Uğur Cebeci

İlk uçuşundan bu yana yarım asır geçti. Düzenler, sınırlar değişti, teknoloji inanılmaz gelişti. Ama o hálá dimdik ayakta ve imalatta. Yıllara meydan okuyan C-130 Hercules (Herkül) askeri nakliye uçağı, Türkiye’de ise 40 yıldır hizmette. Kayseri’de, Erciyes Dağı’nın eteklerinde 222’nci Filo’da başlayan efsane aralıksız sürüyor. Dört motorlu C-130’lar önümüzdeki yıllarda yapılacak modernizasyonla, gelecekte Türk Hava Kuvvetleri’nin Airbus A400M ile birlikte ana nakliye uçağı olacak.

Havacılık dünyasında 1940’ların sonunda jet teknolojisinin pervaneli motorlara uygulanmasıyla ‘turboprop’ devri başladı. Jet motor gibi türbün teknolojisiyle çalışan turboproplar sayesinde uçaklar hızlandı, taşınan yükler arttı. Soğuk Savaş’ın derinleştiği günlerde, Amerikan Hava Kuvvetleri imalatçılardan orta sınıfta, turboprop motorlu bir uçak istedi. Bu uçak, toprak pistlere inebilmeli, alçak-yüksek irtifada, her türlü hava şartında görev yapabilmeliydi. İhale çetin geçti. Lockheed ihaleye, ilk uçuşunu 23 Ağustos 1954’te yapan dört motorlu C-130A ile katıldı. İki yıl sonra Herkül tüm testleri geçti ve 219 uçaklık siparişi kazandı. A modelini önce B, daha sonra da 1962’de daha güçlü motorlu ve ek yakıt tanklı ‘E’ modeli izledi. Halen imalatta ‘J’ modeli olan uçak, 60 ülkede uçuyor.

HERKÜLLER TÜRKİYE’DE

Türkiye’nin NATO’ya girmesiyle Hava Kuvvetleri’nde hızlı bir değişim yaşanıyordu. F-84G/F, F-86E gibi jetleri 1960’ların ilk yarısında çok daha gelişmiş F-104G, F-5A gibi ikinci nesil süpersonik jetler izleyecekti. Kıbrıs’taki sıcak günlerin sinyalleri ufuktaydı. Olası harekat planlarına göre büyük bir havadan indirme operasyonu planlanıyordu. Dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İrfan Tansel, mevcut C-47 uçaklarından daha güçlü, çok sayıda paraşütçü taşıyabilen bir uçak istedi. Çalışmalar Abdurrahman Körezlioğlu tarafından başlatıldı. Fabrikalar gezildi, test uçuşları yapıldı. Ve C-130E’nin alınmasına karar verildi. Kurulacak filoyla ilk etapta 5 C-130E alınacak, rakam ilerleyen yıllarda 16’ya kadar çıkarılacaktı. Ancak Amerikalılar dönemin bu çok gelişmiş uçağının Türkiye’de başarıyla uçacağından kuşkuluydu. Proje artık Hava Kuvvetleri için bir onur meselesiydi.

O zaman sadece bir pistten oluşan ve yedek meydan statüsündeki Kayseri Erkilet’te, ‘Taktik Hava Ulaştırma Filo Komutanlığı’ kuruldu. Yarbay Körezlioğlu, üssün tek filosunun komutanıydı. Olanaklar kısıtlıydı. Birkaç barakada faaliyet başladı. Filo komutanının masası bile er yemekhanesinden getirilmişti. 1964’te uçakları almaya seçme bir ekip gönderildi: Pilotlar, Bnb. Servet Kurt, Kd.Yzb. Erol Olguner, Kd.Yzb. Adem Uzer, Kd.Yzb. Nasır Yılmaz, Seyrüsefer Subayı Bnb. Faik Tuğrul, Uçuş Makinistleri Kd.Bçvş. Cevdet Yüksel ve Kd.Bçvş. Vefa Ündücü ile Yükleme Uzmanları Bçvş. Doğan Kümüken ve Bçvş. M.Ali Başkaya, öğretmenlik kurslarını tamamladı.

AMERİKA’DAN GELDİ

İlk uçak olan 186 kuyruk numaralı C-130, Sweart, McQuire, Gender, Lakenheath yolunu izleyerek 18 Eylül’de Ankara Etimesgut’a indi. Nihai teslimat 17 Ekim 1964’te Kayseri Erkilet’te yapıldı. Yıl sonuna kadar dört uçak daha geldi. 1965’te filo beş uçağa çıktı.

Hızlı bir eğitim programı başladı. Kısa sürede öğretmen ve öğrenci pilotların inanılmaz çabasıyla, gece-gündüz durmadan uçarak tüm filonun eğitimi tamamlandı. ‘Taktik Filo harbe hazırdır’ mesajı, Orgeneral İrfan Tansel’e ve NATO’ya geçildi. Beklenenden erken gelen habere Amerikalılar inanmak istemedi. Askeri yardımlardan sorumlu Amerikalı general, ertesi gün soluğu Kayseri’de aldı. Pilotların uçuş saatleri ve eğitimlerine, Amerikalı öğretmen pilotlar ve şirket temsilcisi gözetiminde bakıldı. Sorular soruldu. Filo, tüm pilotlarıyla harbe hazırdı.

1971’de Taktik Hava Ulaştırma Filo Komutanlığı’nın adı Hava Kuvvetleri’ndeki yeni yapılanmayla 222’nci Filo’ya çevrildi. Kıbrıs’ta ısınan sular, 1974’te gerçekleştirilen Barış Harekatı ile yeni bir boyut kazandı. C-130’lar, C-47 ve C-160’larla beraber harekatın ağır yükünü çekti. Herküller Kıbrıs’a 2311 paraşütçü ve 1238 ton malzeme attı.

Filoya 1991-92 arasında 6 C-130B katıldı. Aynı dönemde Birleşmiş Milletler’in emrine verilen Barış Gücü’nü desteklemek üzere, Somali ve Kenya’ya C-130’lar defalarca uçtu. Bunu Bosna ve Afganistan’a yapılan seferler izledi. Filo, askeri görevlerinin yanı sıra, her türlü felakette yardım malzemelerini istenilen yere başarıyla ulaştırdı.

İlk ve son komutanlar

Filonun ilk komutanı Emekli Hava pilot Albay Abdurrahman Körezlioğlu, 1925 Manisa doğumlu. Pilot olmaya, Türk Kuşu’nun Kula’ya gelen uçaklarını gördüğünde karar verdi. Işıklar Askeri Lisesi’nden sonra, Kara Harp Okulu’nu 1947’de, Uçuş Okulu’nu da 1949’da bitirdi. Boyu uzun olduğu için nakliye pilotluğuna ayrıldı. İlk görev yaptığı uçak bir başka havacılık efsanesi C-47’ydi. İzmir Gaziemir Eğitim İrtibat, 221, 224 ve C-130’ların ilk filosu Taktik Hava Ulaştırma’nın komutanlıklarını yaptı. 1979’da emekli olduğunda İzmir’deki 6’ncı Müttefik Taktik Hava Kuvvet Komutanlığı’nın Kontrol Daire Başkanı’ydı. 40 yıl önceki uçuş tulumuyla poz veren Albay Körezlioğlu için, C-130’lar hálá onun çocukları... 222’nci Filo’nun şimdiki yani 21’nci komutanı ise Hava Pilot Binbaşı Sedat Kutlular. C-130’lar geldikten bir yıl sonra doğan Binbaşı Kutlular, teğmenliğinden bu yana 222’nci Filo’da uçuyor. Kendi deyimiyle ‘safkan C-130’cu’. Toplam uçuşunun 6650 saati C-130’da. Dört motorlu uçağını, gladyatörün bindiği dört at tarafından çekilen bir arabaya benzetiyor.

Orman yangınlarını söndürüyor

C-130’lara yangın söndürme kitinin takılmasına 1998’de karar verildi. 12 ton su veya kimyevi madde taşıyan ilk kit Amerika’dan satın alındı. Bu kit model alınarak, beş adet yangın söndürme kiti Kayseri’deki 2’nci Hava İkmal Bakım Merkezi’nde imal edildi. Halen altı C-130B, gerektiğinde iki saat içinde yangın uçağı haline getirilebiliyor. İlk önemli sınav, 17 Ağustos 1999’daki depremle başlayan Tüpraş yangınıydı. Filo her yıl, 1 Temmuz-30 Eylül arasında ağırlıklı Antalya bölgesinde görev yapıyor. C-130, 12 ton kapasitesiyle iniş-kalkış ve dolum dahil, 15 dakikada bir söndürme harekatı yapabiliyor. Bu görevlerde, Orman Bakanlığı tarafından sadece ‘reterdant’ olarak adlandırılan söndürücü madde sağlanıyor. Geriye kalan uçuş maliyetlerini ise Hava Kuvvetleri karşılıyor. Geçtiğimiz yaz sezonu, C-130’lar 181 saat uçtu. Söndürme görevlerinde 887.750 kg su ve 181.550 kg reterdant atıldı.

TEKNİK ÖZELLİKLER

Kanat Açıklığı: 44 metre
Uzunluk: 33 metre
Yükseklik: 13 metre
Maksimum Kalkış Ağırlığı: 70 ton
Kapasite: 92 yolcu, 64 paraşütçü veya 73 yaralı
Menzil: 6410 km
Seyir Hızı: 555 km/saat

Tolga ÖZBEK

İkinci pilot hasta mı?

C-130’ların ilk filo komutanı Emekli Albay Abdurrahman Körezlioğlu’nun unutamadığı anılarının başında VIP uçuşları geliyor. Teğmenliğinden itibaren sayısız VIP uçuşuna tanık oldu. Cumhurbaşkanlarını, başbakanları, kuvvet komutanlarını dünyanın dört bir tarafına taşıdı. C-130, dönemin en büyük ve uzun menzilli uçağı olduğu için, sivil-asker devlet erkanının birçok seyahati bu uçakla gerçekleştiriliyor-du. Bunlardan biri dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’di: ‘Uçuşa çok meraklıydı. Kalkıştan sonra kokpite gelirdi. Uçuş makinistini yerinden kaldırırdı. Eline L-15 uçuş haritasını alır, nerede olduğumuzu, hangi irtifa ve süratte uçtuğumuzu sorardı. Bir gün yine birlikte uçuyorduk Rahmetli Adem Uzer ikinci pilottumdu. Uzer’in tiki vardı. Sürekli omzunu geriye atıp duruyordu. Bu, Gürsel’in o kadar dikkatini çekti ki bana ‘Ademoğlumuzun nesi var?’ diye sordu. Heyecanlanmaması için ‘Sağlığı gayet iyi efendim’ dedim. Aradan bir süre geçti. Uzer’in tiki devam ediyordu. Cumhurbaşkanı bu sefer kolumu sertçe çekti, kulaklığıma eğildi ‘Körezlioğlu, bu çocuk oynayıp duruyor, bir şeyi var’ dedi. Adem Uzer’e çaktırmadan ‘Tiki var efendim’ dedim. Bir kahkaha patlattı. ‘Söylesene be kaptan, ben de saatlerdir merak edip duruyorum’ dedi. Adem Uzer çok iyi bir pilottu. Emekli oldu, havacılıktan kopamadı. Onu 2000 yılında Ankara Güdül’de bir uçak kazasında kaybettik.’

Modernize edilecek

Önümüzdeki yıllarda C-130’lar modernize edilecek. Kokpit tamamen ‘glass cockpit’ olarak adlandırılan özel ekranlara sahip olacak. Yeni nesil avionikler ve seyrüsefer sistemleri takılacak.

12’nci Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanı Tuğgeneral Hüseyin Belpınar da bir C-130 pilotu. Belpınar Paşa TAI, Aselsan, Havelsan gibi Türk şirketleri tarafından yapılacak modernizasyonla, uçağın hizmet ömrünün en az 20-25 yıl uzayacağına inanıyor. Gelecek yıllarda C-160 Transall’ların emekli olmasıyla Hava Kuvvetleri’nin nakliye gücü kısa menzilde CN-235, orta ve uzun menzilde ise C-130’un yanı sıra TAI’nin tasarım ve imalatına ortak olduğu Airbus A400M’lerden oluşacak.

Filosuna üç yılda 51 yeni uçak katacak olan Türk Hava Yolları, uçuş ağını Avustralya’ya uzatıyor. Hedef Melbourne veya Sydney. Bölgenin ciddi potansiyele sahip olduğunu söyleyen THY Genel Müdürü Abdurrahman Gündoğdu, amaçlarının Türk bayrağını ve THY logosunu Avustralya kıtasına götürmek olduğunu açıkladı. THY bu seferleri Singapur veya Bangkok aktarmalı yapacak. Avustralya uçuşları, Airbus A330’ların filoya katılması ve uzun menzilli uçak sayısının artması ile 2006’da başlayacak.

Bir başka hareketli pazar ise Kuzey Amerika. THY, bu yılın ilk sekiz ayında 2003’e göre Amerika hattında 12 bin daha fazla yolcu taşıdı. Gelirlerini 6 milyon dolar artırdı. THY, 2005’te New York ve Chicago’ya önce Washington’u, daha sonra da Kanada’da Toronto’yu ekleyecek. Bu seferleri aktarmalı olarak yapılacak Los Angeles izleyecek.

Uzakdoğu’da ise Bangkok, Singapur, Hong Kong gibi aktarmalı yapılan seferler ayrı uçuş haline getirilecek. Bu noktalar arasında Bangkok özellikle kış sezonunda hızla büyüyor. Önümüzdeki günlerde Bangkok seferleri haftada her güne çıkıyor. Halen THY’nin A340’ı İstanbul-Bangkok uçtuktan sonra Singapur’a devam ediyor. Bölgede Pekin-Şangay, Dubai ile Orta Asya’da uçuş sayısı artırılıyor.

Avrupa’da ise THY, İskandinav ülkelerindeki pazar payını artırmak için Helsinki ve Oslo’ya sefer yapılacak. Portekiz’in başkenti Lizbon ise Avrupa’da diğer bir yeni nokta olacak. Genel Müdür Gündoğdu, Lizbon hattını kullanarak Güney Amerika’dan gelecek yolcuları Türkiye’ye çekmek istiyor. Hem kış, hem de yaz sezonunda karşılıklı yolcu trafiği olan Kazablanka’da seferler kış sezonunda başlıyor. Körfez ülkelerinde THY, Abu Dabi ve Doha’yı yakından takip ediyor.

SHUTTLE SEFER

THY 1 Kasım’dan itibaren kış tarifesine başlıyor. Normalde kış sezonları havayolları için daha sakin geçer. Uçuşlar seyrekleşir. Ancak bu kış THY için artan yolcu sayısıyla yoğun geçecek. Kış nedeniyle Antalya, Bodrum, Dalaman seferlerinin yerine başta doğu olmak üzere birçok noktada uçuşlar artırılacak. Diğer bir yenilik ise İstanbul’dan Ankara ve İzmir’e gerçekleştirilecek ‘shuttle’ uçuşları. THY gün içinde bu noktalara saat başı sefer koyacak. Yoğunluğun yaşandığı sabah saatlerinde sefer aralığı yarım saate düşecek. Böylece bu hatlarda yer bulamama gibi sorunlar ortadan kalkacak. THY daha yoğun uçuşlar ile maliyetlerini düşürerek fiyatlarda da oynama yapmayı hedefliyor. İç hatlardaki ayarlama yakıt fiyatlarına göre şekillenecek.

Bu yıl kış sezonunda denenmeye başlayacak uygulama ile İstanbul dışında Ankara, İzmir ve Antalya’dan Avrupa’da en fazla yolcuya sahip aralarında Frankfurt, Münih ve Londra’nın bulunduğu 12 noktaya direkt uçuş yapılacak. Başta Almanya pazarı olmak üzere denenecek bu uygulama ile iki yıl içinde 35-40 yeni uçuş hattı THY portföyüne girecek. Yeni pazarlarla İstanbul’un dış hatlardaki ağırlığı diğer noktalara da kaydırılacak.

Filo 150 uçak

Daha önceden 2007 için filo hedeflerinin 100 uçak olduğunu açıklayan Genel Müdür Abdurrahman Gündoğdu, planları revize ettiklerini ve toplam uçak sayısının gelişmelerin böyle gitmesi durumda 2007-2008 için 150’yi bulabileceğini söyledi. Yüksek talebi ekonomideki gelişmelere ve Avrupa Birliği sürecine bağlayan Gündoğdu, üyeliğin gerçekleşmesiyle büyümenin hızlanarak süreceğini tahmin ediyor.

THY uçak alımının yanı sıra ihtiyacın bir kısmını da kiralama yöntemi ile karşılıyor. Bu yıl için 14 uçaklık kiralama anlaşması yapılırken bunların 11’i teslim edildi. Gelecek yıl için 10 uçak daha kiralanacak. Bunlardan 2 veya 3’ü A330, geri kalanı da A320 serisi olacak.

Önce 10 bölgesel uçak alacağını açıklayan THY’nin bu rakamı daha artırması bekleniyor. Fizibilitenin tamamlanması ve rakamların belli olmasından sonra imalatçılarla kesin pazarlıklar başlayacak. Bölgesel uçaklarla yurt içinde çapraz uçuşların yanı sıra bölge ülkelerde kapasitesi düşük yerlere haftanın her günü uçuş gerçekleşecek.

En uygun fırsatlar

Lufthansa Havayolları, vergiler hariç ekonomi sınıfı Amerika ve Kanada’ya 418, Avrupa’ya 248, Londra’ya 209 ve Uzakdoğu’ya da 628 dolardan başlayan fiyatları 20 Aralık’a kadar sunuyor.

KLM ekonomi, vergiler hariç Avrupa’ya 209 dolardan başlayan fiyatlarla uçuyor. Yine aynı dönemde geçerli Amerika, Kanada ve Meksika fiyatları ise 395 ila 649 dolar arasında değişiyor.

Swiss, 12 Aralık son seyahat tarihi olmak üzere Avrupa hattında business class’ta fiyatlar vergiler hariç 654 dolardan başlıyor.

Alitalia 31 Ekim’e kadar Avrupa hatlarında 208, Amerika hattında ise 418 dolardan başlayan fiyatlar sunuyor. Ekonomi sınıfı biletlere vergiler dahil değil.

Air France 31 Aralık’a kadar Voyageur Rewards olarak adlandırılan kurumsal üyelik programına dahil şirketlere 15 farklı hatta 2 kat fazla puan imkanı veriyor.

Iberia ile en son dönüş tarihi 14 Aralık, vergiler hariç, ekonomi sınıfı Barcelona ve Madrid 248 dolardan başlıyor.

SN Brussels Havayolları 11 Kasım’a kadar Brüksel’e ekonomi sınıfı vergiler hariç 249 dolardan başlayan fiyatlar uyguluyor.

Atlasjet’ten e-bilet

ETS (Ersoy Turistik Servisleri) ve Öger Tur’un ortak havayolu Atlasjet, Türkiye’de ilk defa elektronik bilet hizmeti veren havayolu oldu. Kasım ayında başlayacak kış tarifesiyle birçok yeniliğe de imza atacak Atlasjet, uygulamada tüm bilet bilgilerini dijital olarak tutacak. Sistem sayesinde yolcu biletini kaybetse bile haklarını koruyarak yolculuk yapabilecek. E-bilet bilgileri, rezervasyonun acente, danışma hattı veya internetten yapılmasından sonra yolcuya elektronik posta veya SMS yolu ile gönderilecek. Yolcu uçuş için havalimanına gittiğinde PNR olarak adlandırılan rezervasyon kayıt kodunu kontuardaki görevliye vererek kimliğini gösterdikten sonra uçuş kartı hemen hazırlanacak. Yakın gelecekte Atlasjet yolcuları havalimanlarına konulacak otomatik check-in kioskları sayesinde sıra beklemeden işlemlerini tamamlayabilecek. İşte yenilikler:

Atlasjet kasım ayından itibaren uçaklarında ‘business class’ hizmetine başlıyor. Yolcular 30 milyon lira fark vererek business uçabilecek.

Biletlerini kasımdan itibaren internet üzerinden satışa sunacak havayolu, yakında dijital televizyon ve cep telefonu üzerinden rezervasyon ve satış işlemlerine de başlıyor.

Uçuşlarda özel ekranlardan film yayınlanacak. İniş ve kalkışlarda müzik yayını yapılacak.

Türkiye’de IATA üyeliği kabul edilen ilk özel havayolu olan Atlasjet, aralık ayından itibaren yabancı havayollarının Türkiye içinde yolcu dağılımı ve codeshare olarak adlandırılan ortak uçuşlarını yapabilecek. Ayrıca Amadeus gibi küresel rezervasyon ve satış ağına dahil olunmasıyla Atlasjet’in biletlerini dünyadaki tüm seyahat acenteleri kesebilecek.

Geçtiğimiz yaz sezonunda yüzde 98 zamanında kalkış, 7 noktaya tarifeli uçuş ve günlük 1700 koltuk kapasitesiyle kapatan şirket önümüzdeki günlerde 15 nokta, 6000 koltuğa çıkıyor.

Esenboğa’ya 10 milyon yolcu

Ankara Esenboğa Havalimanı’nın TAV tarafından inşa edilecek yeni iç ve dış hatlar terminali ile yolcu kapasitesi yıllık 10 milyona çıkıyor. Yap-işlet-devret modeliyle ihale edilen projede başkentin uluslararası kapısına 200 milyon euroluk yatırım yapılacak. TAV Yönetim Kurulu Murahhas Azası Sani Şener, ‘Dünyadaki tüm taahhütlerimiz gibi Esenboğa Terminali de, tam zamanında bitecektir. Güzel Türkiyemizin başkent havalimanı Esenboğa’nın terminalini yapmak bizi çok heyecanlandırıyor’ dedi.

İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nin başarılı işletmecisi TAV, Esenboğa’yı 15 yıl 8 ay işletecek. Terminalde 18 yolcu köprüsü, 105 check-in kontuarı, 9 adet bagaj alım konveyörü yer alacak. En son teknoloji güvenlik sistemlerinin kullanılacağı terminal ile Ankara bölgenin en önemli uluslararası transit noktalarından biri haline gelecek.

Biletlere yakıt zammı

Uzun süredir biletlere tarihin en yüksek seviyesinde seyreden petrol fiyatlarını yansıtmamak için direnen Türk Hava Yolları, dış hat bilet fiyatlarında artışa gidiyor. Uygulamaya göre Avrupa hatlarında bilet fiyatlarına 5 euro veya 6 dolar, Amerika ve Uzakdoğu gibi uzun menzilli hatlarda ise 10 euro veya 12 dolar eklenecek. Amerikalı ve Avrupalı bir çok havayolunun ağustos ayından itibaren fırlayan petrol fiyatları nedeniyle 50 ila 20 euro/dolar arasında değişen artışlar yapmıştı.

100 kaptan pilot

Türk Hava Yolları filosunda artan uçak sayısıyla birlikte kurallara göre yeterli uçuş saati ve tecrübeye sahip 100 ikinci pilot kaptan oluyor. Uçak tiplerine göre eğitim faaliyetlerine başlayan THY, yeni kaptanları yaz sezonuna yetiştirecek. Yeni kaptanlar, Boeing 737-400/800 ve Airbus A320/A321 tiplerinde görev yapacak. İkinci pilot alımına da ağırlık veren THY, önümüzdeki günlerde 23 ikinci pilotu işe alacak. Pilot eğitimi içinse Türk Hava Kurumu Uçuş Okulu ile anlaşma imzalandı.

Hava Kuvvetleri eğitim satıyor

Türk Hava Kuvvetleri, Konya’da gerçekleştirdiği ‘Anadolu Kartalı’ Tatbikatı ile her yıl ciddi gelir elde ediyor. NATO üyelerinin yanı sıra diğer ülke hava kuvvetleri her yıl üç defa yapılan tatbikata katılıyor. Yeni taktiklerin denendiği eğitimler Konya’daki EHTES (Elektronik Harp Test ve Eğitim Sahası) tesislerinde gerçekleştiriliyor. Konya’nın benzerleri arasında en gelişmiş teknoloji ve alt yapıya sahip tesis olması eğitimlere önemli bir avantaj sağlıyor.

Anadolu Kartalı’na ilk defa katılan Pakistan Hava Kuvvetleri Türk, Amerikan, Hollanda ve İtalyan pilotlarla ortak görev yaptı. Konya’da eğitim ve altyapıyı mükemmel bulan Pakistanlı pilotlar, Anadolu Kartalı’na sürekli katılmak istediklerini söyledi.

Levent BAŞARA

Anel-Arinc ortaklığı

Türk Anel Elektronik Sistemler AŞ ile havacılık teknolojilerinde dünya devi ARINC, işbirliği anlaşması imzaladı. İki şirket Türkiye’nin yanı sıra Ortadoğu ve Türki Cumhuriyetleri’ndeki havalimanı projelerinde ortaklık yapacak. Anel, Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nin elektronik ve elektrik altyapısını gerçekleştirmişti. Şirket halen inşaatına başlanan Ankara Esenboğa Havalimanı Yeni Terminal Binalarının altyapısında çalışmalar gerçekleştiriyor.

Ünlü imalatçı Raytheon portföyündeki Beech’in sıradışı dışı uçağı Starship (Yıldız Gemisi) 2000 göklere veda etti. Sadece 50 adet üretilen uçak, imalatçı Raytheon tarafından yedek parça ve servis giderlerinin çok fazla olması nedeniyle kullanıcılardan satın alınarak yok ediliyor. Direnen birkaç kullanıcı uçağını parça ömrünün tamamlanmasına kadar kullanmaya kararlı.

Havacılıkta her zaman uçuk, heyecan verici projeler ortaya çıkmıştır. Bazı imalatçılar büyük riskleri ve para kayıplarını göze alarak şanslarını denemişlerdir. Bu projelerden kimi havacılık dünyasında devrim yaratmıştır. Ama bazıları ise hüsranla sonuçlanmıştır. İmalatçı firmanın batmasına yol açmıştır. Ama çoğu zaman riskli yatırımlar sırasında geliştirilen teknolojiler bugünün havacılık sanayiinin temel taşlarını oluşturmuştur. İşte bu riskli denemelerden birini de Beech denedi. Uzun bir araştırma ve proje dönemi, zorlanan bir yatırım kötü sonuçlandı ama günümüze haifi gövdeli uçakların yapılabileceği bir teknolojiyi bıraktı.

STARSHIP’İN HİKAYESİ

80’li yılların hemen öncesi Beech, efsanevi turboprop motorlu King Air serisinin yerini alacak yeni bir uçak arayışındaydı. Bu uçak sektörde devrim yapacaktı. Tasarlanan uçak yine turboprop ama güçlü motorları ile yüksek hızla uçacak ve jetlerin performansını uzun menzilli, uygun fiyatla sunacaktı. Tasarımda mühendisler önce sürtünmenin azaltılması ve yüksek performans için motorları arkaya aldılar. Burna konulan yatay stablize uçağın düşük süratlerde dengeli uçmasını sağlayacaktı. Geniş kanatlar ise mükemmel bir performans sunacaktı. İlk çizimler tamamlandığında projenin görünümü uzay gemisinden hiç de farklı değildi.

Performans için hafiflik şarttı. O yıllarda genç bir mühendis olan Burt Rutan, Starship ile ilgilenmeye başladı. Özel teknoloji ile gövdenin yüzde 85’i kompozitten imal edildi. Kompozit malzeme ile elde edilen hafiflik yüksek performansın garantisi oldu.

TEKNOLOJİ ZORLANDI

Uçağın geniş kabini 10 yolcu için tasarlanmıştı. Kokpit ise tamamen ekranlı göstergelerden oluşacaktı. 1980’e gelindiğinde 450’si mühendis bin kişi proje için emek harcıyordu. O yılların parasıyla tam 350 milyon dolar harcanmıştı.

Ancak teknoloji henüz bu sıradışı tasarımın isteklerini yerine getirmekte zorlanıyordu. Uçuş testlerinde karşılaşılan sorunlar nedeniyle bazı değişikliklere gidildi. Turboprop motorların gücü artırıldı, pervane büyüdü. Bu nedenle uçak iki koltuk kaybetmek zorunda kaldı. Proje için harcanan ciddi paralar, Beech’in zorlukla ayakta kalmasına neden oluyordu.

Büyük zorluklar sonunda ilk uçak 1986’nın 15 Şubat’ında uçtu. Otoritelerden onay 1988’de alındı. Arada geçen sürede uçakta 2 bini mühendislik çizimi 50 bin değişikliğe gidildi. Test sürecinde ve modifikasyonlar nedeniyle harcanan yüksek paralar uçağın fiyatını 5 milyon dolarlara yükseltmişti.

Starship’in iki ayrı modelinden sadece 40 adet satılabilmişti. 1992’de imalat sona ererken aslında bu bir anlamda Beech efsanesinin de sonuydu. Şirket, yüksek borçları nedeniyle Raytheon’a satılmıştı. Uzun zaman yedek parça hizmeti veren Raytheon geçen yıl aldığı kararla hizmetteki tüm Starship’leri satın almaya başladı. Projenin iki şirkete toplam zararı 1 milyar dolara ulaşmıştı.

Uzay Gemisi ne yazık ki başarılı olamamıştı. Ancak teknolojileri havacılıkta yer buldu. Bugün imal edilen tamamen kompozit gövdeli uçakların atası olan Starship’in özel teknolojileri yeni nesil uçaklarda yaşamaya devam ediyor.

TEKNİK ÖZELLİKLER

Seyir Hızı: 622 km/saat
Menzili: 2630 km
Boş Ağırlığı: 6531 kg
Maksimum Ağırlık: 6758 kg
Kanat Açıklığı: 16.6 metre
Gövde Uzunluğu: 14.05 metre
Motor Tipi: 2 adet PT6A67A
Motor Gücü: 1200 beygir X 2

En büyük 50 havalimanı

Uluslararası Havalimanı Konseyi’nin yaptığı araştırmaya göre 2003 yılı havalimanları için zorlu geçti. Irak Savaşı ve SARS nedeniyle düşen rakamlara rağmen yolcu sayılarında küçük de olsa bir artış yaşandı. Havalimanları bu artıştan pay alabilmek adına ciddi rekabet içindeydiler. Yeni hizmetler, pazarlama teknikleri özellikle Avrupa ve Amerika’da kendini gösterdi.

Bundan 20 yıl önce dünyada 10 milyon uluslararası yolcu rakamını geçen sadece 27 havalimanı vardı. Bugün rakam 100’e yaklaşmış durumda. Uluslararası kuruluşların yaptığı araştırmaya göre 2004 ve 2005’in yolcu rakamları oldukça olumlu. Büyümenin yüzde 4.4 ile gideceği tahmin ediliyor. En fazla büyemenin Ortadoğu’da yüzde 10 ile gerçekleşmesi bekleniyor. Ortadoğu’yu Asya pazarı yüzde 6 ile izleyecek.

Sıralamanın pek fazla değişmediği Avrupa’da Londra Heathrow liderliğini koruyor. Paris ve Frankfurt arasındaki ezeli rekabet ise sürüyor. Londra ve Paris birden fazla havalimanı ile yolculara farklı alternatifler sunuyor. Kuzey Amerika ise küçük oynamalarla trafik rakamlarını korumaya çalışıyor. Uzmanlar yüzde 1-2 civarında artışın 2004’te de devam edeceğine dikkat çekiyor.

Asya ise iyi başladığı geçen yıla SARS ile ciddi yara alarak devam etmek zorunda kaldı. Yüzde 20 hatta bazı noktalarda yüzde 30’lara kadar ulaşan kayıplar çok büyüktü. Hálá yaralarını sarmaya çalışan bölgenin hızlı büyüme trendi ile çabuk toparlandığı görülüyor.

Türkiye’de ise havalimanlarındaki yolcu sayısı sıralamasında ilk 100’e İstanbul ve Antalya girebildi. Atatürk Havalimanı yüzde 3.6 büyüme ile yılı 13 milyon 834 bin uluslararası yolcu ile kapattı. Sıralaması 2002’de olduğu gibi 76’ydı. Antalya ise savaştan kaybettiği yolcu sayısına rağmen yılı yüzde 0.6 büyüme ile kapattı. Yolcu sayısının 10 milyon 488 bine ulaştığı Antalya iki basamak düşürek 98’inci oldu.

SIRALAMA ESKİ HAVALİMANI TOPLAM YOLCU DEĞİŞİM

1 1 Atlanta 79.086.792 2.9

2 2 Chicago 69.508.672 4.4

3 3 Londra 63.487.136 0.2

4 4 Tokyo 62.876.269 2.9

5 5 Los Angeles 54.982.838 -2.2

6 6 Dallas 53.253.607 0.8

7 7 Frankfurt Main 48.351.646 -0.2

8 8 Paris 48.220.436 -0.3

9 9 Amsterdam 39.960.400 -1.9

10 10 Denver 37.505.138 5.2

11 11 Phoenix 37.412.165 5.2

12 12 Las Vegas 36.285.932 3.6

13 13 Madrid 35.854.293 5.7

14 14 Houston 34.154.574 0.7

15 16 Mineapolis 33.201.860 1.8

16 17 Detroit 32.664.620 0.6

17 21 New York JFK 31.732.371 6.0

18 18 Bangkok 30.175.379 -6.2

19 22 Londra LGW 30.007.021 1.3

20 20 Miami 29.595.618 -1.5

21 23 Newark 29.431.061 0.7

22 19 San Francisco 29.313.271 -6.8

23 28 Orlando 27.319.223 2.5

24 15 Hong Kong 27.092.290 -20

25 27 Seattlle 26.755.888 0.2

26 25 Tokyo 26.537.406 -8.1

27 31 Roma FCO 26.284.478 3.7

28 36 Sydney 25.333.508 4.0

29 29 Toronto 24.739.312 -4.6

30 32 Philadelphia 24.371.075 -8.5

31 24 Singapur 24.664.137 -14.9

32 26 Pekin 24.363.860 -10.3

33 35 Münih 24.193.304 4.4

34 33 Charlotte 23.062.570 -2.3

35 37 Boston 22.791.169 0.4

36 39 Barcelona 22.747.817 6.6

37 38 New York LGA 22.482.770 2.3

38 34 Paris Orly 22.457.037 -3.1

39 42 Mexico City 21.693.595 5.6

40 41 Cincinnati 21.228.402 2

41 30 St.Louis 20.427.317 -20.5

42 47 Washington BLT 20.094.756 5.7

43 40 Seul 19.937.146 -5.3

44 46 Manchester 19.901.157 4.6

45 43 Honolulu 19.732.556 -0.1

46 71 Jakarta 19.703.840 32.9

47 53 Palma 19.178.941 7.6

48 56 Osaka (ITM) 18.829.733 6.8

49 44 Fukuoka 18.811.039 -3.6

50 65 Londra STN 18.716.691 16.626

Birden fazla havalimanlı şehirler

SIRA ŞEHİR HAVALİMANLARI YOLCU (milyon)

1 Londra Heathrow, Gatwick, Stansted 110

2 Chicago Ohare, Midway 87.9

3 New York JFK, Midway, LaGuardia,Newark 83.6

4 Paris Charles de Gaulle, Orly 70.6

5 Tokyo Haneda, Narita 63.4

Plastik Model Uçak Yarışması

Bu yıl 17’ncisi düzenlenen Plastik Model Uçak Yarışması İstanbul Yeşilköy Hava Müzesi’nde gerçekleştiriliyor. Türkiye’deki modelcilik camiasını bir araya getiren yarışmaya katılmak isteyenler 11-15 Ekim arasında modellerini Hava Müzesi’ne teslim etmesi gerekiyor. Jürinin değerlendirmesinden sonra kazananlar 17 Ekim’de saat 14.00’te düzenlenecek törenle açıklanacak. Yarışmayla ilgili daha fazla bilgi 0.212.663 24 90 / Dahili: 2212-2216 numaralı telefondan veya www.ihmpmuk.com adresinden alınabilir.

Tolga evlendi

Sanırım 6-7 yıl önceydi. Tolga Özbek asistan olarak benimle çalışmaya başladı. Bu uçaklara aşık genç adam daha sonraki yıllar pilot oldu. Kanal D’de yayınlanan Kokpit programı ile televizyon dünyasına da adım attı. Dünyada gitmediği, görmediği yer kalmadı. Hemen her çeşit uçakla, helikopterle uçtu. Paraşütle başarılı atlayışlar yaptı.

Büyüdü ve evlenmeye karar verdi. Geçtiğimiz haftada Gülay Kaçmaz ile hayatını birleştirdi. Gülay başarılı bir halkla ilişkilerci. Tanıştıkları sırada Gülay çalıştığı şirkette Boeing firmasına bakıyordu. Ama Tolga ile yola çıkınca hemen sorumluluk alanını değiştirdi. Yani havacılık dışında bir sektöre geçerek Tolga’nın ileride bir gün büyütülmüş bir haberden doğabilecek sıkıntısını da önlemiş oldu.

O gün anladım ki onlar uzun bir yolculuğa çıkıyorlar. Çıktılar ve ömür boyu birlikte bir hayat sürmeye karar verdiler. Evlendiler. Ama en önemlisi çok iyi arkadaş oldular. İyi arkadaşlık umuyorum onların evliliklerini çok çok uzun yıllara taşıyacaktır. Benim yükümü paylaşırken oğlum kadar bana yakın olan Tolga ‘insan’ kimliği ile yakaladığı başarısını evliliğinde de kanıtlayacaktır.....

Uçak İmalatçıları ve Uluslararası Havayolu Taşıyıcıları Birliği’nin (IATA) yaptığı araştırmaya göre hava kargo pazarı, yolcu taşımacılığından daha hızlı büyüyor. Veriler yolcu taşımacılığının ortalama yüzde 4-4.5 arasında seyrettiğini ortaya koyarken kargodaki büyüme yüzde 6’ya ulaşıyor. Havayolu şirketleri kargoya her geçen gün daha fazla yatırım yapıyor. Filolar büyüyor, yeni şirketler kuruluyor.

Havayolları iki türlü kargo taşıyor. Bunlardan en büyük payı uçak altı olarak adlandırılan ve yolcu uçaklarında taşınan kargo alıyor. Bagajdan arta kalan bölüme uçak altında kargo yükleniyor. Bunun dışında bazı havayolları, koltukları sökülen veya tamamen kargo taşımak amaçlı imal edilen uçaklar kullanıyor. Tüm dünyadaki jet motorlu kargo uçak sayısı 1766. Rakamlar, filonun 20 yıl içinde 3456’ya ulaşacağını gösteriyor.

Türkiye, hava kargo için çok önemli bir pazar. Konum olarak Ortadoğu ve Avrupa arasında olması nedeniyle transit noktası olarak öne çıkıyor. İstikrarlı yıllık büyüme yüzde 8. Türkiye giriş-çıkışlı yüklerin yanı sıra aynı transit yolcu gibi başka ülkelerden gelen kargolar dünyanın dört bir yanına dağılıyor.

Pazardaki en büyük paya Türk Hava Yolları sahip. Kargo Başkanı Attila Lise’nin verdiği bilgiye göre THY, 2003’te iç ve dış hatta yüzde 50 pazar payı ile 130 bin ton kargo taşıyarak 168 milyon dolar gelir elde etti. 2001’den bu yana filosunda kargo uçağı bulunmayan THY ciddi atağa kalkıyor. Filosuna önümüzdeki günlerde katacağı Airbus A310-300 kargo uçağı ile THY, tarifeli kargo seferlerine başlayacak.

YENİ UÇAK

Amerikan leasing şirketinden kiralanan A310-300, 41 ton kapasiteli. Piyasada yoğun olarak kullanılan A300B4’lerden en büyük farkı daha uzun menzilli olması. A300’lerden 4 ton daha az yük taşımasına rağmen A310-300, yükleme kısıtı olmadan 7 saat duraksız uçabiliyor. A300’lere oranla yakıtta yüzde 18, bakımda ise yüzde 20 daha az maliyetli. THY yeni kargo uçağı ile İstanbul’dan Avrupa’da Maastrich, Frankfurt, Nuremberg ve Londra’ya tarifeli sefer yapacak. İlerleyen dönemlerde Almatı, Yeni Delhi ve Tel Aviv’e de uçulması planlanıyor. THY değişen pazar şartlarına göre filosundaki kargo uçak sayısını artırmayı hedefliyor.

Kısa mesafede her noktaya kargo uçağı gidemeyeceği için kamyon ağı giderek önem kazanıyor. THY, Amerika kıtasında New York ve Chicago’ya getirdiği kargosunu tarifeli kamyon seferi ile kısa sürede dağıtabiliyor. Avrupa noktalarına THY seferi ile getirilen kargolar kamyon ağı ile her noktaya ulaştırılıyor. Aynı uygulama bu yıl yurtiçi ve Balkan ülkeleri için başladı.

ÖZEL SEKTÖR

Özel sektörde de ciddi bir hareketlilik söz konusu. MNG Havayolları, filosundaki A300B4 kargo uçakları ile uzun yıllardır Avrupa hattında kargo uçuşu gerçekleştiriyor. Şirket ayrıca çok sayıda havayoluna uçak ve uçuş ekibi kiralıyor. MNG, deneme amaçlı Antonov 26 uçakları ile başladığı yurtiçi kargo seferlerini önümüzdeki aylarda Fokker 27’lerle sürdürecek. Toplam 5 Fokker 27, 5 farklı noktadan uçacak.

Geçen yıl faaliyetlerine başlayan Orex ve bu yıl uçmaya başlayan Kuzu Kargo, ikişer uçakla faaliyet gösteriyor. İki şirket de tarifeli-tarifesiz uçuşların yanında uçak kiralama hizmeti veriyor. İki şirketin de 2005 planları arasında yeni uçaklar var.

Yabancı havayolları, kendi uçaklarının yanı sıra Türk şirketlerinden kiraladıkları uçaklarla pazarda varlık gösteriyor. Yabancılar arasında Lufthansa en fazla paya sahip. Kendi uçaklarıyla sefer yapan Lufthansa’yı pazar payı olarak Air France ve Delta izliyor. Ürdün Havayolları Royal Jordan da haftada bir gün kargo uçağı ile İstanbul’a geliyor. Kış sezonunda Swiss haftada üç gün İstanbul’a sefer yapmaya başlayacak. Bu şirketlerin dışında DHL, UPS, TNT’nin de paket kargo pazarında uçakları tarifeli olarak her gün İstanbul’a geliyor. Dönemsel kargo trafiğine göre Emirates, Saudia da İstanbul’a sefer yapıyor.

ALTYAPI YETERSİZ

Ancak durum her ne kadar hızlı gelişim gösterse de başta altyapı sorunları yaşanıyor, kapasite zorlanıyor. Rakipler yolda. Viyana, 2005’te açılacak yeni kargo terminali ile Avrupa liderliğine aday. Diğer rakip Dubai ise sürekli kapasite artırıyor.

İstanbul’un bölge pazarını elinde tutması için öncelikle ciddi bir altyapı çalışması gerekiyor. On yıllık büyüme planlarının yanı sıra sivil havacılıktan gümrüğe kadar mevzuatın ele alınarak yeniden düzenleme yapılması şart.

Bundan sonraki adım Atatürk Havalimanı’nın kargo kapasitesini artırmak. Yeni terminal için büyümenin Ataköy veya askeri alan içinde gerçekleştirilmesi hedefleniyor. ‘Kargo Köyü’ olarak adlandırılan proje ile İstanbul’un küresel büyümeden pay alabilmesi öngörülüyor.

Tolga ÖZBEK

Cessna’lar tanıtımda

Türkiye temsilciliği Ankara merkezli EmAir’in yaptığı Cessna şirketinin tek motorlu pervaneli uçaklarından Grand Caravan ve glass kokpitli 182, İstanbul Hezarfen Havaalanı’nda tanıtıldı. EmAir satış temsilcileri Cüneyt ve Selim Gürsan, potansiyel müşterilere demo yani tanıtım uçuşları yaptı.

Amerikan Cessna şirketinin en büyük tek motorlu uçak olan Grand Caravan, yolcu taşımadan kargoya kadar birçok görevde rahatlıkla kullanılabiliyor. Koltuk kapasitesi 14 olan Grand Caravan, uçağın altına konulan özel pod ile 1.8 ton kargo kapasitesine ulaşıyor. Uçağın son yıllarda talep gören bir başka modeli ise işadamları için tasarlanan 6 koltuklu modeli. Cessna şirketi, Amerika’da gece uçabilen Caravan uçaklarına Avrupa Havacılık Otoritesi JAA’in de onay vermesi ile bölgede satış payının artacağına inanıyor. Uçağın standart donanımlı fiyatı 1.7 milyon dolar.

Pilotlar arasında 230 beygirlik güçlü motoru ile en çok beğenilen uçaklar arasında yer alan Cessna 182 Skylane, yeni nesil tamamen dijital göstergelerden oluşan kokpit seçenekli modeli ile dikkat çekiyor. 182 modelinde tüm uçuş verileri modern yolcu uçaklarında olduğu gibi iki ayrı ekrandan takip edilebiliyor. Sol taraftaki bölümde durum göstergesi, seyrüsefer sistemlerinin yanı sıra irtifa ve sürat bilgileri, sağda ise hareketli harita var. Türkiye’de ilk müşterisine ocak ayında teslim edilecek uçağın standart glass kokpitli modelinin fiyatı 312 bin dolar.

Boeing’le sipariş anlaşması

Türk Hava Yolları Boeing’le 982.5 milyon değerinde toplam 15 737-800 alımı için anlaşma imzaladı. Teslimatları Ekim 2005’te başlayacak olan 800’ler ile filodaki yeni nesil 737 toplam 41’e ulaşacak. THY, 1997’de verdiği siparişle filosuna 26 adet 737-800 katmıştı. Filodaki 737’lerin operasyonda büyük verimlilik ve performans gösterdiğine dikkat çeken THY Genel Müdürü Abdurrahman Gündoğdu, yeni 737-800’lerin genişleyen uçuş ağında kullanılacağını söyledi. Boeing’in Avrupa ve Orta Asya’dan sorumlu Satış Başkan Yardımcısı Marlin Dailey ise THY’nin büyümesini 737 ailesinin performans ve ekonomikliğiyle desteklemesinden dolayı mutlu olduklarını bildirdi. THY’nin yaptığı anlaşmaya göre uçaklarda ‘winglet’ olarak adlandırılan özel kanatçıklar kullanılacak. Yakıt tasarrufu sağlayan ve performansı artıran winglet’ler 737-800’lere THY Teknik tarafından İstanbul’daki bakım üssünde takılacak.

Esenboğa başlıyor

Tepe Akfen konsorsiyumu 14 Ekim’de Ankara Esenboğa Havalimanı’nda temel atıyor. İç ve dış hatlar birlikte 200 milyon dolara Esenboğa’nın çehresini değiştirecek konsorsiyum, yatırımları karşılığında havalimanını 15 yıl 8 ay boyunca işletecek. İnşaat çalışmalarını 36 ay içinde tamamlayacak olan Tepe Akfen, Esenboğa’yı modern bir görünüme kavuşturacak. Proje kapsamında en son sistem ve cihazlarla donatılmış, bünyesinde yüzde yüz bagaj taramaya yönelik son teknoloji röntgen cihazları, 7’si dış hat toplam 18 körük, 4 bin araç kapasiteli otopark, 41 kilometrelik yol ve viyadük ile 180 bin metre karelik apron inşaatı da bulunuyor.

THY 71 yaşında

Türk Hava Yolları 71’inci yaşını özel konserle kutluyor. 8 Ekim’de İstanbul Lütfi Kırdar Kongre Merkezi’nde düzenlenecek gecede, Carl Orff’un Carmina Buruna eseri Şef Rengin Gökmen yönetiminde Devlet Opera ve Balesi tarafından seslendirilecek.

Promosyonlar

Alitalia’dan biletlerini 4-7 Ekim tarihleri arasında satın alan yolcular Milano ve Roma’ya 179, Avrupa’da diğer noktalara 199, Boston, New York ve Washington’a 359, Chicago’ya ise 379 dolardan başlayan fiyatlarla uçabilecek. Ekonomi sınıfı, vergilerin dahil olmadığı fiyatlardan yararlanmak isteyen yolcuların biletleri 13 Ekim-23 Aralık arasında kullanmaları gerekiyor.

Air France ve KLM birleşmelerinin şerefine ekonomi sınıfı, vergiler hariç Avrupa’ya 249, Uzakdoğu’ya 649, Amerika’ya 419, Afrika’ya da 649 dolardan başlayan fiyatlarla uçuyor.

Swiss, 28-31 Ekim tarihleri arasında ekonomi sınıfı vergiler hariç Londra, Paris ve Amsterdam’a 237, Roma ve Milano’ya da 217 dolardan başlayan fiyatlar sunuyor.

British Airways, özel yolcu programı Executive Club’a üye yolcularına hediye biletten yararlanmaları için 15 bin mile kadar mil satın alma imkanı veriyor.

Türk Hava Yolları, 2008’e kadar teslim alacağı uçakların koltuk seçiminde son aşamaya geldi. Sipariş verilen 51 uçağın yanı sıra kabini yenilenecek 7 A340 için toplam 9119 koltuk satın alacak THY, özel ekranlardan eğlence sistemlerine yepyeni konsepte geçiyor. Havayolları, hızlı rekabet nedeniyle özellikle uzun menzil kabinlerde ciddi yatırım yapıyor. Koltuk yatak haline geliyor, kişisel ekranlar büyüyor. Kanal sayısı üç haneli rakamlara ulaşıyor. Pazar payını artırmak ve büyümek için yola çıkan THY, yeni uzun ve orta menzil uçak kabini ile Avrupa’da ilk beşe girmeyi hedefliyor.

Teknikten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Temel Kotil’in verdiği bilgiye göre uzun ve orta menzilde yeni koltuk, eğlence sistemi ve kabin yenilenmesine 84 milyon dolar harcanacak. On ayrı şirketle süren pazarlıklarda yüzde 50 indirim alındı. Yeni kabinleri ile teslim edilecek 51 uçağın yanı sıra filoda 11 yıldır görev yapan A340’lar, Ekim 2005’ten itibaren 1.5-2 ay süren büyük bakıma alınarak yeni kabin konfigürasyonuna kavuşacak.

UZUN MENZİL

En önemli değişiklik uzun menzilde gerçekleşiyor. A340’larda bir sıranın çıkartılması ile business’ta 28 koltuk planlanıyor. A330’lara ise 22 business koltuk takılacak. Business koltukların kumaş ve diğer kaplamaları hariç fiyatları 25 ila 30 bin euro arasında değişiyor. İşte yeni business class:

Koltuk yatış açısı 164 derece olacak. Uçağın burnunun 3 derece yukarıda uçtuğu göz önüne alındığında koltuğun açısı 167 dereceye ulaşmış olacak.

Koltuk aralığı 152.4 santimetre.

Oturma ve sırtlıkları kumaş kaplanacak koltukların, yan bölümlerinde deri veya metal kullanımı planlanıyor.

İki koltuğun ortasında kişisel alan oluşturulması için manuel separeler yer alacak.

Koltuklara kişisel, ışık şiddeti ve odaklaması ayarlanabilir okuma lambaları konulacak.

Koltukların arkasında 38 santimetrelik ekranlar bulunacak. Aynı zamanda telefon olarak da kullanılan ekran kumandası, koltuğun yanında yer alacak.

Business’ta 250 kanal film planlanıyor. AVOD sistemi sayesinde yolcu filmi istediği yerde durdurma veya ileri-geri alabilme imkanına kavuşacak. Müzik sistemi ise 96 analog veya 48 stereo kanaldan oluşacak.

Diz üstü bilgisayarlar için her koltukta priz yer alacak.

EKONOMİ SINIFI

Yeni uzun menzil ekonomide ince sırtlıklı koltuklar sayesinde ayak mesafesi 2 santimetre uzatıldı. Ergonomik koltuklar, yolculara yüksek konfor sunacak. A340’larda 251, A330’da ise 228 ekonomi koltuk bulunacak. Ekonomi sınıfı koltukların maliyetleri 1500 ila 2500 Euro arasında değişiyor. Rahat yolculuk için koltuk aralıkları 83.8 santimetre olarak belirlendi.

Her koltuğa ekran sistemine geçiliyor. Ekranlar 22 santimetre ile sınıfının en büyüğü. Ekran dokunmatik kumanda edilecek.

Eğlence sisteminde en az 20 kanal film planlanıyor. Müzikle birlikte toplam kanal sayısı 100’ü aşacak.

Ekranlardan SMS veya e-mail gönderilebilecek. Yolcular Intranet sayesinde uçaktaki server sistemine yüklenen web sayfalarına ulaşabilecek. İnternet içinse altyapı tamamlandı. İstenildiği an anten ve diğer sistemlerin takılmasıyla uçakta internet hizmeti de verilecek.

Ekranlardan kabin dergisi Skylife ile seçilen gazete ve dergiler okunabilecek. Bulmaca çözülebilecek.

‘Landscape Camera’ olarak adlandırılan sistem ile yolcular kuyruk, burun ve uçağın altından 360 derecelik görüntüleri izleyebilecek.

‘Connecting Gate Info’ aktarmayı seyahat eden yolcuların uçak bağlantılarını görme olanağı sunacak.

ORTA MENZİL

THY, Boeing 737-800 ve Airbus A320/A321 serilerinden oluşacak orta menzil uçakları için deri koltuk uygulamasına devam edecek. Convertable yani değiştirilebilir koltuklar sayesinde uçak istenildiği an tamamen ekonomi veya yüksek kapasite business class konfigürasyonuna sokulabilecek. Ayrıca Avrupa uçuşlarının tümünde film gösterilecek. Orta menzilde business class 12 ila 14 koltuklu olacak. Toplam koltuk sayısı A320’de 162, A321’de 193, 737-800’de ise 165 olarak belirlendi.

Nasıl seçiliyor

Kabin mühendisleri önce fuarları geziyor ve son sistemler hakkında bilgi alıyor. Bunu koltuk numunelerinin incelenmesi izliyor. Gelen numuneler Koltuk Atölyesi’nde tamamen sökülüyor. Sorun çıkartacak parçalar belirleniyor. Bakım için parçanın ulaşım kolaylığına çok dikkat ediliyor. Bu aşamada imalatçıdan bazı değişiklikler talep edilebiliyor. Bir taraftan da pazarlıklar yapılıyor. Teknik, estetikle birleştiriliyor. İşlemler 6-7 ay sürüyor. Alımına karar verilen koltuktan önce 40 adet üretiliyor ve deneme amaçlı kalite kontrol gerçekleştiriliyor. Onay sonrasında imalat ve uçağa montaj başlıyor.
Tolga ÖZBEK

Kaplanlar Almanya’da buluştu

Filo amblemlerinde kaplan bulunan NATO hava filolarının buluşması bu yıl Almanya’daki Schleswig-Jagel Hava Üssü’nde yapıldı. 51’inci Taktik Keşif Filosu’nun ev sahipliğindeki ‘Tiger Meet’ (Kaplan Buluşması) organizasyonunda Türkiye’yi Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın tek kaplan filosu olan 192’inci Filo temsil etti. Organizasyonun 1980’den bu yana üyesi olan 192 Filo, yakıt depoları ve dikey kanatçıkları kaplan renklerine boyanmış yeni nesil iki F-16 uçağı ile büyük ilgi çekti. NATO filoları arasındaki koordinasyonun artmasını hedefleyen Tiger Meet’e katılan filoların, kullandıkları uçakları kaplan renkleriyle boyamaları bu organizasyonu özel kılıyor. Gerek uçaklara uygulanan çarpıcı boyamalar, gerekse pilotların kıyafetleri her yıl düzenlenen aktiviteye renk katıyor. Bu yüzden Tiger Meet, dünyadaki tüm havacılık meraklıları tarafından büyük ilgiyle takip ediliyor.

Daha önce uçaklarına herhangi boya uygulaması yapmayan 192 Filo, bir süre önce filo envanterinde bulunan F-16C/D Block 50 uçaklarının kuyruklarına filonun resmi armasında da yer alan çift kaplan kafasını yerleştirmişti. Daha sonra kuyrukların üst tarafı, kaplan desenli şeritlerde boyandı.

Bu yılki ‘Kaplan Buluşması’na tek kişilik bir F-16C ve çift kişilik F-16D ile katılan 192 Filo personeli, kaplan şeritleri olan siyah uçuş tulumlarıyla organizasyon komitesi tarafından özel ödül aldı. 2005’teki NATO Tiger Meet’e 192 Filo ev sahipliği yapacak. Organizasyon çalışmaları tüm hızıyla devam eden bu buluşma Balıkesir’de gerçekleştirilecek. Organizasyonla ilgili daha fazla bilgi www.natotigers.org adresinden alınabilir.
Levent BAŞARA

Falcon 7X geliyor

Fransız Dassault’un yeni nesil uzun menzilli iş jeti 7X’in ‘prototip’ yani ilk test uçağının imalatı tamamlandı. Toplam 7 ay süren imalattan sonra yer testlerine başlayacak olan 7X, ilk uçuşunu Mart 2005’te yapacak. Üç motorlu, 10 bin 500 kilometre menzilli iş jetinin teslimatlarının 2006’da başlaması planlanıyor. 40’tan fazla 7X satan Dassault, bundan sonra alacağı ilk siparişin teslimat tarihini 2008’in ikinci yarısına veriyor.

Falcon 7X, Dassault’un üç motorlu modeli 900’den geliştirildi. Gövde boyu 900 modelinden 2.43 metre daha uzun olan 7X, özellikle kıtalararası uçuşlarda işadamlarına kabinde geniş hareket alanı sunmayı hedefliyor. Uçağın kabin alanı, 900 serisinden yüzde 20 daha büyük.

Fransız imalatçı, 7X için yepyeni bir kanat tasarımı yaptı. Uçağın düşük ve yüksek hızlarda havada rahat tutunmasını sağlayan kanatlar, ek yakıt depoları ile uzun menzilli uçuşların yapılmasını sağlıyor.

Dassault, önümüzdeki yıllarda yeni geliştirdiği ve ilk olarak 7X’te denediği kanat konseptini, serinin diğer uçaklarına da uygulamayı hedefliyor. Falcon 7X’te iş jetlerinde ilk defa denenecek ‘fly by wire’ olarak adlandırılan ve pilota kullanım kolaylığı sağlayan kablolu uçuş sistemi de bulunuyor.

Standart donanımlı fiyatı 37.5 milyon dolar olan uçağın ağırlıklı müşterilerini Amerikalı işadamları oluşturuyor. Falcon 7X’in rakipleri ise Bombardier Global Express ve Gulfstream G550.

Çelebi’den 50 bininci uçak

Çelebi Hava Servisi’nin, bu yıl içinde yer hizmeti verdiği uçak sayısı 50 bine ulaştı. Genel Müdür Ahmet Cemil Erman ve Çelebi çalışanları, 50 bininci uçak olan Onur Air’in Antalya’dan gelen A321’ini çiçekle karşıladı. Geçen yılı 45 bin uçakla kapatan Çelebi, bu yıl ilk dokuz ayda 50 bini yakaladı. Şirket yıl sonuna kadar hizmet verdiği uçak sayısını 14 bini iç hat toplam 70 bine ulaştırmayı hedefliyor.

Filo büyüyor

THY, iki adet daha Airbus A320 kiralamak üzere görüşme yapıyor. Ekim 2005’te başlayacak teslimatlara kadar ihtiyacı karşılayacak uçaklardan geçtiğimiz mayıs ayında 7 A320, 2 A321 ve 3 737-400 kiralanmıştı. Anlaşma sağlanırsa iki A320 yıl sonunda teslim edilecek. Artan kargo talebi için bir A300B4 kiralayacağını açıklayan THY, filoya yeni tip uçak almamak amacıyla rotasını aynı serinin bir küçük modeli olan A310’a çevirdi. Ekim sonunda teslim edilecek 41 ton kapasiteli A310-300 tipi uçakla THY, teknik iniş yapmadan 6-7 saatlik seferler gerçekleşebilecek.

Promosyonlar

Onur Air, Viyana’da özel bir promosyon kampanyası başlattı. Vergiler hariç 199 Euro’ya İstanbul’da 3 gece konaklama dahil fiyat veren Onur Air, promosyonu Nisan 2005’e kadar sürdürecek. Avusturya halkına Türkiye hakkında olumlu imaj vermeyi hedeflediklerini belirten Onur Air Avusturya Müdürü Uçal Dalgıç, seferlerin ilgi gördüğünü söyledi.

Belçikalı SN Brussels Havayolları, ekonomi sınıfı vergiler hariç tek yön Brüksel’e 92, Avrupa içindeki noktalara da 120 dolardan başlayan fiyatlarla uçuyor. Bu kampanyadan yararlanmak için biletin 2 Ekim’e kadar satın alınması gerekiyor.

Tamamlanamayan inşaatlar nedeniyle yıllardır bir türlü toparlanamayan İstanbul Atatürk Havalimanı, şantiye görünümünden kurtuluyor. Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’a söz verdiklerini söyleyen Atatürk Havalimanı Başmüdürü İrfan Balta, 2005’e tüm projelerin bitirilmiş gireceklerini açıkladı. Halen Dış Hatlar Terminali’nin inşaat ve işletmesini yapan TAV dışında 14 müteahhit şirketin çalıştığı havalimanında 40 trilyonluk inşaat ve sistem entegrasyonu yapılıyor. 2005’e üçüncü pisti ile girecek Atatürk Havalimanı, mevcut yıllık 26.5 milyonluk yolcu kapasitesi, üç pisti ve yenilenen elektronik altyapısıyla büyümeyi karşılayacak.

ÜÇÜNCÜ PİST

Havalimanının en büyük inşaatı halen çevre ve elektrik işlerinin yapıldığı üçüncü pist. Kullanımdaki 18L-36R pistinin paralelinde inşa edilen pist, ekim ayı içinde açılacak. Pistle ilgili geçmişte Simge İnşaat’tan kalan işler ERS İnşaat tarafından tamamlanıyor. Şirket, pistin çevre yolları, drenaj kanalları, seviye düzeltilmesi, hızlı taksi yolları, apron ve itfaiye karşısında 4 uçaklık ekstra park yerini bitirmek için çalışma yapıyor. İnşaat, kasım sonuna kadar tamamlanacak.

Pistin uçuşa açılması için elektrik yani ışıklandırma sisteminin bitirilmesi gerekiyor. Tüzün İnşaat 15 Ekim’e kadar yaklaşma, merkez, pist kenar, eşik, teker değme ışıkları yani tüm elektrik işlerini tamamlayacak. Ayrıca elektrik sistemlerini ilgilendiren pistin regülatör, Genel Havacılık Apronu’nu trafoları ile nöbet kulelerinin elektrik ve data kablolarının döşenme işlemlerini yapıyor. Üçüncü pistin iki başında da yer alan Aletli İniş Sistemi’nin (ILS) montajı ise ekim sonunda Marconi şirketi tarafından tamamlanacak.

GENEL HAVACILIK

Alfa 14 olarak adlandırılan Genel Havacılık ve Stol Apronu’nda ise inşaat çalışmaları hızla sürüyor. Zeksan İnşaat tarafından yapılan özel terminal binası kasım sonunda hizmete girecek. Binada güvenlik DHMİ tarafından verilirken gümrük memurları da bulunacak. İşletim genel havacılık şirketleri tarafından yapılacak.

Apronun etrafının betonlanması tamamlandıktan sonra haciz gelen ve terk edilmiş uçaklar arkaya çekilerek görüntü kirliliği en aza indirilecek. Bu uçakların ortadan kalkması için çalışmalarını hızlandırdıklarını söyleyen Başmüdür İrfan Balta, çevredeki arazilerinin de düzenleneceğini açıkladı.

Havacılık kuralları gereği 2005 sonuna kadar uluslararası havalimanlarında yaklaşma ışık direklerinin kıralabilir özelliğe sahip karbon-fiber yeni nesil direklerle değiştirilmek zorunda. Bu tür direkler herhangi bir pist dışına çıkma durumunda uçağın daha az zarar görmesini sağlıyor. 12 metreden uzun direklerin sadece üstteki 12 metrelik bölümünün fiberden olması gerekiyor. Atatürk Havalimanı’nda kural gereği yapılacak bu değişiklikte ihaleyi SDG şirketi kazandı. Aynı zamanda tüm ışık sistemini yenileyecek sistemin aralık sonuna kadar tamamlanması planlanıyor.

İÇ HATLAR

Özellikle sabah saatlerinde özel havayollarının da sefere başlaması nedeniyle iç hatlarda ciddi bir karmaşa yaşanıyor. Çok sayıda yolcu güvenlik kontrolü için bekliyor. Bunun önüne geçilmesi için x-ray cihazları biraz geriye alınacak. Yolcular Dış Hatlar Terminali’nde olduğu gibi daha geriye alınarak güvenlik kontrolünden geçirilecek. X-ray cihazı sayısını artırılırken asıl sorun güvenlik elemanı konusunda yaşanıyor. DHMİ kadrosunda Atatürk Havalimanı’nda 245 güvenlik elemanı görev yapıyor. Sayı yetersiz. Bu sorunun özel güvenlik hizmeti ile aşılması planlanıyor.

2005’te ana projeler bitirildikten sonra çevre düzenlemelerine önem verilecek. Pist ile taksi yolları arasında kalan bölgeler yeşillendirilecek. Bazı bölümlere ise çiçek ekilecek. Bu ay sonunda ise havalimanının 11 kilometre uzunluğunda çevre tel örgüsü ihalesi gerçekleştiriliyor. Altı beton, üstü demirli yeni tel örgüler, şehrin dokusuna uygun hale getirilecek.

Tolga ÖZBEK

PROJELER

Kule, eski VIP salonunun arkasına taşınacak. Yeni nesil hava kontrol sistemlerinin kara tarafına yapılacak kulede devreye girecek. Hava trafik kontrolörleri, yeni nesil sistemde renkli ekranlardan trafiği takip edecek. Kulenin taşınmasıyla arazi uçak park sahası olarak değerlendirilecek. Halen havalimanındaki uçak park kapasitesi 86.

Hızla gelişen kargo pazarı nedeniyle kargo terminalin büyütülmesi öngörülüyor. Bunun için Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), askeri alandan yer alınmasının yanı sıra havalimanı sınırlarının Ataköy’e doğru büyütülmesi planlanıyor.

Her ne kadar inşaatlar bitse de, 2005 yılı Atatürk Havalimanı için hareketli geçecek. İlk etapta üçüncü pistin açılmasıyla 1974’ten bu yana hizmet veren 18L-36R pisti ve ara taksi yolları bakıma alınacak.

Şirketlere özel program

Lufthansa Alman Havayolları’nın, şirketlere özel avantaj sağlayan ‘Partner Plus Benefit’ online programı Türkiye’de hizmete girdi. Lufthansa’nın Türkçe hazırladığı program sayesinde, yurtdışı yolculuklarında şirketler Lufthansa ve Lufthansa Regional üyesi havayolları ile yaptıkları her uçuşta kazandıkları puanla bedava bilet, upgrade veya nakit indirim kazanabilecek. Sistem gelecek yıldan itibaren Star Alliance havayolu ortaklıkları için de geçerli olacak. Lufthansa Türkiye Genel Müdürü Sadık Elmas, şirketlerin programdan yararlanmaları için lufthansappbturkey.com adresinden ücretsiz üye olmaları gerektiğini söyledi. Lufthansa, 2005 sonuna kadar sisteme 300 şirketi üye yapmayı, toplam cirosunda Partner Plus Benefit’in payını da yüzde 20’ye ulaştırmayı hedefliyor.

Yeni promosyonlar

Emirates, Türkçe hazırladığı Emirates.com.tr adresinden işlem yapan yolculara cazip avantajlar sunuyor. Biletlerini 31 Ekim’e kadar Türkçe web sitesinden satın alan yolcular yüzde 10 indirim kazanıyor. Web sitesinden 4 business veya 6 ekonomi sınıfı bilet satın alan yolcular bir Dubai; Mauritius, Johannesburg, Hong Kong, Singapur, Osaka, Melbourne veya Sidney’e web sitesinden ekonomi sınıfı 2 bilet satın alan tüm yolcular da Dubai’ye bir gidiş-dönüş bilet sahibi olabiliyor.

Alman Germanwings Havayolları, 10 Ekim’e kadar sürecek Bonn’daki Bethoven Festivali’nin taşıyıcı sponsorluğunu üstlendi. Germanwings İstanbul’dan Köln ve Bonn’a çarşamba hariç haftanın her günü Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan uçuyor.

Türkiye uçuşlarının 75’inci yılını kutlayan Hollanda Kraliyet Havayolları KLM, Antillere 31 Aralık tarihine kadar özel bir kampanya düzenliyor. Amsterdam üzerinden aktarmalı gerçekleştirilen seferlerde vergiler hariç ekonomi sınıfı gidiş-dönüş bilet ücreti 750 dolardan başlıyor

AtlasJet’ten otomatik check-in

Türkiye’de THY’den sonra ikinci IATA (Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği) üyesi havayolu olan AtlasJet, iç hatlarda otomatik check-in işlemine başladı. Check-in işleminde yolculara verilen ‘boarding card’ yani uçuş kartı ve bagaj etiketleri bilgisayarda hazırlanıyor. Havayolu bu sistemi önümüzdeki aylarda yurtdışı bağlantılı iç hat uçuşlarında da kullanacak. IATA üyeliği sayesinde dünyadaki sisteme üye tüm acenteler, AtlasJet bileti kesebilecek. Havayolu, kasım ayında ‘e-bilet’ olarak adlandırılan elektronik bilet sistemine geçmek üzere hazırlıklarını sürdürüyor. Sistemle yolcular, biletlerini İnternet’ten alabilecek. E-bilet’in bir sonraki aşamasında havalimanlarına otomatik check-in makineleri konulacak. Yolcular sıraya girmeden işlemlerini hızla yapabilecek.

NATO’nun planlı en büyük hava tatbikatı olan NATO Air Meet (NAM-04) 18 ülkenin katılımı ile Konya’da başladı. 16 Eylül’e kadar sürecek tatbikatta üye ülkelerin taktik hava operasyonlarında ortak harekat olanaklarının geliştirilmesi planlanıyor. İzmir’e geçen ay intikal eden NATO Güney Avrupa Hava Unsur Komutanlığı tarafından yürütülen tatbikata 18 ülkeye ait 97 uçak ve 1357 personel katılıyor. Ev sahibi Türkiye’nin yanı sıra tatbikatta geçmişin Varşova Paktı, şimdinin NATO üyeleri Macaristan, Polonya, Romanya, Çek gibi ülkelerin uçakları da görev yapıyor.

NAM-04’te tüm uçaklar, Konya 3’üncü Ana Jet ve Adana/İncirlik’teki 10’uncu Tanker Üssü’nde koşullandı. Tatbikatın ana konuları düşman hava savunma sisteminin imhası ve elektronik harp taktikleri, Konya’da özel olarak hazırlanmış EHTES olarak adlandırılan Elektronik Harp Test Sahası’nda deneniyor. Bu sahada aynı zamanda Türk Hava Kuvvetleri tarafından Anadolu Kartalı eğitiminde kullanılıyor. NATO Air Meet’te çevre faktörüne büyük önem veriliyor. Uçakların alçak uçuşları 610 metre ile sınırlandırıldı. Meskun alan ve yerleşim birimlerinin üzerinde alçak uçuş yapılmıyor. Tüm uçuşlar hafta içi gündüz saatlerinde gerçekleştiriliyor. Seyreltilmiş uranyum içeren mühimmat kullanımının kesinlikle yasak olduğu tatbikatta atışlar eğitim mühimmatları ile yapılıyor.

NATO Air Meet’in ilginç görüntülerinden biri Ege’de sık sık karşı karşıya gelen Türk ve Yunan F-16’larının yan yana durmasıydı. Balıkesir’deki 192 ile Yunanistan’ın Nea Ankhialos’taki 330’uncu Filo’ya ait uçaklar tatbikatta birlikte görev yapıyor.
Tolga ÖZBEK

Filo 70 uçak

Türk Hava Yolları, teslim aldığı Airbus A321-100’le toplam 70 uçaklık filoya ulaştı. Mayıs ayında imzalanan 12 uçaklık kiralama anlaşmasına göre teslim edilen onuncu uçak olan TC-JMA tescilli ‘Yozgat’, iki yıl önce faaliyetlerini durduran Swissair tarafından kullanılıyordu. THY’nin filosunu hızla gençleştirdiğine dikkat çeken Genel Müdür Abdurrahman Gündoğdu, amaçlarının havacılık sektöründe dünya ile rekabet edebilecek bir yapıya ulaştırmak olduğunu söyledi.

THY’nin Airbus’a sipariş verdiği 19 A320, 12 A321, 5 A330 ile Boeing’ten alınacak 15 737-800’ün teslimatlarına ise Ekim 2005’te başlanacak.

THY’nin yeni A321 uçağını Genel Müdür Abdurrahman Gündoğdu (sağda) ve İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatları işleten TAV şirketinin Murahhas Azası Sani Şener inceledi.

‘The Terminal’e Singapur Changi’de gala

Yönetmenliğini Steven Spielberg’ün yaptığı, baş rollerini Tom Hanks ve Catherine Zeta Jones’un oynadığı ‘The Terminal-Terminal’ filminin dünya galası Singapur Changi Havalimanı’nda yapıldı. Türkiye’de de vizyona giren film, 1988’den bu yana Paris Charles de Gaulle Havalimanı’nda yaşayan İranlı mülteci Merhan Karimi Nasseri’nin hikayesinden esinlenerek çekildi.

The Terminal’de Tom Hanks’in canlandırdığı Viktor Navorski, ülkesinde çıkan savaş ve karışıklıklar nedeniyle New York JFK Havalimanı’na gelir. Ancak yolculuk sırasında askeri darbe olur ve Amerikan hükümeti yeni yönetimi tanımaz. Pasaport ve vize geçersizdir. Artık ne geri dönebilir ne de Amerika’ya giriş yapabilir. Navorski’nin yeni evi JFK Havalimanı’dır. Zamanla havalimanı görevlileriyle dost olur. Ve hatta kabin memuru Amelia (Catherine Zeta Jones) ile aralarında duygusal bir bağ da oluşur...

Her ne kadar senaryo New York JFK Havalimanı’nda geçse de çekimler California’da imalatçıların gizli hükümet uçakları projeleri gerçekleştirdiği Palmdale’de yapıldı. Özel hazırlanan bir hangarın içine inşa edilen yaklaşık 20 bin metrekarelik alanda, havalimanında yolcu bilgi panolarından anons sistemlerine kadar terminaldeki tüm detaylara yer verildi.

16 yıldır Paris Charles de Gaulle Havalimanı’nda yaşayan İranlı mülteci Merhan Karimi Nasseri, hikayesini Dreamworks şirketine 300 bin dolara sattı.

Baron ‘Kuzu’ oldu

Seferlerine geçtiğimiz aylarda başlayan Baron Havayolları, adını ‘Kuzu Hava Kargo’ olarak değiştirdi. Tamamen kargo operasyonlarına odaklanan şirketin genel müdürlüğüne ise uzun yıllar MNG’de Ticaret Müdürü olarak çalışan Fatih Yurdakul getirildi.

Halen İstanbul’dan Amsterdam ve Londra’ya tarifeli sefer yapan şirket, filosuna ikinci A300B4 tipi uçağı kattı. Kuzu Grubu portföyünde yer alan havayolu, önümüzdeki yıl filosuna Airbus A300’un yeni nesil modeli olan 600 serisinden iki uçak daha almak üzere görüşmelerini sürdürüyor. Klasik A300’ler 45, 600 serisi ise 54 ton kargoyu daha uzun menzile taşıyabiliyor.

Türkiye’nin yeni kargo şirketleri ile kargo merkezi haline geldiğini söyleyen Genel Müdür Yurdakul, amaçlarının farklı hizmet vermek olduğunu açıkladı.

Phuket Air uçuyor

Phuket Air, İstanbul-Bangkok seferlerine başladı. Salı günleri Boeing 747 Jumbo Jet’lerle gerçekleştirilen uçuşlarda yolcular duraksız 8.5 saatlik uçuşla Tayland’a ulaşabiliyor. İstmar Turizm tarafından yapılan turlarda yolculara bağlantılı olarak Singapur, Hong Kong, Vietnam, Filipinler, Kamboçya, Taipei, Myanmar ve Endonezya gibi farklı noktalara bağlantı sunuluyor.

KLM Atlanta’da

Hollanda Kraliyet Havayolları KLM, Amsterdam-Atlanta uçuşlarına 15 Eylül’de başlıyor. Haftanın 7 günü Atlanta’ya Türkiye’den uygun bağlantı veren KLM, özel promosyon uyguluyor. Son seyahate başlama tarihi olan 15 Aralık’a kadar geçerli kampanyada vergiler hariç fiyatlar ekonomi sınıfında 491 dolardan başlıyor.

Model Uçak Şampiyonası

İstanbul Model Uçak Kulübü (İMUK) tarafından organize edilen Türkiye Model Uçak Şampiyonası 18-19 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilecek. Kulübün İstanbul Ömerli’deki tesislerinde yapılacak organizasyon tüm modelcilere açık.

TNT büyüyor

Ekspres paket kargo taşımacılığı yapan TNT, Türkiye uçuşlarında kapasite büyüterek Boeing 737-300F uçakları ile sefer yapmaya başladı. Belçika Liege’den Türkiye’ye saat 09.40 yerine 08.10’da gelen uçak sayesinde TNT müşterileri gönderilerini daha erken alabiliyorlar.

İnternet mi, dipsiz kuyu mu?

Uçak bileti satışlarında İnternet’in payı her geçen gün katlanarak artıyor. Küçük seyahat acentelerinden dünya devlerine tüm şirketler e-seyahat olarak adlandırılan bu pazara yatırım yapıyor. Özellikle rezervasyonların önemli kısmı İnternet’e kayıyor.

Gelişmeler umut verici. Ancak İnternet’in basit ve pratikliğine rağmen araştırmalar tam yolcu memnuniyeti yakalanamadığını ortaya koyuyor. Şikayetlerin başında bir çok sitenin yeterli seçenek sunamaması, alternatifler arasındaki ciddi fiyat farkları ve çok bacaklı uçuşlarda bağlantı sorunları geliyor. Yolcular tek sitede daha basit kullanıma sahip, tüm sonuçların bir arada görüldüğü tasarım ve sistemler istiyor. E-seyahat şirketleri bu ihtiyacı karşılamak ve pazar paylarını artırmak için ciddi çaba sarf ediyor.

Yolcu önceden belirlediği bir havayolu ile uçacaksa doğrudan o şirketin sitesine girerek işlemlerini yapabiliyor. En fazla havayollarının tarifeleri ziyaret ediliyor. Sanal aleme taşınan tarifeleri ayrıca özel tarife sitelerinden de takip etmek mümkün. Eğer uçacağınız şehir için farklı alternatifler istiyorsanız çok iyi bir araştırma sizi bekliyor. Birçok İnternet sitesinin tüm havayolu şirketleri ile anlaşması yok. Çoğunlukla seçenekler bayrak taşıyıcı olarak adlandırılan büyük havayolu şirketleri ile sınırlı. Özellikle Avrupa ve Amerika’da düşük maliyetli havayolları veya charter yani tarifesiz uçan şirketlerin fiyatları çok fazla sitelere yansımıyor. Bunun nedeni, bu tür şirketlerin bilet satış komisyonu ödemeyerek pazarlama-satış işlemlerini kendi site veya çağrı merkezlerinden gerçekleştirmesi.

Uzmanlar İnternet üzerinden bilet alacak veya rezervasyon yapacak yolculara iyi araştırma yapmasını öneriyor. Satın alma işleminde biletlerin özelliğine dikkat edilmesi, gerekirse danışma hattının aranması tavsiye ediliyor.

TÜRKİYE’DEKİ SİTELER

Türkiye’de bu pazardan en fazla payı sonfiyat ve bookinturkey siteleri alıyor. Her iki sitenin arkasında da Türkiye’nin en fazla bilet satan tur acenteleri Viking ve Setur bulunuyor. Her iki site de tarife, rezervasyon, kredi kartı veya farklı ödeme metotları ile satış yapıyor. Bilet yolcuya elden veya havalimanında teslim ediliyor. İki şirket geçen yıla göre iki kat artırarak bu yılı toplam 100 bin rezervasyonla kapatmayı hedefliyor.

Her iki sitenin de yaptığı araştırma ortak sonuçlara ulaşıyor. Yolcu önce bu sitelere kuşku ile yaklaşıyor. Ancak bir kere başarı bilet alımı yapıldıktan sonra sürekli müşteri haline geliyor. E-seyahatin bir başka avantajı son dakika fiyatlarının yanı sıra havayollarının özel İnternet fiyatlarının da anında sunulabilmesi. Sistemler wap ve cep telefonu mesajları üzerinden de yönlendirme gerçekleştirilebiliyor. Yıl sonuna kadar THY’nin iç hat biletleri bu siteler üzerinden satışa başlanması hedefleniyor.

Türkiye’deki havayolları da pazarı yakından takip ediyor. THY, İnternet üzerinden satış ve rezervasyon sayısını artırmak için promosyon fiyatlar çıkartıyor. Özel havayolları da girdikleri iç hat pazarında konumlarını güçlendirmek için İnternet yatırımlarına önem veriyor.

EN FAZLA ZİYARET EDİLEN E-SEYAHAT SİTELERİ

KATEGORİ - SİTELER - EKSİK YÖNLERİ

Acente siteleri

www.expedia.com - Tüm havayollarına sitelerinde yer verilmiyor.
www.travelcity.com
www.ebookers.com

Havayolu acenteleri

www.orbitz.com   -  Arkalarında çeşitli havayolları olduğu için sadece anlaşmalı şirketlere yer veriliyor.
www.zuji.com
www.opoda.co.uk

Tarife araştırma

www.skyscanner.net - Sadece popüler uçuş noktalarına yer veriliyor. Sınırlı seçenek sunuluyor.
www.applefares.com
www.cheapflights.com

Diğer siteler

www.oagflights.com - Veri tabanı hızla yenileniyor. Ama charter seçeneği sınırlı.
www.getthere.com

Can Polat Hakgüder’in Amerika’dan getirdiği S-1S tipi uçak ile Türkiye’deki Pitts akrobasi uçağı sayısı dörde ulaştı. TC-CPH tescilli uçak, 220 beygir gücündeki motoru ile saatte 320 kilometre hız yapabiliyor. Tek kişilik, 400 kilogram ağırlığındaki S-1S, diğer Pitts’lerden farklı olarak yüksek süratle uçabilmek için daha kısa kanatlara sahip.

Havacılıkla ilgilenmeye sıra arkadaşı Haşmet Topçuoğlu ile ortaokulda başlayan Hakgüder, 1974 yılından bu yana amatör olarak uçuyor. İç mimar olan 48 yaşındaki Can Polat Hakgüder, akrobasi uçuşlarına geçen yıl Ali İsmet Öztürk’ün AcroMach Gökyüzü Dansçıları grubunda başladı. Akrobasi eğitimini

aksatmadan sürdüren Hakgüder’in hocası aynı zamanda sıra arkadaşı ve Türkiye’deki ikinci Pitts uçağının sahibi Haşmet Topçuoğlu oldu. Çift kişilik Pitts’in modelinde yalnız uçuşunu tamamlayan Hakgüder, daha sonra tek kişilik modelde eğitimine devam etti. Akrobasiyi havacılığın en uç ve en zor noktası olarak tanımlayan Hakgüder, ilerleyen süreçte Topçuoğlu ile iki uçak beraber ‘akrotim’ olarak gösteri yapmayı hedefliyor. Akrobasi, Can Polat Hakgüder için pilotun kendi ve uçağının limitlerini iyi bilmesiyle risk faktörünü sıfırlamak. Yapılan araştırmalar 81 mekanik spor dalı arasında en az tehlikeli sporun akrobasi olduğunu ortaya koyuyor. En riskli mekanik spor ise scuba dalış. Tolga ÖZBEK

Yılın el bagajları

Business Traveller Dergisi okurları arasında yaptığı araştırmada yılın en beğenilen kabin çantalarını belirledi. Fiyatları 180 milyon ila 1 milyar 77 milyon lira arasında değişen bavullar, havayolu standartlarındaki ölçüleri ve modern çizgileri ile dikkat çekiyor. Son yıllarda kabin içine kabul edilen bavul boyutlarının büyümesi havayollarını sıkıntıya sokuyor. Baş üstü dolaplara sığmayan, başka yolculara yer bırakmayan el bagajları, acil durumlarda uçuş emniyetini de zorluyor. Bu nedenle artık bir çok şirket check-in bankosunda el bagajlarını tartan ve ölçülerinin belirleyen ‘kontrol iskeleti’ denilen aletler yerleştiriyor. Buraya sığmayan veya daha ağır olan bagajlar kargoya veriliyor. Havayoluna göre değişmekle birlikte ağırlık limiti 7 ila 10 kilogram arasında oynuyor. Sık ve kısa süreli seyahat eden işadamları, tek parça bagaj kullanıyor. İşadamları, gömleklerini kırıştırmayan, eşyalarının yanı sıra diz üstü bilgisayarlarını da taşıyabilecekleri bavulları tercih ediyor. Kadın yolcular ise, deri bavullardan vazgeçmiyor.

Roller Bodrcase Aluminium

Klasik yolcu uçaklarından Junkers Ju-52’nin gövdesinden esinlenerek tasarlanan çantanın dışı alüminyum. Tekerlekli çantada renk olarak siyah, metalik ve mavi sunuluyor. Çantanın içi üç ayrı bölümden oluşuyor. Boyutları: 55x35x20 cm. Ağırlığı: 3.6 kg. Fiyatı: 738 milyon TL

Travelpro Garment Bag

Crew 5 tarafından kabin bagaj ölçülerinde tasarlanan çanta, hafif olmasının yanı sıra özel askı, gömlek koyma yerleri ile erkek yolcular tarafından tercih ediliyor. Çanta ikiye katlanarak daha az yer kaplıyor. Boyutları: 112.5x55x7.5 cm. Ağırlığı: 3.2 kg. Fiyatı: 270 milyon TL.

Lacoste Reference Horizantal

Dışı yumuşak kumaştan imal edilen çanta, tekerlekleri olmamasına rağmen hafifliği ile rahat taşınıyor. Tutma yerleri deriden. Dıştaki cep, ayrı taşınmak istenen gazete veya şemsiyenin sığabileceği boyutta. Çanta uygun fiyatı ile de dikkat çekiyor. Boyutları: 39x20x55 cm. Ağırlığı: 1.8 kg Fiyatı: 180 milyon TL.

Bric’s Trolley

İtalyan tasarım çanta özellikle kadınlar tarafından tercih ediliyor. Dışta tamamen kahverengi deri kullanılmış. Tekerlekleri sayesinde rahatlıkla taşınabiliyor. Boyutları: 36x47x23 cm. Ağırlığı: 3 kg. Fiyatı: 742 milyon TL.

Tumi T3 20 Transport

Modern tasarımı ile Tumi’nin yeni ürünü özellikle genç yolcular tarafından tercih ediliyor. Teleskobik çekme kolu sağ veya solaklar için iki tarafa da dönebiliyor. Boyutları: 51x36x23 cm. Ağırlığı: 4.3 kg Fiyatı: 1 milyar 77 milyon TL.

Travelpro Rolling Tote

Özellikle dizüstü bilgisayarını eşyalarıyla birlikte taşıyan işadamları tercih ediyor. Model, uçuş ekip çantasından yola çıkılarak tasarlandı. Tekerlekleri sayesinde rahat hareket ettirilebiliyor. Boyutları: 37.5x31.3x22.5 cm. Ağırlığı: 3.2 kg. Fiyatı: 432 milyon TL.

Antler Quarts

Overnight/Cabin Roller

Polycarbon’dan imal edilen sert dış yapısıyla bavul eşyaları darbelerden koruyor. Tekerlek sistemi ve çekme kolu klasik çizgilerde. Sınıfındaki bavullara göre daha hafif ve uygun fiyata sahip. Boyutları: 53x38x22 cm. Ağırlığı: 2.7 kg. Fiyatı: 270 milyon TL.

Samsonite Gaomi 200x155

Modern tasarıma sahip çanta, kumaş dış yüzeye sahip. Özel tekerlekler yorulmadan çantanın taşınmasını sağlıyor. Ayrı diz üstü bilgisayar yeri bulunan çanta geniş iç hacimli. Boyutları: 55x40x20 cm. Ağırlığı: 2.9 kg. Fiyatı: 483 milyon TL.

Lufthansa Technik’ten konser

Avrupa’nın en büyük uçak bakım şirketi olan Lufthansa Technik, lösemi ile mücadeleye destek veriyor. Almanya merkezli Phöniks Vakfı ile ortak düzenlenen konserlerin altıncısı Hamburg’ta ‘Atmosfer Jumbo’ hangarında yolcu uçaklarının arasında yapıldı. Havacılık sektörünün önde gelen isimlerinin bir araya geldiği konserde Lufthansa Technik’ten havayolunun başına CEO olarak gelen ve geçen yıl emekli olan Jürgen Weber de katıldı. Sektörün saygın simalarından olan Weber, emekli olmasına rağmen Lufthansa’da İdare Meclisi Başkanı olarak tecrübelerini aktarmayı sürdürüyor.

RCpower’dan yeni sayı

Türkiye’de hızla gelişen radyo kontrollü modelcilik hobisinin dergisi RCpower’ın altıncı sayısı çıktı. Bu hobiye meraklılara Türkçe kaynak sunmak amacıyla yayın hayatına başlayan dergi uzun yıllardır modelcilikle uğraşan Selim Gültan, Murat Estibatır ve Haluk Çiçek tarafından hazırlanıyor. RCpower’ın Eylül sayısında sektörel haberlerin yanı sıra Türkiye’ni en büyük model uçağı 1/6 ölçek Piper Cub, P-51 Mustang uçakları ile Ergo 60 helikopterinin tanıtımı yer alıyor.