebilirsiniz. Çocuk mönüleri genellikle hamburger, pizza gibi onların sevecekleri cinstendir. Genellikle de renkli, özel desenli tabaklarda sunulmaktadır.

Özel yemekler nasıl istenir?

1. Özel yemekleri öncelikle biletinizi alırken sipariş verebilirsiniz.

2. Kalkış saatinizden 48 saat öncesinde yemek isteğinizi teyit ettirin.

3. Check-in sırasında isteğiniz olan yemek siparişinizin bilgisayarda yer alıp almadığını kontuar görevlisine sorun.

4. Uçağa bindikten hemen sonra kabin memurlarına istediğiniz yemeğin uçağa yüklenip yüklenmediğini tekrar kontrol ettirin. Kabin memurlarının elindeki ikram listesinde adınız ve koltuk numaranızla birlikte yemeğiniz not olarak düşülmüştür.

Gökyüzünde tüberküloz riski

Dünya Sağlık Organizasyonu (World Health Organization-WHO) uçakla seyahat eden yıllık 1.4 milyar yolcunun tüberküloz yani verem riskiyle karşı karşıya olduğunu açıkladı.

Riskin henüz küçük oranlarda olduğunu belirten WHO yetkilileri, havayollarının bu konuda acil önlem almalarını istedi. WHO'nun Uluslararası Sivil Havacılık Otoritesi ICAO ile ortak yaptığı araştırmada, yolcuların aynı ortamda fazla kaldığı ve birbirlerine yakın olduğu uzun menzilli uçuşlarda tüberküloz riskinin arttığı belirtildi. Yakın oluş ve uçak içinde havanın hızlı sirkülasyonu, veremdeki bulaşma riskini arttırıyor.

Havayollarının riski azaltmak için havalandırma sistemlerinin verimliliğini arttırmaları ve ekstra filtre takılması istendi. Uçak imalatçısı firmaların da bu ciddi sağlık riskini gözönüne alarak havalandırma sistemlerini daha modern hale getirmeleri için çalışma başlatmaları gerektiği vurgulandı. Ayrıca uçak içinde bekleme sırasında havalandırma sisteminin mutlaka verimli çalıştırılarak kabine sürekli temiz hava verilmesi şart koşulacak.

Eğer önerileri ICAO onaylarsa acil durumlar dışında tüberküloz teşhisi konan kişilerin uçuşları kısıtlanacak. Tüberküloz yani verem hastalığına yakalanan yolcuların, pilotların veya kabin memurlarının en az 3 ay süre ile uçmaları yasaklanacak.

Tolga ÖZBEK

Çocuklar 777'de uçacak

Singapur Havayolları, dünyanın en modern uçaklarından biri olan Boeing 777-300 tipi uçağı ile Çocuk Esirgeme Kurumu'ndan 140 çocuğu 1 saat süreyle Türkiye semalarında uçuracak.

'Flight to nowhere-Hiç bir yere uçuş' adını taşıyan özel uçuş, Singapur Havayolları'nın filosuna bu ay içinde katılan 332 yolcu kapasiteli iki motorlu, uzun menzilli B777-300 tipi uçakla SQ 777 özel sefer sayısı ile gerçekleştirilecek. Singapur'dan normal seferini yaparak 9 Ocak günü Atatürk Havalimanı'na gelecek uçak, buradan 7-12 yaş arasındaki çocuklar, öğretmenleri ve davetlileri alarak Türkiye üzerinde 1 saat uçacak.

Singapur Havayolları Türkiye Genel Müdürü Donald Lee, bu uçuşun Cumhuriyetin 75'inci yılı kutlamalarına bir katılım olduğunu söyledi. Bu özel uçuşta konuk çocuklara hayatlarında ilk defa bir uçuş tecrübesi yaşatılacak. Dünyanın en lüks yolcu kabinine sahip uçakta çocuklar için özel bir ikram sunulacak. Ayrıca müzik yayını, video gösterisi de yapılacak.

Singapur Havayolları filosuna bir süre önce katılan Boeing 777-300'ler, iki motorlu, en uzun menzilli ve en geniş gövdeli tek uçak. Dünyanın en büyük yolcu uçağı Boeing 747 Jumbo Jetten sadece 14 santimetre daha dar gövdesi olan B777-300'ler, son derece modern bir kabine sahipler. Yolcu konforunun doruğa çıkarıldığı kabinlerde mükemmel koltuklar, bilgisayarlı oyun sistemleri var. Ayrıca Singapur Havayolları uçaklarında ekonomi bölümünde de her koltukta televizyon ekranı yer alıyor.