Uğur Cebeci

Türk Havacılık Sektörü’nün son yıllardaki en önemli ihalesinde zafer Dış Hatlar Terminali’nin başarılı inşaatçı ve işletmecisi Tepe-Akfen Konsorsiyumu’nun (TAV) oldu. İstanbul’da doğan ve havalimanı inşaat-işletme sektöründe ‘dünya markası’ olan TAV’ın ikinci dönemi 3 Temmuz’da başlayacak.

KDV dahil 2 milyar 950 milyon dolara TAV, Atatürk Havalimanı’nın hem dış hem de iç hat terminalini 15 yıl 6 ay boyunca işletecek. Yeni yatırımlarla Atatürk Havalimanı modern bir çehreye kavuşacak. Bu ihaleyle dünyada giden yolcu sayısına bakıldığında en pahalı özelleştirme gerçekleştirilmiş oldu. TAV’ın CEO’su Sani Şener’in kendi deyimiyle ‘Amiral Gemisi’ ilan ettiği Atatürk Havalimanı’nın terminalleri, onları tam anlamıyla bir dünya şirketi haline getirecek. Doğuda ve batıda birçok yabancı ülkenin havalimanı yapım ve işletmelerine talip olan TAV, Ankara Esenboğa’yı müthiş bir hızla inşa ederken Kahire’yi de süresinden önce teslim etmeyi hedefliyor.

İzmir Adnan Menderes’i de işletecek TAV, bu arada Türkiye’nin en büyük ve güçlü handling şirketi HAVAŞ’ı da porföyüne katarak tam anlamıyla bir imparatorluk haline geldi.

NASIL BAŞLADI

Atatürk Havalimanı’nın Yeni Dış Hatlar Terminali 10 Ocak 2000’de hizmete girerken aynı zamanda Türk Havacılığı’nda da ’yeni’ bir sayfa açılıyordu. Yap-işlet-devret projeleriyle yıllardır yapılamayan dış hatlar terminal yatırımları özel sektörün hızlı ve kararlı adımlarıyla hayata geçirilebilecekti. Bunu ikinci adımda hava trafiği hariç havalimanlarının özel sektöre devri izleyecekti.

İstanbul’da Tepe ve Akfen grupları inşaattaki tecrübelerini işletmede Viyana Havalimanı ortaklığında birleştirmişti. Tepe Grubu’nun o dönemdeki başkanı Ali Kantur, Akfen’in patronu Hamdi Akın ve TAV’ın CEO’su Sani Şener, bir terminal için en zorlu ve sorunlu zamanların yaşandığı ilk günlerde neredeyse 24 saatlerini terminalde geçiriyordu. En büyük korku açılışta tüm terminallerin başına bela olan bagaj sistemindeki aksaklıktı.

TERMİNAL DEVİ DOĞDU

İnşaat döneminde oluşan takım ruhu tüm sorunların ilacı oldu. TAV’ın genç ekibi büyük sınavı verdi ve İstanbul gibi zor bir terminali başarıyla işletir duruma geldi. Artık hedef yurtdışında yeni projelerdi. İstanbul referansı, havalimanında yap-işlet-devret projeleri bölge ülkelerine model oldu. TAV hızla uluslararası işler almaya başladı. Dubai, Tahran ve Kiev’de yap-işlet-devret, Kahire’de terminal inşaatı gibi projeler TAV’ı bu pazarda hem inşaatçı, hem de işletmeci olarak dünya markası yaptı. Yer hizmetlerine önemli eksikliğini HAVAŞ’la kapatan TAV, artık gözünü tamamen yurtdışına çevirmiş durumda. TAV’ın bundan sonraki en büyük hedefi Avrupa’da büyük bir havalimanı projesi alabilmek.

RAKAMLARLA TERMİNAL

İhalenin yapıldığı 10 Haziran’a kadar TAV Dış Hatlar Terminali’ni tam 5 yıl 5 ay işletti. Bu süre içinde:

Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali 48 milyon yolcu tarafından kullanıldı.

238 milyon kWh enerji harcandı. Terminalin bir günde harcadığı elektrik orta boy 3 kasabanın kullanımına eşit. Yedek jeneratörün ürettiği 18 MVA’lık güç ile iki kasabaya elektrik verilebilir.

Saatte 10 bin bagaj ayırabilen sistem 5 yıl 5 ay boyunca 57 milyon 832 bin bagaja işlem yaptı.

Havalimanında bugüne kadar 1 milyon 366 ton su harcandı.

Arıza ve bakımlara müdahale eden merkeze günde ortalama 95 şikayet geliyor. Arızalar dakikaların altın değerinde olduğu terminalde ortalama 1 saat 50 dakikada gideriliyor.

BTA’nın işlettiği restoran ve kafeteryalarda günde 9 ton bakliyat, 69 bin adet ekmek, 5 ton kırmızı et, 1.5 ton beyaz et, 26 ton sebze, 2 ton şeker tüketiliyor.

Temizlik için ayda 135 bin kg sıvı sabun, 31 bin paket tuvalet kağıdı, 19 bin koli kağıt havlu, 9 bin 500 adet çöp poşeti kullanılıyor.

ATATÜRK HAVALİMANI’NA NELER YAPILACAK

Atatürk Havalimanı’nda ihalenin tamamlanmasıyla önce iç hat ve üçüncü pistte çalışmalar başlayacak. Maliyetlerin işletmecinin ödeyeceği paradan mı, yoksa işletim süresi mi uzatılarak alınacağı önümüzdeki günlerde belli olacak. İşte Atatürk Havalimanı’nda yapılacaklar:

Öncelikli olarak mevcut İç Hatlar Terminali yenilenecek. İki terminal de ortak görünüme sahip olacak. Yolcu salonlarındaki konfor artırılacak.

Hizmete alınamayan üçüncü pistin alçalma hattında yer alan ve sayıları her geçen gün artan kaçak yapılarla ilgili çalışmalarda son aşama gelindi. Toplam 780 binanın bu hatta olduğunu tespit eden Büyükşehir Belediyesi, 2 ay içinde yaklaşık 2,5 kilometrelik alandaki 780 binayı tıraşlayacak.

Yolcu artışına göre geçen yıl hizmete giren dış hatlar ek tesis uzatılabilecek.

Mevcut kule yıkılarak eski VIP’nin bulunduğu alana modern teknolojilere sahip kule yapılacak. Eski kulenin arazisi uçak park alanı olarak değerlendirilecek.

Yetersiz hale gelen kargo terminali büyütülecek.

Tarih yazdılar

Genellikle bu başlık spor müsabakalarında, futbol maçlarının başarılı finallerinde kullanılır. Ama bu kez bir terminal özelleştirmesi için bunu söylemek en doğrusu. Türkiye’nin bir numaralı giriş kapısı için cumhuriyet tarihinin en büyük özelleştirmesini gerçekleştiren TAV inşa ettiği, işlettiği bu yerde kalabilmek için yine en yüksek fiyatı verdi.

Terminal işletmeciliğinde yarattığı datalara güvenen TAV, ekibinde çalışanları ve bağlı olduğu Tepe ve Akfen grubunun insani hizmetlerini de göz önüne alarak büyük bir riske girdi. Ancak bugüne kadar yabancı denetim kuruluşlarının yaptığı araştırmalarda en iyi terminal işletmecileri arasına giren TAV, mutlaka gelecek 15 yıl içinde İstanbul Atatürk Havalimanı terminallerini yine kusursuz işleterek hem bu parayı ödeyecek hem de hakkını helal edecektir. Böyle bir özelleştirmeye sadece ticari açıdan bakmak yerine havacılık sektöründe tırmanan Türkiye için turizmden başlayarak birçok sektörde dahi bir işletme örneğinin ortaya çıktığını unutmamak, korkusuzca söylemek-yazmak gerekiyor. Yeni uçuşunda TAV’ı alkışlarla uğurluyoruz....

THY’ye özel üyelik

Türk Hava Genel Müdürü Doç. Dr. Temel Kotil, Tokyo’da gerçekleştirilen Uluslararası Havayolu Taşıma Birliği’nin (IATA) 61’inci yıllık toplantısında yönetim kurulu üyelerini belirleyen Nomination Comity üyeliğine seçildi. THY’nin ilk defa yer aldığı kurul, toplam 10 üyeden oluşuyor.

KOKPİT TALİHLİLERİ

Kanal D’de 5 Haziran’da yayınlanan 2004-2005 sezonun son Kokpit Programı’nda kazananlar belli oldu. Noter huzurunda yapılan çekilişte Herpa Wings uçak maketlerini Mehmet Sağıroğlu (Bilecik) ve Lale Kalyoncu (Aydın), Delsey’den bavul setini Yılmaz Gültekin (İstanbul), Dassault Falcon maketini Ahmet Öztürk (Ağrı) kazandı. Türk Hava Yolları ile Nice’e bileti Türker Seyhanlı (İstanbul) kazanırken yedek talihli Ulvi Sağduyu (İzmir) oldu.

Lufthansa Kargo’ya Türk bölge müdürü

Dört yıldır Lufthansa Kargo’nun Türkiye Müdürlüğü’nü yapan Veli Polat şirketin Rusya, Ukrayna ve Orta Asya bölge müdürü oldu. Yeni görevinde Polat, 12 ülkeden sorumlu olacak.

1968 Ankara doğumlu olan Veli Polat 12 yaşında Almanya’ya gitti. Frankfurt’ta Endüstri ve Elektronik Mühendisliği eğitimi aldı. 1995’te Lufthansa Kargo’ya katıldı. Polat, İstanbul dışında Almanya ve Bakü’de görev yaptı. Lufthansa Kargo’da ilk defa Türk çalışanın böyle bir göreve getirildiğini belirten Veli Polat, iş yaşamında hem Türk hem de Alman kültürünü öğrenmenin her zaman avantaj olduğunu belirtiyor. Dünyanın en büyük kargo havayollarından biri olan Lufthansa Kargo’nun filosunda 18 adet MD11 tipi uçak bulunuyor.

Paris’e çıkarma başlıyor

Dünyanın en büyük havacılık fuarı Paris Air Show’a bu yıl Türk şirketleri

damgasını vuracak. Ortaklık ve imalatta Türk şirketleri yaklaşık 350 milyon dolarlık anlaşma imzalayacak. Fuara ilk defa katılan THY, Havacılık Bakım Onarım ve Modifikasyon (HABOM) Projesi için fuar sırasında Singapur ST Aero şirketiyle ortaklık anlaşması imzalayacak. THY ayrıca RJ100’lerin yerini alacak A318 ve A319 siparişleri için de Airbus’la masaya oturacak. Türk savunma şirketlerinin gündemi ise geleceğin savaş uçağı JSF. TAI Northrop Grumman ile 100 milyon dolarlık tasarım ve imalat, Türk Motor Sanayi TEI de General Electric ile JSF Projesi eğitim işbirliği, Alp Havacılık ise Pratt&Whitney ile 6 milyon dolarlık rear-fan imalat sözleşmesini imzalayacak. Fuarın diğer Türk katılımcıları arasında Eskişehir Jant Sanayii ve Kale Kalıp bulunuyor. Birçok askeri-sivil uzman ve işadamı tarafından ziyaret edilecek fuarda A380, 777-200LR ile Falcon 7X ilk defa ziyaretçilerin karşısına çıkacak.

Yaz fırsatları

THY, 30 Temmuz’a kadar Amsterdam’a seyahat edecek yolcularına ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç 179 euro’dan başlayan fiyatlar sunuyor.

Swiss Havayolları, 30 Haziran’a kadar Zürih, Cenevre, Basel, Lugano’ya business class 579 euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

Air Kenya, 31 Temmuz’a kadar Nairobi’ye 360, Dar es Salaam’a ise 410 euro’dan başlayan fiyatlar sunuyor.

İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nin işletmecisi Tepe Akfen (TAV) konsorsiyumu, yer hizmetleri sektörüne HAVAŞ’ı satın almak üzere Ciner Grubu’yla el sıkıştı.Toplam 110 milyon dolara Ciner Grubu’nun sahip olduğu yüzde 60 hisseyi satın alacak TAV, inşaat, işletme, restoran, gümrüksüz satış mağazası ve otelden sonra havalimanı işletmesinde halkayı yer hizmetleriyle tamamlamış oldu. TAV devir işlemlerini 30 Haziran’a kadar tamamlayacak. Türk Sivil Havacılığı’ndaki en büyük birleşmeyi yaptıklarını belirten TAV’ın CEO’su Sani Şener, ‘Bizim ana işimiz inşaat ve havalimanı işletmesi. HAVAŞ’la birlikte Türkiye’deki gelişimimizi tamamladık. Bundan sonra tek hedefimiz yurtdışında büyümek’ dedi. Tahran’dan geri getirdiği 12 milyon dolar değerinde yer ekipmanını HAVAŞ portföyüne katacak olan TAV, şirketin marka değerini ve yapısını koruyacak. HAVAŞ, önce Türk Hava Yolları (THY) bünyesinde yer hizmetleri vermek üzere kuruldu. Bünyesindeki ikram servisi veren USAŞ 1987’de, HAVAŞ da 1995’te özelleştirildi. Şirkete daha sonra yüzde 40 payla o dönemde Swissair portföyünde yer alan Swissport ortak oldu. Halen Londra merkezli Candover Partners’ın sahip olduğu Swissport, 36 ülkede yılda 2 milyon uçağa yer hizmeti veriyor. Türkiye’nin en başarılı özelleştirme çalışmalarından biri olan HAVAŞ, yer hizmetleri pazarının yüzde 50’sine sahip. Şirket portföyünde 224 havayolu şirketi bulunuyor. Toplam 2 bin personele sahip HAVAŞ, altısı uluslararası trafiğe açık toplam 15 havalimanında faaliyet gösteriyor. Yer hizmetleri dışında HAVAŞ otopark, otobüs, havayolu temsilcilik gibi dallarda da hizmet veriyor. Geçen yıl havalimanı işletmeciliğine giren HAVAŞ, İzmir Adnan Menderes Havalimanı Dış Hatlar Terminali yap-işlet-devret ihalesini kazanmıştı. Toplam 125 milyon euro’luk projede HAVAŞ’ın ortağı yüzde 20 ile Antalya’nın ilk dış hatlar terminalini Fraport ile işleten Bayındır grubuydu. Konsorsiyum terminali 6 yıl 7 ay işletecek.İHALE 10 HAZİRAN’DASon gelişmelerle birlikte gözler Atatürk Havalimanı ihalesine çevrildi. Teklif alan şirketlerin talebi üzerine DHMİ Yönetim Kurulu ihaleyi 10 Haziran’a erteledi. Toplam 15 yıl 6 ay boyunca hem iç hem de dış hatlar terminalinin işletmesini içeren ihaleye Türk şirketlerinin yanı sıra dünya devleri de ilgi gösteriyor. İhaleye halen işletmeci olan TAV’ın dışında Alsim Alarko-Corporacion America S.A, İÇTAŞ-TBI (Luton Airport-İngiltere), KLI (Kuala Lumpur Havalimanı işletmecisi), ADR (Roma’daki havalimanlarını işletmecisi), Çelebi-Fraport, SNC (Kanada)-ADP (Paris’teki havalimanlarının işletmecisi) ortaklıkları katılıyor.yeniden şekillendiBoeing yeni yolcu uçağı 787’nin ana tasarımını tamamladı. İlk dizayndaki yunus balığının yüzgecini andıran kuyruk tasarımı daha klasik görünüme kavuşurken uçağın burun bölümündeki açı da azaltıldı. Bu değişikliklerle Boeing 787’nin aerodinamiğini güçlendirerek yakıt tüketimini planlanandan yüzde 2 aşağı çekmeyi hedefliyor. Yukarı açılı kanatlar ise orijinal tasarımını koruyacak.Yaklaşık 10 yıldır yeni uçak modeli üretmeyen Boeing, 787 projesine büyük önem veriyor. 7E7 adıyla başlayan projede Amerikalı imalatçı kısa sürede 261 uçaklık siparişe ulaştı. Boeing, 757 ve 767’nin yerini alacak uçağın üç farklı modelini imal etmeyi planlıyor. Orta menzilli uçuşlar için 280 koltuklu 787-3, uzun menzilli 230 koltuklu 787-8 ve ultra uzun menzil için 250 koltuklu 787-9 havayollarının beğenisine sunuldu. Boeing yeni uçağında tüm kanat ve gövdeyi kompozit olarak adlandırılan malzemeden imal etmeyi planlıyor. Toplam ağırlıkta ciddi hafiflik sağlayacak kompozit ayrıca korozyona dayanıklı olması nedeniyle işletim ve bakım maliyetlerini de düşürecek. Uçakta kullanılacak yeni nesil motorlar da yüksek performansı düşük yakıt harcama oranıyla sunacak. İlk uçuşunu 2007’de gerçekleştirecek 787 hizmete 2008’de girecek.Airbus 787’ye rakip olarak THY’nin de ekim ayında teslim almaya başlayacağı A330’dan geliştirilen A350’yi öneriyor. Bu konuyla ilgili finansman desteğini Avrupa Birliği’nden alan Airbus’ı Boeing Dünya Ticaret Örgütü’ne şikayet etti. Airbus yeni teknolojilerle yaklaşık 3 bin 200 uçaklık pazarı rakibine kaptırmamak için çarpışacak. Büyük rekabetin ilk raundu önümüzdeki hafta Paris’te havacılık fuarında gerçekleşecek.Tolga ÖZBEK / SeattleKABİNİ KLAUS BRAUER TASARLADIUzun menzilli uçuşlarda yolculara farklı bir konsept sunmayı hedefleyen Boeing, kabin tasarımına büyük önem verdi. Tasarımcı Klaus Brauer ve ekibi çalışmalara başlamadan önce havayolları ve binlerce yolcunun görüşünü aldı. Ortak şikayetler değerlendirildi. İşte Brauer’in yeni 787 kabini:787’nin kabini diğer yolcu uçaklarına göre yarım metre daha geniş. Bu ekstra alan yolcu ve havayollarına inanılmaz bir hareket alanı sağlıyor. Yolcuları kabine girdiğinde gotik tarzda kemerler ve açık alan karşılıyor. Burada amaç yolcunun seyahat öncesi koşuşturma sırasındaki tüm stresini unutturmak.Uçaktaki camlar diğer yolcu uçaklarına göre yüzde 50 daha büyük. Yolcu oturduğunda yeryüzünü görebilecek. Ferahlık özel ışıklandırma ile desteklendi. Işıklar ayrıca kıtalararası uçuşlarda ayarlanarak jet-lag etkisi azaltılacak.Kabindeki havanın nem oranı ve irtifası diğer yolcu uçaklarından yüzde 50 daha düşük. Daha taze ve nemli hava yolcuların özellikle uzun uçuşlarda kendilerini iyi hissetmelerini sağlıyor. Kabinde tüm eğlence sistemleri kablosuz çalışıyor.Geniş baş üstü dolapları daha fazla bagaj alıyor. Modelciler yarışmayaPlastik modelciler, 12 Haziran’da Borusan Otomotiv’in desteğiyle yapılan yarışma ve sergide bir araya geliyor. Organizasyonu www.modelsitesi.com sitesi tarafından düzenlenen Plastik Model Yarışma ve Sergisi uçak, askeri araç, gemi, otomobil, figür, bilim-kurgu ve diorama olmak üzere yedi ve bunların alt kategorileri ile toplam 30 dalda gerçekleştirilecek. Katılımın ücretsiz olduğu organizasyon İstanbul İstinye’deki Borusan Otomotiv’de yapılacak. Daha fazla bilgi www.modelsitesi.com sitesinden veya İstinye Borusan’ın 0212 359 30 30 numaralı telefonundan alınabilir.Dünya kontrolörleri İstanbul’a geliyorTürkiye Hava Trafik Kontrolörleri Derneği (TATCA), 2007’de gerçekleştirilecek Dünya Hava Trafik Kontrolörleri yıllık toplantısını İstanbul’da düzenleyecek. Bu yıl Avustralya’nın Sydney kentinde gerçekleştirilen toplantıda kararın alındığını belirten Dernek Başkanı Ayhan Kartal, ‘Oylamada İstanbul’un rakiplerini geride bırakarak kazanması bizleri çok sevindirdi. Yaklaşık bin delegenin İstanbul’a geleceği toplantı ülke turizmine de katkıda bulunacak’ dedi.Gaziantep 12 Haziran’a kaldıGaziantep Havaalanı’nda bulunan iki pist arasındaki 8.5 metrelik kot farkının giderilmesi için 3 Mart’ta kapatılan meydan yeniden hava trafiğine 12 Haziran’da açılıyor. Çalışmaların zamanında tamamlanamaması nedeniyle ciddi yolcu potansiyeline sahip Gaziantep’in yanı sıra Halep’in de etkilendiğini belirten Büyükşehir Belediye Başkanı Asım Güzelbey ‘Halep yurtdışı uçuş bağlantılarının önemli kısmını buradan sağlıyordu. Meydanın kapalı olması nedeniyle bölge zarara uğruyor’ diye konuştu. THY’den indirimTHY, Londra’nın ikinci havalimanı Stansted’e 14 Haziran’dan itibaren uçmaya başlıyor. İstanbul’dan salı, perşembe ve pazar günleri yapılacak seferlerin yanı sıra Antalya’dan da Stansed’e cuma günleri karşılıklı uçuş gerçekleştirilecek. Fiyatlar 30 Haziran’a kadar ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç 239 euro’dan başlıyor.Karaçi seferlerini haftada ikiden dörde çıkartan THY, 11 Temmuz’a kadar ekonomi sınıfı, vergiler hariç, gidiş-dönüş 399 euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.Avrupa hatlarında gençlik (12-25 yaş) ve öğrenci (12-28 yaş) indirimlerini açıklayan THY, Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, İsveç, Danimarka, İsviçre ve Avusturya’ya 209 euro’dan başlayan fiyatlar sunuyor.BA’den first class yemekleriİngiliz Havayolları British Airways (BA), first class yemeklerini Zanussi Mutfak Sanatları Atölyesi’nde Türkiye pazarına tanıttı. Gelecek yıl first class hizmetinin verileceği tüm hatlarda yaygınlaştırılacak mönülerdeki yemekleri davetliler profesyonel aşçılarla birlikte hazırladı. Yolcularına uzun menzilli uçuşlarda daha sağlıklı ve hazmı kolay yiyecekler sunulmasını hedefleyen BA, yeni first mutfağını ‘a-la-cart Spa’ olarak tanımlıyor. BA’in Tayland’ın ünlü sağlık tesisi Chiva Som’dan danışmanlık aldığını belirten Türkiye Ticaret Müdürü Ayşim Arda, lüksü ve sadeliği beraber sunarak bu hizmeti verdiklerini söyledi. Atlasjet büyüyorETS-Öger ortak havayolu şirketi Atlasjet, filosuna katılan fabrika çıkışlı Airbus A320’yle uçak sayısını 12’ye çıkarttı. Toplam dört yeni A320 alacaklarını belirten Genel Müdür Tuncay Doğaner, yıl sonunda 17 uçaklık filoya ulaşacaklarını söyledi. Nairobi başlıyorTürkiye’de KLM Havayolları tarafından temsil edilen Kenya Havayolları, 10 Haziran’dan itibaren Nairobi-İstanbul seferlerine başlıyor. Özel promosyon yapan şirket, 15 Temmuz’a kadar ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç 408 euro’dan başlayan fiyatlar sunuyor.

Amerikalı havacılık devi Boeing, imalattaki en büyük askeri nakliye uçağı C-17’ye yeni müşteriler arıyor. Halen Amerikan ve İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde görev yapan uçak için Boeing, sivil modeliyle birlikte en az 200 adetlik yeni satış öngörüyor. İlk uçuşunu 1991’de yapan dört motorlu, 77.5 ton kargo kapasiteli C-17, hizmete girdiği 1995’ten bu yana Amerikan Hava Kuvvetleri’nin joker uçağı oldu. Tam yükle 7 bin 700 kilometrelik uzun menzile sahip C-17, havadan yakıt ikmaliyle dünyada istenilen noktaya ulaşabiliyor. En son Irak operasyonunda kullanılan C-17’ler, bölgedeki Amerikan askerinin ve malzemenin yüzde 70’ini taşıdı. Amerikan Hava Kuvvetleri’nden aldığı 180 adetlik C-17 siparişinin 135’ini teslim eden Boeing, imalat hattını 2014’e kadar yeni satışlarla açık tutmayı hedefliyor.

SİVİL MODEL

Boeing, uçağın askeri amaçlı imal edilmesine rağmen sivil pazarda ciddi şansı olduğuna inanıyor. BC-17X olarak adlandırılan model, yarı hazırlanmış kısa pistlere sahip havaalanlarına iniş-kalkış ve büyük hacimli yüklerin kargo bölümünde rahatlıkla taşınabilmesi gibi özelliklerini düşük operasyon maliyetleriyle birleştiriyor. C-17’de birçok sivil amaçlı geliştirilen sistem ve ekipman yer alıyor. Örneğin C-17’deki PW2040 motorları aynı zamanda Boeing’in 757 yolcu uçaklarında da kullanılıyor.

C-17 Programı’ndan sorumlu Başkan Dave Bowmann’a göre sivil pazarda uçağın en az 60 adetlik satış şansı var. Halen bu pazarı Rus Antonov imalatı An-120’lerin tuttuğunu belirten Bowmann, C-17’nin rakibinden daha yüksek performansla daha ucuza her türlü piste inip kalkabileceğini belirtiyor. Boeing, BC-17X kesin siparişinin alınmasıyla uçağın iki yıl içinde tüm sivil modifikasyonlarının tamamlanarak havacılık otoritelerinden sertifikasyon alınması hedefleniyor. Uçakla ilgili olarak halen yatırım şirketiyle görüşmeler sürüyor. BC-17X’in liste fiyatının 160 milyon dolar civarında olacağı tahmin ediliyor. Boeing, C-17’nin askeri pazarda da satış başarısı yakalayacağına inanıyor. Artık bir çok ülke kısılan askeri bütçeleri nedeniyle uçak alımına sıcak bakmıyor. Eldeki uçakların modernizasyonunun kapasiteyi karşılamakta yetersiz olduğunu belirten Başkan Bowmann, ülkelerin sadece askeri operasyonlarda değil tusanami, deprem gibi doğal afetlerde de bu tür uçaklara ihtiyaç duyduğuna dikkat çekiyor.

SAATİ 30 BİN DOLAR

Havayolu sektöründe olduğu gibi C-17’yle ilgilenen hava kuvvetlerine Boeing leasing yani finansal kiralama yöntemini öneriyor. Ülkeler isterlerse wet lease yani ekipleriyle birlikte C-17’yi saat başına ücret ödeyerek de kiralayabiliyor.

Halen İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde 4 adet C-17, 2001’den bu yana bu yöntemle kullanılıyor. Boeing İngiltere’ye uçuş saati başına 30 bin dolara bakım, ekip ve yakıt giderleri dahil uçuruyor.
Tolga ÖZBEK

Long Beach / CALIFORNIA

Öztürk Avrupa turnesinde

Türk Sivil Havacılığı’nın tek gösteri pilotu Ali İsmet Öztürk, Avrupa’da akrobasi uçuş turnesine başladı. ‘Mor Menekşe’ adını verdiği özel yapım Pitts tipi uçağıyla yedi ülkede 30 gösteri gerçekleştirecek Öztürk, eylül sonunda Türkiye’ye geri dönecek. Ali İsmet Öztürk, ilk defa geçen yıl GA Buyer Dergisi’nin sponsorluğunda yurtdışında iki gösteri uçuşu gerçekleştirmişti. Büyük ilgi gören organizasyon sonrasında sponsorunun isteğiyle Öztürk akrobasi gösterilerini bu yıl bütün yaz sezonuna yayma kararı aldı.

Acromach adına gösteri yapan Öztürk’ün Pitts uçağı, Avrupa’yı özel tasarlanan TIR’la dolaşacak. Uçak treylere kanatları sökülerek yerleştiriyor. Treylerde uçağın her türlü bakımını yapabilecek teknik ekip ve ekipman bulunuyor.

Avrupa’da gösteri yapmanın kendisine büyük onur verdiğini söyleyen Öztürk, ‘Geçen yıl denemesini

yaptığımız gösterileri bu yıl tüm Avrupa’ya yaydık. Büyük ilgi gören akrobasi uçuşları aynı zamanda Türkiye’nin tanıtımına da önemli katkıda bulunuyor’ diye konuştu.

Ali İsmet Öztürk, her gösterisinde yaklaşık 25 dakika havada kalıyor. Motor gücü 400 beygir olan özel imalat kısa kanatlı Pitts uçağıyla birbirinden zorlu akrobasi hareketleri gösterisinde başarıyla gerçekleştiriyor. Uçağın motorundan çıkan duman, uçağın izleyiciler tarafından daha rahat takibini sağlıyor. Öztürk Pitts için ‘Bu uçağın limiti pilotun limitidir’ diyor. Yıllardır dünya şampiyonu akrobasi pilotlarının gözetiminde çalışmalarını sürdüren Ali İsmet Öztürk, birbirinden zor akrobasi hareketleri sırasında vücuduna yer çekiminin 9 katı yük biniyor. Dört yıldır profesyonel olarak akrobasiyle uğraşan Öztürk’ün toplam uçuş tecrübesi 5 bin saat. Türkiye’nin ilk ticari helikopter pilot lisansına da sahip olan Öztürk aynı zamanda İstanbul Hezarfen Havaalanı’nda açtığı uçuş okuluyla akrobasi eğitimi de veriyor.

İŞTE ÖZEL GÖSTERİLER

28 Mayıs: Flugtag 2005, Almanya

4-5 Haziran: Air Picnick, Goraszka Polonya

11-12 Haziran: KZ Clup Fly-In, Danimarka

19 Haziran: Air Show Karup, Danimarka

25-26 Haziran: Phalsbourg Meeting Alat, Fransa

2-3 Temmuz: Aerolix Air Show, Fransa

10 Temmuz: Den Helder Air Show, Hollanda

15-17 Temmuz: Air Tattoo, İngiltere

23-24 Temmuz: Thannhausen, Almanya

30-31 Temmuz: Flugplatzsfest LSG Müncberg, Almanya

7 Ağustos: Sanicole Air Show, Belçika

13-14 Ağustos: Westflug Festival, Aachen, Almanya

20-21 Ağustos: Roskilde 2005 Air Show, Danimarka

27 Ağustos: Groningen Air Show, Hollanda

3-4 Eylül: Biggin Hill Int. Air Show, İngiltere

10-11 Eylül: Duxford Air Show, İngiltere

Hurda uçak, pencere doğraması olacak

Atatürk Havalimanı’nda hizmet ömrünü doldurarak hurdaya ayrılan Airbus A300, on kişilik ekip tarafından iki haftada parçalanabildi. Uçağın yaklaşık 100 tonluk hurdası alüminyum pencere ve kapı doğraması yapan imalatçılar tarafından satın alındı.

İmalat hattında tonlarca metal, kompozit ve kablo gökyüzünün maviliklerinde mutluluğa kanat açmak için bir araya gelir. Gidilecek yol uzun, taşınacak yolcu ve kargo çoktur. Yıllar geçer. Binlerce saat uçulur. Buna binlerce iniş-kalkış eklenir. Uçaklar el değiştirir. Farklı bayraklar altında hizmetine devam eder. Ve her şeyde olduğu gibi bir sona gelinir. Artık uçağın son uçuş noktası hurdalıktır.

Geçen hafta İstanbul Atatürk Havalimanı’nda bir yolcu uçağı tarihe veda etti. Uzun yıllar Fly Havayolları’nda kullanılan 1976 model TC-FLG tescilli Airbus A300B2 yolcu uçağı iki haftalık çalışmayla ‘kesildi’.

Genellikle yolcu uçaklarının ekonomik ömürleri 25-30 yıl arasında değişiyor. Bazen ekonomik krizler, yüksek yakıt harcayan uçakların daha erken emekli olmalarına neden oluyor. Hızlı büyümelerde ise pazarda yeterli uçak olmaması nedeniyle eskilerin ömürleri birkaç yıl daha uzuyor. Büyük arıza, kaza gibi durumlar dışında genellikle yolcu uçakları son büyük gövde bakım saati doluncaya kadar kullanılıyor. Büyük bakım maliyeti uçağın fiyatını aştığı durumlarda yolcu uçağına hurdalık yolu gözüküyor. Öncelikle uçabilecek durumdaysa hemen motorlar sökülüyor ve diğer uçaklarda yedek parça olarak kullanılmak üzere ayrılıyor. Genellikle eski uçakların motorlarının fiyatı, gövdeden daha pahalı olabiliyor. Diğer kullanılan parçalar arasında uçağın elektronik ekipmanları, harici güç ünitesi (APU) ve iniş takımları geriyor. Zaten bunlar söküldükten sonra geriye metal ve kompozit yığını kalıyor.

100 TON METAL

Hurdaya ayrılmasıyla sivil havacılık tescilinden düşen A300 uçağını Muammer Ayvalı satın aldı. Binadan gemiye her türlü hurdayı değerlendiren Ayvalı için uçak ilk tecrübesiydi. Toplam 10 kişilik ekip hemen çalışmalara başladı. A300’ün yüksek dayanıklılığa sahip gövdesinin kesiminde ısıtma yöntemi kullanıldı. Kompozit parçalar ise balta ve keskilerle parçalandı. Yaklaşık 100 ton hurdanın çıktığı uçak iki haftada kesildi.

Her ne kadar hüzünlü olsa da, kesim işlemiyle birlikte zaten sıkışık olan Atatürk Havalimanı’nda bir uçaklık daha park yeri açılmış oldu. Halen Özel Hangarlar Bölgesi’nde kesilmeyi beklenen Onur Air’in iki, MNG’nin de bir A300’ü bulunuyor. Mahkemeleri devam eden Bosphorus European Havayolları’nın üç A300’ü ile CAT Kargo’nun Antonov 12 tipi uçakları ise karar bekliyor. THY’nin hizmetten çıkardığı 727 kargo ile Top Air’e ait 727’nin birleştirilerek tek uçak yapılması planlanıyor.

THY Onur’dan pilot kiralıyor

Türk Hava Yolları, yaz aylarında artan pilot ihtiyacını Onur Air’den kiralayacağı 10 ikinci pilotla karşılamayı hedefliyor. Sezon boyunca Airbus A320 ve A321 uçaklarında görev yapacak ikinci pilotlar, şirket içi eğitimlerini THY Eğitim Merkezi’nde tamamladı. Sivil pilot alımlarına da hız veren THY, Türk Hava Kurumu’na (THK) ikinci parti 20 mühendislik eğitimi almış pilot adayını eğitim için temmuz ayında gönderecek. Halen THY pilot adayları THK’nın yanı sıra Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu’nda eğitimlerini sürdürüyor.

MNG uçuş okulu açıyor

MNG Havayolları, artan pilot ihtiyacını kendi bünyesinde kuracağı uçuş okuluyla karşılamak üzere çalışmalara başladı. Sektördeki hareketlilik nedeniyle bu kararı alan MNG sınavla öğrenci alarak burslu eğitim verecek. Ticari pilot eğitimlerini tamamladıktan sonra MNG’nin yetiştirdiği adaylar önce yurtiçi kargo uçuşlarında kullanılan Fokker F27 tipi pervaneli uçaklarda görev yapacak. Tecrübe kazandıkça pilotların diğer uçak tiplerinde görevlendirilecek. MNG Uçuş Okulu’nda ilerleyen yıllarda diğer havayolu şirketlerinin adaylarına da hizmet vermeyi hedefliyor.

777 kargo taşıyacak

Boeing’in en iyi satan yolcu uçaklarından biri olan çift motorlu 777’den geliştirilen özel kargo modeli 777 ‘Freighter’ın ilk müşterisi Fransız Havayolları Air France oldu. Şirket bu uçakları Boeing 747-200F’lerin yerine kullanacak.

Uzun yıllar dünyaca ünlü üniversitelerde ders veren Uçak Mühendisi Doçent Doktor Temel Kotil, genel müdürlüğe atanmadan önce Mart 2003’ten bu yana THY’nin Teknikten Sorumlu Genel Müdür Yardımcılığı görevindeydi. Temel Kotil, ‘İmalatçılar Ay’a gidecek bir uçak yapsa, oraya yolcu varsa, Ay’a da uçarız’ diyor.

Yeni sipariş verilen uçaklarla filo büyüyor. THY uçuş ağına hangi noktaları katacak?

- Türk Hava Yolları bugün 76 uluslararası, 24 de iç hat noktasına uçuyor. Casablanca seferleri başladı. Bunu Lizbon ve Oslo izleyecek. Yeni uzun menzilli A330 uçaklarımızın ekim ayından itibaren teslim edilmeye başlanmasıyla Kuzey Amerika’da Toronto ve Washington seferleri gündemde. Ayrıca geçmişte sefer yaptığımız Güney Afrika’yla ilgili çalışmalarımız da devam ediyor. Buralara sefer yapmak ve uçaklarımızı doldurmayı hedefliyoruz. Daha uçacağımız çok yer var. İstanbul’dan dünyanın her ülkesinin başkentine ulaşma arzusundayız.

EK KAPASİTE İÇİN UÇAK KİRALAYACAĞIZ

Filo 2003’te 64 uçaktı. Şimdi 79’a yükseldi. Bir yandan 51 uçaklık siparişiniz var. İhtiyaç sürüyor mu?

- Biz üç yıllık projeksiyonlarda ihtiyaçlarımızı belirliyoruz. Verilen 51 uçaklık sipariş, üç yıllık ihtiyacımızı karşılıyor. Sipariş verirken Türkiye ve uçulan noktaların büyümesini baz alıyoruz. Ek kapasiteyi uçak kiralayarak karşılıyoruz. Herhangi bir krizde kiralık uçakları geri vererek maliyetleri kontrol altında tutmayı hedefliyoruz. Bu konuda uluslararası danışmanlık alıyoruz. Sürekli hedeflerimizi yeniliyoruz.

3.5 SAATTE 55 BAŞKENTE SEFER YAPIYORUZ

Geniş gövdede 5 Airbus A330-200 siparişiniz var. Airbus, A330 yerine A350 modelini geliştiriyor. Rakibi Boeing ise 787 ile yüksek sipariş rakamlarına ulaştı. A330 siparişini pazardaki gelişmelere göre yenilemeyi hedefliyor musunuz?

- A350’nin hizmete 2010 yılında girmesi planlanıyor. Bizim ihtiyacımız ise daha acil. Arayı A330’la kapatacağız. Bu pazarda Boeing ve Airbus arasında rekabetin olması çok iyi. İki şirket de daha iyi uçak yapmak üzere çalışacak. Rekabetten havayolları da kárlı çıkacak. Aynı uçağı daha ucuza almak mümkün olabilecek. Yeni nesil çift motorlu Airbus A350 ve Boeing 787 düşük uçuş maliyetleriyle uzun menzilli uçuşlara farklı bir boyut getirecek. Bu uçaklarla havayolları ana merkez dışındaki noktalar arasında da sefer yapabilecek. THY filosunun belkemiğini orta sınıfta, tek koridorlu, 160 koltuk kapasitesinin altındaki uçaklar oluşturuyor. Türkiye’nin coğrafi konumu çok güzel. Tam orta noktadayız. THY, 3.5 saatte 55 başkente uçabiliyor. Bu nedenle filodaki ağırlığı orta sınıfta, tek koridorlu uçaklara veriyoruz. THY’nin filosundaki geniş gövdeli uçakların oranı, Lufthansa, KLM gibi havayollarına göre çok daha düşük. Diğer havayollarının geniş gövdeli uçaklarla sefer yapabildiği birçok noktaya THY maliyeti düşük küçük gövdeli uçaklarla uçabiliyor.

İç hatlarda RJ100’lerin kiralama anlaşmaları bitiyor. Bir yandan iç hatlarda hızlı gelişim var. THY iç hatlar için yeni bir model arıyor mu?

- RJ100’lerin yerine filoda mevcut Airbus A320 ailesinin küçük modelleri A319 ve A318’leri kullanmayı hedefliyoruz. Filomuzu olabildiğince homojen yapmak istiyoruz. A318 ve A319 halen filoda kullanılan A320 ve A321’lerle ortak sistemlere sahip. Aynı pilot ve bakım ekibi A318/A319’da da görev yapabiliyor. Bu uçakları ayrıca yurtdışı hatlarda da kullanabiliriz. İç hatlardaki önceliğimiz kárdan çok hizmet. Daha ufak uçakla uçmak yerine daha yüksek kapasiteli uçaklarla daha fazla yolcu taşımak, pazarı hareketlendirmek istiyoruz.

İKİNCİ MERKEZ ANKARA OLACAK

İstanbul’da Atatürk Havalimanı’ndan sonra Sabiha Gökçen’den de seferlere başladınız. Yurtiçinde çapraz, yurtdışına da İstanbul dışındaki noktalardan doğrudan sefer yapacak mısınız?

- Yurtdışındaki yolcumuzu Türkiye’de nereye gelmek istiyorsa oraya getirmek istiyoruz. Ancak bunu para kazanarak yapmak lazım. Havayolunda bir yere uçuş başlattığınızda oraya en az hafta üç gün uçmalısınız ki yolcu haftalık programını yapabilsin. Yurtdışında yapmaya çalıştığımızı yurtiçinde de uygulamaya çalışıyoruz, Amaç insanları transfer etmede bir noktaya getirebilmek. Ankara’da Esenboğa’da yeni terminal yapılıyor. Bizim ikinci dış hat çıkış noktamız Ankara olacak. Lufthansa’nın Frankfurt-Münih’i gibi seferlerimizi İstanbul ve Ankara’dan yapacağız. Bir bakıma Ankara bizim için atlama taşı olacak.

En iyi koltuk ve video sistemini seçtik

Uzun menzilde Airbus A330’ların teslimiyle birlikte THY yeni kabin konseptine geçiyor. Hangi renklerde bir kabinle karşılaşacağız?

- Uçaklarımızın yeni kabin renklerinde açık pembeler, kahverengiler var. Vazgeçilmez ana rengimiz turkuvaz. Yolcuların önüne çok farklı bir tasarımla çıkacağız. Business’ta tam yatar koltuklar, büyük ekranlar konfor ve eğlenceyi artıracak. En iyi koltukları, en iyi video sistemini seçtik. ‘Video On Demand’ olarak adlandırılan sistem ile yolcular filmleri bilgisayardan seçip istediği yerde durdurabilecek. Yolcular yüzlerce kanal film seyredebilecek, müzik dinleyebilecek. Skylife dergisini bu ekranlardan okuyacaklar. Seçtiğimiz sistem, dünyada bu konuda en iddialı şirketlerden biri olan Singapur Havayolları’nın sisteminden bile daha modern. Ekim ayından itibaren gelmeye başlayacak A330’lar yeni kabine sahip olacak. Filodaki 7 adet A340-300, büyük bakıma girdikçe kabinlerini yeni standartlara getireceğiz.

Uçakların dış boyamaları da değişiyor. Seçim yapıldı mı?

- Tasarım çalışması tamamlandı. Aday tasarımların maketleri hazırlanıyor. Önümüzdeki günlerde kazanan tasarımı açıklayacağız.

İkram yenilendi. Uçakta Türk yemeklerine daha fazla yer vermek gibi bir çalışma var mı?

- Büyük havayolları gibi ‘THY Mutfağı’ adıyla bir araştırma laboratuvarı kurmak istiyoruz. Kabin şartları nedeniyle bazı Türk yemeklerini uçakta sunamıyoruz. Bu mutfak hem bu konuyla ilgili araştırma yapacak, hem de sunulan mönülerin sürekli yenilenmesi için çalışacak. Ünlü aşçılardan bu konuda yardım alacağız.

ABD’DE DOKTORA YAPTI

İTÜ Uçak Mühendisliği bölümünden 1983’te mezun olan Temel Kotil, 1986’da ABD’de Michigan Üniversitesi’nde master, aynı üniversitede 1987’de Makine Mühendisliği dalında ikinci master yaptı. Makine Mühendisliği dalında doktorasını Michigan Üniversitesi’nde 1991’de tamamladı. İTÜ’ye geri dönen Temel Kotil, 1991-93 arasında Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi’nde Havacılık ve İleri Kompozit Laboratuvarları’nın kuruculuğunu ve yöneticiliğini yaptı. 1993-94 yıllarında aynı fakültede dekan yardımcılığında bulundu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi APK Başkanlığı’na getirilen Kotil, 1997’ye kadar bu görevde kaldı. APK görevi sonrasında tekrar üniversiteye dönen Kotil, 2001’de ABD’de Illinois Üniversitesi’nde misafir profesörlük ve New York’ta AIT Inc’te Araştırma ve Mühendislik Bölüm Başkanlığını da yürüttü. Mart 2003’te THY Teknik Genel Müdürlük Yardımcılığı’na getirilen Kotil, genel müdürlük ve yönetim kurulu üyeliğine atanmadan önce bu görevi sürdürüyordu. Evli olan Doç. Dr. Temel Kotil, 3 çocuk babası.

ULUSLARARASI ORTAKLIK

THY’yi ne zaman uluslararası bir ortaklığın içinde göreceğiz?

- Şu an yolcu taşımada ne büyük bir havayolunu besleyecek kadar küçük, ne de küçük şirketleri destekleyecek kadar çok büyük bir havayoluyuz. Ancak daha da büyüyebiliriz. Bu yol iyi bir yönetim ve personelden geçer. Biz 11 bin kişilik bir aileyiz. 72 yılın tecrübesini yansıtıyoruz. THY kendi tabiatıyla büyüyecek, daha yukarı çıkacaktır. Ve gerçekten bir numara olacaktır. THY bir kaç yıl içinde bir ucu Amerika’da, diğer ucu Uzakdoğu’da bir ortaklık içinde olabilir.

Havacılık Bakım, Onarım ve Modifikasyon Merkezi (HABOM) ile bakım pazarında bölge lideri olmayı hedefliyorsunuz. Çalışmalar hangi durumda?

- Sabiha Gökçen Havalimanı’nda 80 hektarlık alanda kurulacak tesisin temelini ağustosta atıyoruz. Ülkemiz için HABOM, güçlerini TAI çatısında birleştiren Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’nden sonra ikinci büyük havacılık devi olacak. Uçak bakımı açısından ciddi bir tecrübeye ve düşük iş gücü maliyetine sahibiz. Burası THY’ye para kazandıracak, istihdam sağlayacak önemli bir merkez olacak. Sadece bakım değil, HABOM’da eğitim hizmeti de satacağız. Burada THY Uçuş Akademisi’ni kuracağız. Kendi pilotlarımızı yetiştireceğiz. Uçuş Akademisi ayrıca bölge ülkelerine de pilotaj eğitimi verecek. Simülatör merkezinde ise müşteri havayollarının pilotlarını eğiteceğiz. Teknisyen eğitimleri de HABOM’da yapılacak. Bu büyük yatırım için yabancı ortak arayışlarımız sürüyor.

ETS-Öger ortak havayolu şirketi Atlasjet, Bombardier CRJ700 tipi jet yolcu uçaklarıyla bölgesel ve iç hat pazarına yeni bir boyut getiriyor. Kısa pistlere inip kalkabilen yüksek performanslı, 70 koltuklu CRJ700’lerle Atlasjet yurtiçinde çapraz, komşu ülkelerde de farklı noktalara uçuşlar başlatıyor.

Bir buçuk yıl önce Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın direktifiyle özel sektöre açılan iç hat pazarı, Türkiye’deki havayolu sektörüne doping etkisi yaptı. Rekabetle fiyatlar düştü. Türk Hava Yolları’nın ve özel şirketlerin yolcu sayısı ciddi anlamda arttı. İlk adımda havayolları talebi Avrupa hatlarında kullanılan 150-180 koltuklu filolarındaki mevcut uçaklarla karşıladı.

Şimdi sıra ikinci adımda. Atlasjet’in öncülüğünü yaptığı bu aşamada 70-90 koltuklu yeni nesil bölgesel uçaklar devreye giriyor. İç hat ve bölgesel uçuşlara zenginlik getirecek bu uçaklar, düşük uçuş maliyetleriyle havayollarına para kazandırıyor. Koltuk kapasitesi az olduğu için yüzde 50-60 gibi doluluk oranında bile karlılığını koruyor. Ayrıca büyük yolcu uçaklarının kısa pist nedeniyle uçamadığı havaalanlarına sefer yapabiliyor. Geniş kabin, deri koltuklar ve minimum gürültü oranı, yolcuya kısa uçuşlarda büyük uçakların konforunu aratmıyor. İlk uçağını teslim alan Atlasjet, ikincisi önümüzdeki hafta, üçüncüsü de haziranda olmak üzere üç adet CRJ700 tipi yolcu uçağını filosuna katacak. CRJ700’ler başta Lufthansa olmak üzere birçok büyük havayolu şirketi tarafından kullanılıyor. Çift motorlu uçağın 50 ve 90 koltuklu modelleri de bulunuyor.

Yaz aylarında bu uçaklarla Atlasjet ‘shuttle’ olarak adlandırılan saat başı seferlerle İzmir, Antalya, Bodrum gibi noktalara uçacak. Ege’de Santorini ve Mikanos’a da sefer yapılacak. Yolcular ETS kanalıyla ister sadece uçak bileti ister tur satın alabilecek.

Atlasjet Havayolları Genel Müdürü Tuncay Doğaner’in verdiği bilgiye göre kısa piste sahip Siirt, Erzincan, Mardin havaalanlarına uçuşlarının başlaması için de çalışmalar sürdürülüyor. Bu seferler Ankara aktarmalı gerçekleştirilecek. Atlasjet daha sonra Bulgaristan ve Romanya’ya da uçmaya başlayacak.

Türkiye pazarına CRJ700 ile girmekten çok mutlu olduklarını söyleyen Bombardier Bölge Satış Müdürü Rafael Hattat, birkaç yıl içinde bu pazarda yeni nesil bölgesel yolcu uçaklarının kullanımının artacağına dikkat çekiyor. Bombardier halen rakibi Brezilyalı Embraer şirketi ile THY’nin üzerinde çalıştığı bölgesel alım projesini yakından takip ediyor.

Filosunu hızla büyüten Atlasjet önümüzdeki günlerde teslimatı tamamlanacak CRJ700 uçaklarının yanı sıra dördü Airbus A320, ikisi de A319 toplam altı adet yeni fabrika çıkışlı uçaklarını 15 Haziran’a kadar teslim alacak ve uçak sayısı 17’ye ulaşacak. Şirketin ayrıca 110 koltuk kapasiteli Embraer şirketine verdiği 6 adetlik ERJ195 siparişi de bulunuyor. Teslimatları iki yıl sonra yapılacak bu uçaklarla Atlasjet Avrupa hatlarında tarifeli uçuşlara başlayacak. Tolga ÖZBEK

TAV’da hedef dünya projeleri

Mısır’da Kahire Havalimanı TB3 Terminali’nin temelini atan Tepe-Akfen Konsorsiyumu (TAV), gözünü dünya havacılık projelerine dikti. Bu yıl ihalesi yapılacak yedi havalimanı projesi olduğunu söyleyen TAV’ın CEO’su Sani Şener hedeflerinin bu projelerden en az bir inşaat bir de işletme ihalesi alabilmek olduğunu açıkladı.

Havayolu sektörünün tekrar toparlanma sürecine girmesi havalimanı yatırımlarını da hızlandırdı. Geçen yıl tüm dünyadaki toplam havalimanı yatırımları 31 milyar dolara ulaştı. En fazla yatırım Asya, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da gerçekleşti. Halen havalimanı inşaat ve işletme sektörü yedi büyük ihaleyi takip ediyor: Bunlar sadece inşaat olarak Doha (Katar), Sanaa (Yemen) ve Moskova’nın yeni terminali. Ayrıca İstanbul Atatürk, Bombay ve Yeni Delhi de işletme ihalesine çıkıyor. Tunus’ta Enfidha ise Yap-İşlet-Devret (YİD) ile ihale edilecek.

Tüm ihalelere katılan TAV hepsinden yeterlilik aldı. Yerli ortaklarla ihalelere giren TAV, bilgi birikimine ve tecrübesine güveniyor. TAV’ın rakipleri arasında Alman Fraport, Fransız Aeroport de Paris, Malezyalı Kuala Lumpur gibi şirketler bulunuyor.

Sani Şener’e göre Atatürk Havalimanı TAV’ın ‘amiral gemisi’. Atatürk Havalimanı inşaatından işletmesine çok büyük tecrübe sağladığını söyleyen Şener, İstanbul’un Kahire, Dubai, Tahran ve Ankara’daki projeleri kazanmalarının arkasında en önemli referansları olduğuna dikkat çekiyor. Yurt içi ve yurt dışından yakından takip edilen Atatürk Havalimanı işletme ihalesi uzun süredir çetin geçeceğinin sinyallerini veriyor.

İhalede herkesin şansının eşit olduğuna inanan Şener ‘İstanbul Türkiye’nin giriş kapısı ve 500 bin metrekarelik dev bir bina. Burayı yönetmek çok önemli. Ama sonuçta bu bir ihale. İnşallah biz alırız’ diyor.

Yeni kanunla havalimanlarının özelleştirilmesinin aynı havayollarında olduğu gibi bu sektöre de ciddi bir gelişim olanağı sunacağına inanan Şener, havalimanlarının özel sektöre geçmesiyle hizmet kalitesinin yükselip istihdamı artıracağına dikkat çekiyor. Her havalimanının yeni uçak getirebilmek için kendi pazarlamasını yapmasının Türkiye’nin tanıtımında da etkin rol oynayacağı tahmin ediliyor.

Falcon 7X göklerde

Fransız Dassault şirketinin en büyük iş jeti Falcon 7X, ilk uçuşunu başarıyla yaptı. Bordo Merignac’tan havalanan Falcon 7X, 1 saat 36 dakika havada kaldı. Tarihi uçuşun test pilotları Yves Bill Kerherve ve Philippe Deleume tarafından gerçekleştirildi. Prototip olarak adlandırılan üç test uçağının 15 ayda 1200 uçuş saati teste tabi tutulacağını belirten Dassault yetkilileri, teslimatların havacılık otoritelerinin sertifikasyonundan sonra 2006’nın sonbaharında başlayacağını açıkladılar. Ultra uzun menzilli iş jeti pazarında ilk defa 2001’de lanse edilen uçak 50 siparişi geçti. Fransız imalatçı artan talebi ayda 3 Falcon 7X üreterek karşılamayı planlıyor. Üç motorlu, 10 bin 500 kilometre menzilli Falcon 7X, geniş kabini ile kıtalararası uçan işadamları tarafından tercih ediliyor.

En yaşlı Airbus

Avrupalı imalatçı Airbus, MNG Havayolları’na hizmetteki en yaşlı Airbus uçağı olan 19 imalat numaralı A300 tipi kargo uçağının 30’uncu yaşını kutlaması nedeniyle özel ödül verdi. TC-MNA çağrı işaretli uçağın düşük arıza oranıyla uçtuğunu belirten Airbus Müşteri Servisi Başkanı Alain Marechal, MNG Havayolları’nın teknik bakım ve idame konusunda gösterdiği başarıdan dolayı Genel Müdür Yavuz Çizmeci’ye plaket verdi. TC-MNA, havayolu kurulduğunda şirketin ilk uçağıydı. Hızla büyüyen MNG Havayollarının filosunda halen üçü yolcu yedisi kargo toplam 10 adet A300B4-200 tipi uçak bulunuyor.

Lufthansa Ankara’ya ödül

Lufthansa Alman Havayolları’nın Ankara Esenboğa İstasyon Müdürlüğü, şirketin sefer yaptığı toplam 177 uçuş noktası arasında birinci seçildi. Lufthansa’nın periyodik olarak ölçtüğü yolcu memnuniyetine göre her ay istasyonlar arasında araştırma yapılıyor. Detaylı olarak yapılan değerlendirmede şubat ayında en yüksek puanı Ankara Esenboğa Havalimanı İstasyonu aldı.

Check-in personelinin mesleki becerisi ve yolcu ilişkilerindeki profesyonelliğinin ön planda olduğu değerlendirmede ödülü Lufthansa’nın Ankara peroneli adına Türkiye Genel Müdürü Sadık Elmas Esenboğa İstasyon Müdürü Tayfun Eralp ile Türkiye İstasyonları Müdürü Arnold Dropmann’a verdi.

Türkkuşu 70 yaşında

Türk Hava Kurumu’nun (THK) havacılık ve eğitim çalışmalarını yürüten icra organı Türkkuşu 70 yaşına bastı. Ankara’daki törende konuşan Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İbrahim Fırtına, THK ve Türkkuşu’nun sivil havacılığa yön veren Atatürk’ün mirası kurumlar olduğunu söyledi.

HABOM’a yabancı ortak

Türk Hava Yolları’nın İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda açacağı Havacılık Bakım Onarım ve Modifikasyon Merkezi (HABOM) projesinde yabancı ortak konusunda son aşamaya gelindi. En son Singapur Technologies Aerospace Ltd (ST Aero) ile Yönetim Kurulu Başkanı Candan Karlıtekin görüşme yaparken, THY’nin HABOM için yabancı ortağını önümüzdeki günler içinde açıklaması bekleniyor.

Yaklaşık 200 milyon dolara mal olması planlanan tesisin 2007’de hizmete girmesi hedefleniyor. Bölgedeki havayollarına hizmet verecek merkez aynı zamanda eğitim hizmeti de sunacak.

THY’nin toplam teknik işgücünü 2 bin 100’den 4 bine çıkartacak projenin hayata geçmesiyle her yıl bakımda 1 milyar dolarlık ciroya ulaşılması hedefleniyor. THY’nin HABOM’un yanı sıra Antalya merkezli bakım tesisi için de çalışmaları sürüyor.

THY’nin HABOM’la birlikte Sabiha Gökçen’de uçuş okulu çalışmalarında ise uçak alım aşamasına gelindi. Uçuş Okulu, THY’nin yanı sıra yabancı şirketlere de pilot yetiştirecek.

Swiss’ten ikram keyfi

İsviçreli havayolu şirketi Swiss, ekonomi sınıfında kısa ve orta menzilli hatlarda durdurduğu ücretsiz ikram servisini 25 Mayıs’tan itibaren yeniden başlatıyor. Avrupa hatlarında kısa mesafeli uçuşlarda yolculara sıcak-soğuk içeceklerin yanı sıra sandviç gibi hafif yiyecekler, 2 saati aşan Zürih çıkışlı İstanbul, Atina, Madrid ve Lizbon hatlarında ise sıcak yemek servisi yapılacak.

A400M’de ilk kesim

Türkiye’nin de ortak olduğu Avrupa’nın nakliye uçağı Airbus A400M’de ilk parça kesiminin yapılmasıyla TAİ’de imalat çalışmaları resmen başlamış oldu. Türkiye’nin 10, Almanya’nın 60, Fransa’nın 50, İspanya’nın 27, İngiltere’nin 25, Belçika’nın 8 ve Lüksemburg’un da 1 uçak alacağı projede Ankara merkezli TAI, toplam 600 milyon euroluk tasarım ve imalat yapacak. On beş yıla yapılan sürede TAI Türkiye’nin yüzde 5.56 katılım payına rağmen projeden yüzde 8’lik iş alacak. A400M’de TAI’nin tasarlayıp imal edeceği parçalar arasında ön-orta gövde, paraşütçü kapıları, kuyruk konisi, kanatçıklar, hava frenleri, gövde kabloları ile gövde uçuş test ekipman kabloları, aydınlatma ve su/atık su sistemleri yer alıyor.

NATO üyesi hava kuvvetlerine mensup amblemi ‘kaplan’ olan filoların buluşması ‘Tiger Meet’ ilk defa Türkiye’de gerçekleştirildi. 9’uncu Ana Jet Üs Komutanlığı’na bağlı 192’nci ‘Kaplan’ Filo’nun ev sahipliği yaptığı organizasyon renkli görüntülere sahne oldu. Almanya, Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Fransa, İngiltere ve NATO kaplan filoları, 29 Nisan’da Balıkesir’e ulaştı. Uzun yıllardır Avrupa içinde farklı ülkelerde yapılan organizasyonda ilk defa kaplan filoları uzaktaki Türkiye’ye uçuyordu. NATO üyeleri arasında iş birliği ve ortak harekat amaçlı tatbikat, 30 Nisan’daki halk günüyle açıldı. Yoğun ilgi gören ilk günde ziyaretçilere hoş bir sürpriz vardı. Türk Hava Kuvvetleri ilk defa bir uçağını bu buluşma için özel olarak boyamıştı. 192 Filo’ya ait F-16C tipi savaş uçağı kuyruğundaki özel kaplan deseni büyük ilgi çekti. Bu özel buluşmada uçaklardan pilotların tulumlarına kadar her şey kaplan desenine bürünmüştü. Hatta İstanbul’daki sirkten bir günlüğüne bakıcısıyla gelen gerçek bir kaplan bile vardı. Filoların hatıra eşya satış standlarında şapka, tişört ve armalar kısa sürede tükendi. Ertesi günden itibaren tatbikat başladı. Filolar keşif, hava-hava, hava-yer, muharebe arama-kurtarma görevlerini başarıyla gerçekleştirdi. ACMI olarak adlandırılan sanal silahların kullanıldığı tatbikatta uçakların atışları aynı anda yerdeki harekat merkezinden takip edildi. Başta Bosna-Kosova Harekatı olmak üzere ortak uçuş yapan NATO filoları, Tiger Meet sayesinde koordinasyon ve tecrübelerini artırma şansı buldu. Tatbikata katılan diğer Türk F-16 filoları da kırmızı kuvvet rolünü başarıyla yerine getirdi. Buluşmanın bir başka önemli yönü de yabancı filolara Türkiye’nin tanıtımıydı. Bir hafta süren toplam 300 sortilik tatbikattan sonra ‘kaplanlar’ uçuş streslerini Kuşadası’nda attı. Tolga ÖZBEK

Kahire’ye TAV imzası

İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’ni yapan ve işleten Tepe Akfen Ortak Girişimi (TAV), bugün Kahire Havalimanı TB3 Terminali’nin temelini atıyor.

Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen’in yanı sıra Mısır Sivil Havacılık Bakanı Ahmet Şefik, Ulaştırma Bakanı İslam Şeref ile Dış Ticaret Bakanı Muhammed Raşid’in de katılacağı törenle Mısır’ın en büyük havalimanı projesi start alacak. Kahire Havalimanı’nın yıllık yolcu kapasitesini 14 milyona çıkartacak TB3 Terminali’ni TAV, 833 günde bitirecek. Terminalde Airbus A380’in yaşanabileceği özel körükler de yer alacak.

Kahire’yi Kuzey Afrika’nın en önemli aktarma merkezi haline getirecek 347 milyon dolarlık TB3 Terminali’nin finansmanın yüzde 70’i Dünya Bankası tarafından sağlanıyor. TAV’ın Kahire Proje Müdür Yardımcısı ve Yapım Müdürü Cumhur Kaur’un verdiği bilgiye göre çalışmalar geçtiğimiz yıl aralık ayında başladı. Halen çekirdek 16 Türk personelinin yanı sıra projede Alman, İngiliz, İrlandalı, Hintli ve Mısırlı 600 çalışan görev yapıyor. Yakında sayının hızla artarak 3 bine ulaşması planlanıyor. 24 saat 7 gün esasına göre süren çalışmalarla terminalin zamanından önce tamamlanması planlanıyor.

TAV için bu projenin bölgede iş yapmak için ayrı bir önemi var. Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali ile havalimanı inşaat ve işletme sektörüne giren TAV, buradan edindiği tecrübelerini uluslararası projelere yansıtıyor. Tahran İmam Humeyni ve Dubai’de Airbus A380 uçaklarının teknik bakım merkez inşaatlarından sonra Kahire TAV’ın üçüncü yurtdışı projesi.

Bölgede yap-işlet-devret projelerini yakından takip ettiklerini söyleyen TAV Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi Sani Şener, Mısır’ın yanı sıra Tunus, Yemen ve Suudi Arabistan’daki projelerden de umutlu olduklarına dikkat çekiyor.

Halen TAV, Tunus Enfidha, Yunanlı ortağı CCIC ile Yemen Sanaa ve Suudi Arabistan’da Cidde Havalimanı ihaleleri için uluslararası rakiplerine geride bırakarak yeterlilik aldı. Bölgede marka haline gelen TAV, yerel ve yabancı ortaklarıyla dünyada hızla büyüyen ve hem inşaat hem de işletme tecrübesi gerektiren yap-işlet-devret projelerinden önemli pay almayı hedefliyor.

833 GÜNDE BİTECEK

Kahire’de TAV ekibi projenin detay mühendislik çalışmaları ile kazı işlerinin önemli kısmı tamamlayarak betonarme işlerine başladı. Halen bagaj sistemi, yolcu köprüleri gibi havalimanı aktarma sistemlerinin alım görüşmeleriyse sürüyor.

RAKAMLARLA TB3

Terminal kapalı alanı: 165,000 m2

Elektro-mekanik binası: 5,000 m2

Apron ve taksiyolu: 550,000 m2

Asansör: 58 adet

Yürüyen merdiven: 48 adet

Yürüyen bant: 46 adet

Check-in adası: 7 adet

CUTE istasyonu: 154 adet

Delta Berlin’de

Amerikan Delta Havayolları, 11 Eylül’den sonra ara verdiği Berlin-New York seferlerine yeniden başladı. Her gün karşılıklı Berlin’in Tegel ile New York JFK Havalimanları arasında yapılan seferler sektörün kriz sonrasında yeniden eski gücüne ulaşması olarak yorumlandı. Amerika iç hat pazarında yeniden yapılanmaya giden Delta Havayolları’nın Avrupa’dan yaptığı direkt uçuş sayısının önümüzdeki sezon daha da artırılması planlanıyor.

Mustang uçuyor

Amerikalı imalatçı Cessna şirketinin en küçük iş jeti Citation Mustang ilk uçuşunu başarıyla yaptı. Toplam 141 dakika süren testte Mustang’ın temel uçuş sistemleri kontrol edildi. Cessna’nın yaptığı araştırmaya göre gelecek 10 yılda hafif sınıf iş jetleri pazarında ciddi bir büyüme bekleniyor. Daha fazla iş adamının uçak almasının yanı sıra pervaneli turboprop uçaklar bu sınıfta yeni nesil jetlerle değiştiriliyor. Mustang’in yanı sıra Eclipse ve Embraer’in yeni modellerinin hizmete girmesiyle bu pazarın daha da hareketlenmesi bekleniyor.

Standart donanımlı fiyatı 2.4 milyon dolar olan Mustang’in kabini dört koltuklu. Kısa pistlere inip kalkabilen Mustang, saatte 630 kilometre hızla uçabiliyor. Seyir irtifası 13 bin 600 metre olan uçak Pratt&Whitney imalatı PW615F motorlarına sahip. Halen test sürecinde olan Cessna Citation Mustang’in sertifikasyon sonrası 2006’da hizmete girmesi hedefleniyor. Uçağın 300’den fazla siparişi bulunuyor.

THY’nin mayıs fırsatları

Türk Hava Yolları, mayıs ayı sonuna kadar ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç New York ve Chicago’ya 355, Beyrut’a 125, yeni açılan Londra’nın Stansted Havalimanı’na 239, Roma ve Milano’ya 179, Lizbon’a 299 eurodan başlayan fiyatlarla uçuyor. THY’nin büyük ilgi gören İstanbul Sabiha Gökçen çıkışlı İzmir, Antalya, Adana ve Trabzon seferlerinde ise tek yön 89 YTL fiyatlar geçerliliğini koruyor. Tüm promosyonların son seyahat tarihi 31 Mayıs.

Northwest 787 alıyor

Amerikan Northwest Havayolları, Boeing’in yeni uçağı 787’ye 18 kesin 50 opsiyon toplam 2,2 milyar dolar değerinde 68 uçaklık sipariş verdi. Böylelikle 787’nin toplam siparişleri 255’e ulaşmış oldu. SkyTeam Havayolu ortaklığının ilk 787 kullanıcısı olacak Northwest, uçaklarını 2008’de teslim almaya başlayacak. Boeing bu yılı en az 400 adet 787 siparişiyle kapatmayı hedefliyor.

Embraer’den küçük iş jeti

Brezilyalı bölgesel uçak imalatçısı Embraer, hafif sınıfta iş jeti imal etmek üzere harekete geçti. Gelecek 20 yılda en az üç bin uçaklık pazar gördüklerini belirten Embraer yetkilileri, projeye ilk etapta 235 milyon dolar ayırdı. Çok hafif ve hafif sınıfta iki ayrı model tasarlayan Embraer mühendisleri uçağın 2009’da hizmete girmesini hedefliyor. Rakiplerinden daha yüksek kabine sahip olacak uçak 6.6 milyon dolardan satışa sunuldu.

World Focus MD83’le uçacak

Geçen yıl uçuşlarına başlayan World Focus Havayolları, Airbus A310’lardan oluşan filosunu MD83’lerle değiştiriyor. İlk uçağını teslim alan havayolu bu yaz sezonunda üç uçakla charter yani tarifesiz sefer yapacak. Şirket önümüzdeki sezon uçak sayısını aynı tipte beşe çıkartmayı planlıyor.

Bundan 13 yıl önce Airbus’ın baş tasarımcısı Jürgen Thomas’ın bir hayali vardı: Dev bir yolcu uçağı, içinde bin yolcusuyla uzun menzillerde uçacak, kıtaları birbirine kavuşturacaktı. Bu uçak aynı zamanda 1969’da ilk uçuşunu yapan Boeing 747 Jumbo Jet’in tahtını da devralacaktı. Aradan yıllar geçti. Avrupalı Airbus’ın hayali gerçeğe adım adım yaklaştı. A3XX ile başlayıp A380 adıyla devam eden projede, dünyanın dört bir tarafında 30 bin mühendis ter döktü. 15 milyar Euro harcandı. Ve hayal, 27 Nisan’da Toulouse’da gerçek oldu.

Ocak ayında ilk uçağın imalatı tamamlandıktan sonra heyecanlı bir bekleyiş yaşanıyordu. Airbus’ın iki gün önce resmi uçuş tarihini açıklamasıyla ana merkezi Toulouse’a dünyanın dört bir tarafından gazeteci, havayolu çalışanları ve meraklılar akmaya başladı. Gecelik oda fiyatları ikiye katlanmıştı. Sabah erken saatlerden itibaren Toulouse Blagnac Havalimanı çevresi meraklılar tarafından kuşatılmıştı. Seyyar satıcılar karnı acıkanlara kahvaltı için sandviç hazırlıyordu.

ADIM ADIM TARİHİ AN

09.00 (Türkiye saatiyle) Uçuş ekibi son brifingini yapmak üzere toplandı. Pilotlar Airbus’ın uçuş bölümünden sorumlu başkanı Claude Lelaie ve Baş Test Pilotu Jacques Rosay’dı. İki Fransız pilot A318 ve A340-600’ün de ilk uçuşunu yapmıştı. Kokpitte görev yapacak üçüncü kişi motorlardan sorumlu Fransız uçuş test mühendisi Gerard Desbois, kabinde kurulan test monitörlerin başında ise Baş Test Mühendisi Fernando Alonso (İspanyol), Jacky Joye (Fransız) ve Manfred Bimfield (Alman) görev yapacaktı.

10.00 Turuncu renkli tulumlarıyla test ikibi uçak başı yaptı. İmalat numarası 001 olan F-WWOW tescilli uçak yer ekibinden teslim alındı.

10.14 Uçuş öncesi kontroller başladı. A380’in kabininde test amaçla 300 kilometre kablo ve 20 tonluk test ölçüm ekipmanı bulunuyordu. 30 ton ağırlığındaki su tankları uçağın dengesini bozmak amacıyla konmuş, ağırlık 421 tona ulaşmıştı.

10.45 Kontroller tamamlandı. Push-back yani uçak geri itilirken A380’in Rolls Royce Trent 900 serisi motorları sırasıyla çalıştırıldı.

11.17 Uçak taksi yollarını kullanarak kalkacağı 32 sol pist başına geldi. Bu tarihi pist 36 yıl önce süpersonik yolcu uçağı Concorde’un da ilk uçuşu sırasında kullanılmıştı.

11.29 Motorların maksimum güce ulaşmasıyla Claude Lelaie frenleri bıraktı. A380 dev cüssesinden beklenmeyen atiklik ve stabil bir hızlanmayla ilerlemeye başladı. Bu sırada hemen aklımıza Airbus’ın bir önceki büyük yolcu uçağı A340-600’ün kalkışında yaşanan sağa-sola savrulma olayı geldi. Airbus mühendisleri, rüzgar tünelinde ortaya çıkmayan bu sorunu daha sonra gidermişlerdi. Tam 35 saniye sonra A380 geride 1230 metrelik pisti bırakarak saatte 270 kilometre hıza ulaştı. Hiç zorlanmadan sorunsuzca pistten kesildi.

Artık dünyanın en büyük yolcu uçağı resmen A380 olmuştu. Binlerce Airbus çalışanı bu büyük olayı alkışlıyor, tezahürat yapıyordu. Uçak, test uçuşlarında adet olduğu gibi iniş takımlarını toplamadan yoluna devam etti. Airbus’ın kamera taşıyan ve havadan canlı yayın yapan özel jeti A380’in hemen yanındaydı. Uçak, 3 bin 300 metre yüksekliğe pist doğrultusunda eriştikten sonra iniş takımları topladı. A380, çalışma bölgesi Toulouse’un 180 kilometre kuzey batısına doğru yöneldi.

13.10 Uçak maksimum 4 bin 600 metreye çıktı. Temel uçuş karakteristikleri, motor devirleri tekrar tekrar kontrol edildi. Aksaklık yoktu. Uçuşun önemli kısmı manuel yani oto pilot kullanılmadan yapılıyordu.

16.01 Test tamamlandıktan sonra A380, Blagnac Havalimanı için alçalmaya başladı. Etrafta çekim yapan çok sayıda helikopter nedeniyle A380 10 dakika beklemeye alındı.

16.15 A380 inişe 20 metre kala alçak uçuşla seyircileri selamlayarak pas geçti.

16.25 A380, 4 saat 54 dakika süren uçuşunu başarıyla tamamlayarak kalktığı 32 sol pistine çıktı. Ekip basın tribününün önünde uçaktan indi. Pilotlar ve mühendisler yorgundu ama mutlulukları gözlerinden okunuyordu. Claude Lelaie’ye göre A380’i kullanmak bisiklete binmek kadar kolaydı.

A380’in babası

Yaş haddinden emekli olmasına rağmen A380’in babası Jürgen Thomas (sağda), elini uçağın üzerinden çekmiyor. Başkan Forgeard, baş danışmanı Thomas’ı en küçük sorunda bile çekinmeden çağırıyor. Jürgen Thomas bu projeye hayatını adamış bir adam. Yanında ise uzun yıllar beraber çalıştığı Türk mühendis Zeydan Öncü (solda) var. 1994-2004 arasında Öncü A380’in dijital mock-up sisteminden imalatına bir çok konuda başarıyla görev yaptı. Şimdi başında olduğu Türk iş adamı Şenol Yeğin’in Spekon şirketinin Fransa kolunun başkanı. Spekon, A380 için izolasyon malzemelerinin tasarım, üretim ve montajını yapıyor. Jürgen Thomas, A380’in başarıya ulaşmasında çok iyi motive olmuş bir ekip yer aldığını sürekli söylüyor ve Zeydan Öncü’yü gösteriyor. Öncü ise şakayla karışık ‘Beni Thomas tam 21 kere kovdu. Onu da şefi 31 kez kovmuş. Biz işe çok asıldık ve iyi motivasyonla bunu başardık’ diyor. Tolga ÖZBEK

Yönetim değişikliği onaylandı

Türk Hava Yolları’nda geçen hafta genel kurulda yapılan yönetim değişikliği Özelleştirme İdaresi tarafından da onaylandı. Yönetim Kurulu Başkanı Candan Karlıtekin görevine devam ederken Abdurrahman Gündoğdu yerine Genel Müdürlüğe Teknikten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Temel Kotil getirilmişti. THY Yönetim Kurulu Başkan Vekilliğine ise Hamdi Topçu (üstte) seçildi. 1961 Rize Çayeli doğumlu Topçu, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’ni 1986’da bitirdi. Mali Müşavir olan Hamdi Topçu iki yıldır yönetim kurulu üyeliği yapıyor. Temel Kotil’in Genel Müdür olmasıyla boşalan Teknikten Sorumlu Genel Müdür Yardımcılığına ise Eğitim Başkanı Doç.Dr. İsmail Demir atandı. 1960 doğumlu olan Demir, İTÜ Uçak Mühendisliği mezunu. Demir, ABD’de Michigan, Purdue, Washington üniversitelerinde master ve doktora eğitimini tamamladıktan sonra yurtdışında çeşitli üniversitelerde öğretim görevlisi olarak çalıştı. İTÜ’de 1997’de doçent unvanı aldı. İsmail Demir 31 Aralık 2003’ten bu yana THY Eğitim Başkanlığı’nı sürdürüyordu.

LSG’ye yeni genel müdür

LSG Sky Chefs ve Sancak Catering’in İstanbul merkezli havayolu ikram şirketine genel müdür olarak Martin Brognammer getirildi. Türkiye’de uluslararası trafiğe açık 8 havalimanındaki tesislerden sorumlu olan Brognammer’in bir önceki görevi LSG Sky Chefs Müşteri Yönetim Direktörü ve Satış-Servisten sorumlu Genel Müdür Yardımcılığıydı.

THY imajını yeniliyor

Türk Hava Yolları, kabinle birlikte yeni teslim edilecek uçaklarının dış renklerinde de farklı tasarıma gidiyor. Cemil İpekçi tarafından hazırlanan dört ayrı boyama tasarımı THY’nin internet sitesinde (www.thy.com.tr) oylamaya sunuldu. Logonun değişmediği tasarım örneklerinde boş olan gövde şeritlerle daha hareketli hale getirildi. Tasarım üzerinde küçük oynamaların yapılacağı ifade edilirken klasik ‘Turkish’ yazısına ‘Airlines’ eklenmesi de planlanıyor. Yolcuların seçeceği adaylar arasından THY yeni boyamayı, ekim ayından itibaren teslim edilmeye başlanacak uçaklara uygulayacak. Filodaki tüm uçaklar boyama sırası geldikçe yeni renklerine kavuşacak.

Devler yarışacak

Atatürk Havalimanı Dış ve İç Hatlar Terminali ihaleye çıkıyor. İhale, bu sektörde dünya devlerinin çarpıştığı bir yarış olacak. Öncelikle 175 bin metrekareden büyük ve son on yıl içinde en az üç yıl bu tür bir işletmeyi gerçekleştirmiş olan yerli ve yabancı şirketler ihaleye katılabilecek. Ortaklıklarla girilecek ihalede, 175 bin metrekareden daha büyük terminal işletmiş olan tarafın hissesi de yüzde 49 olacak.

Yeni ihalede yolcu garantisi olmadığı için işletme süresi 15.5 yıl olarak belirlendi. Altı aylık süre, 15 yılın dolmasından sonra yoğun yaz sezonuna yenileme işleminin denk gelmemesi için ilave edildi. Fransız, Amerikan, Alman, İtalyan ve Asya ülkelerinden bazı şirketler gözlerini Atatürk Havalimanı terminal işletmeciliğine dikmiş durumdalar. 15.5 yıllık bir işletme karşılığı 800-900 milyon dolar gibi bir rakamın devlete ödenmesi konuşuluyor. Aslında bu rakamın böyle belirlenmesinin de bir nedeni var:

1 Devletin yolcu garantisi vermemesi.

2Sabiha Gökçen Havaalanı’na bazı uçuşların kaydırılması.

3 Esenboğa Havalimanı Terminali’nin uluslararası seviyeye getirilmesi ile bazı uçuşların yurt dışına direkt olarak Ankara’ya kaydırılması.

4Avrupa Birliği’ne girildiğinde terminal işletmelerinin önemli gelir kalemlerinden Duty Free işletmelerine son verilmesi.

Bu nedenler Atatürk Havalimanı Dış ve İç Hatlar Terminali’ni eskisi kadar cazip göstermiyor. Ama yine de Atatürk Havalimanı Dış ve İç Hatlar Terminali gelecek 10 yılında yıldızı olacaktır. Türkiye’nin bu mükemmel kapısı halen TAV tarafından işletiliyor. İnşaatı 22 ayda yapılıp bir gün bile aksamadan devreye alınan terminal, gerçek bir bilgi yatırımı aslında. Milano Malpenza, Atina Havalimanı gibi terminalleri yaklaşık tarihlerde devreye alınmasına rağmen tam anlamıyla işletme fiyaskosu sergilerken, Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali ilk günden bu yana aksaksız işliyor. Böyle bir işletmenin sorunsuz yoluna devam etmesi için mutlaka devlerin bu işi üstlenmesi gerekiyor. Zaten şartnamede bu yüzden önemli kriterlerle oluşturulmuş. Kuşkusuz gönül tüm havalimanının özelleştirilmesinden yana. Daha doğrusu özel bir kuruluş ya da konsorsiyum tarafından işletilmesinden yana. Devlet elini havalimanlarının tümünden çekip, tıkır tıkır parasını almalı ve yüksek denetçiliğini yapmalı. Bu hem daha az çaba ve yükle daha çok para kazanma şansı sağlar hem de bürokratik engeller, hantal devlet yapıları nedeniyle gecikecek vizyon uygulamalarını önler.

Türkiye’nin modern kapısı umarım en iyi ve en doğru işletmecinin elinde yoluna bugünkü başarısı ile devam eder...

Türk Hava Yolları’nda yapılan olağan genel kurulla yönetim yeniden şekillendi. Dr. Candan Karlıtekin yeniden Yönetim Kurulu Başkanı olurken, Yönetim Kurulu üyeliğine ise Teknik’ten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Temel Kotil seçildi. Abdurrahman Gündoğdu’nun yıllık izinden dönmesinden sonra tekrar toplanacak Yönetim Kurulu, görevden ayrılacak Gündoğdu’nun yerine vekalet eden Kotil’i genel müdür olarak atayacak.

Yönetim Kurulu’nun Gündoğdu ve Kotil dışındaki üyeleri ise Mehmet Büyükekşi, Oğuz Borat, Hüseyin Atilla Öksüz, Cemal Şanlı ve Hamdi Topçu’dan oluşurken, Denetleme Kurulu üyeliklerine de, İsmail Gerçek, Hasan Gül ve Ateş Vuran seçildi. Yoğun yaz sezonuna yönetim olarak da güçlü girmeyi hedefleyen THY, tüm hazırlıklarını tamamladı.

Filosunu kasım ayından itibaren teslim edilecek yeni uçakları öncesinde kiralık uçaklarla güçlendiren THY, hazırladığı filo planını yeniden revize ediyor. Karlıtekin ve Kotil’in önünde öncelikli projelerin başında uzun ve orta menzilli filo çalışmalarının yanı sıra hareketlenen iç hat pazarında THY’nin çapraz uçuşlara başlatacak bölgesel uçaklar da bulunuyor.

Kabin ve ikram konseptini Cemil İpekçi’nin tasarımıyla yenilecek THY özelleştirme çalışmalarına önümüzdeki dönemde de devam ettirmeyi hedefliyor.

DOÇ. DR. TEMEL KOTİL

İTÜ Uçak Mühendisliği bölümünden 1983’te mezun olan Kotil 1986’da ABD’de Michigan Üniversitesi’nde master, aynı üniversitede 1987’de Makine Mühendisliği dalında ikinci master ile 1991’de de Makine Mühendisliği dalında doktorasını tamamladı. İTÜ’ye geri dönen Kotil 1991-93 arasında Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi’nde Havacılık ve İleri Kompozit Laboratuvarları’nın kuruculuğunu ve yöneticiliğini yaptı. 1993-94 yıllarında aynı fakültede dekan yardımcılığında bulundu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi APK Başkanlığı’na getirilen Kotil, 1997’ye kadar bu görevde kaldı. APK Görevi sonrasında tekrar üniversiteye dönen Kotil, 2001’de ABD’de Illinois Üniversitesi’nde misafir profesörlük ve New York’ta AIT Inc’te Araştırma ve Mühendislik Bölüm Başkanlığı’nı da yürüttü. Mart 2003’te THY Teknik Genel Müdürlük Yardımcılığı’na getirilen Kotil, yönetim kuruluna atanmadan önce bu görevi sürdürüyordu. Evli olan Doç.Dr. Temel Kotil, 3 çocuk babası.

DR. CANDAN KARLITEKİN

Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nü 1983 yılında bitiren Karlıtekin, 1984’te ABD’de State University of New York’ta ‘Uluslararası Ticaret ve Finans’ dalında master, yine aynı okulda öğretim görevlisi olarak 1988’de ‘Uluslararası Ticaret, Finans ve Makroekonomik Modelleme’ dalında da doktorasını tamamladı. Türkiye’ye döndükten sonra 1988-90 yıllarında Devlet Planlama Teşkilatı’nda uzman, 1990-93 yılları arasında Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş.’de Araştırma Müdürü, 1994-96 yılları arasında da İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kaynak Geliştirme ve İştirakler Daire Başkanı olarak çalıştı. 1996-97 yıllarında Türkiye Kalkınma Bankası’nda Yönetim Kurulu Başkanlığı yapan Karlıtekin, daha sonra özel sektörde çalışmalarını sürdürdü. 2003’te THY Yönetim Kurulu’na giren Karlıtekin, geçen yıl Yönetim Kurulu Başkanlığı’na getirilmişti. Evli olan Dr. Candan Karlıtekin’in dört çocuğu bulunuyor.

Kaplanlar Balıkesir’de buluşuyor

NATO bünyesinde Hava Kuvvetleri’nde kaplan amblemine sahip filoların geleneksel hale gelen buluşmalarında bu yıl Balıkesir 9’uncu Ana Jet Üs Komutanlığı’ndaki 192 Filo ev sahipliği yapıyor. 28 Nisan’dan itibaren Balıkesir’e gelmeye başlayacak Avusturya, Belçika, Çek, Fransa, Almanya, Polonya, Slovakya, İsviçre, İngiltere, NATO ve Türk Hava Kuvvetleri’ne ait filolar 8 Mayıs’a kadar eğitim uçuşlarını sürdürecek. NATO içinde farklı hava kuvvetlerinin aralarındaki ilişkilerin artırılması ve ortak eğitim amacıyla 42 yıl önce kurulan ve ‘Tiger Meet’ olarak adlandırılan amblemi kaplan olan filoların buluşması her yıl farklı bir ülkede gerçekleştiriliyor. Türkiye’de tek kaplan amblemine sahip filo olan 192’nci filo, 1980’den bu yana üye olduğu organizasyona ilk defa ev sahipliği yapıyor. Tiger Meet, havacılık meraklıları tarafından da yakından takip ediliyor. Organizasyonda en çok ilgiyi normalde askeri kamuflaj renklerine sahip uçakların kaplan desenlerine boyanmış görünümleri çekiyor. Bu yıl Balıkesir’de gerçekleştirilecek Tiger Meet, 30 Nisan günü kapılarını halka açıyor. Sabah saat 10.30’dan itibaren meraklılar statik park sahasındaki uçakları ziyaret edebilecek. Tiger Meet’e Türkiye’nin yanı sıra yurtdışından da çok sayıda meraklının gelmesinin bekleniyor. Tolga ÖZBEK

Yamaç paraşütünü THK denetleyecek

Son yıllarda özellikle Fethiye’de artan ölümlü yamaç paraşütü kazalarından sonra Ulaştırma Bakanlığı ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Türk Hava Kurumu’na (THK) denetleme yetkisi vermek üzere harekete geçti. Uçuş emniyetinin artırılmasını hedefleyen çalışmada THK, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) adına yamaç paraşütü hizmet veren şirketleri pilotları ve kullanılan malzemenin kontrolünü gerçekleştirilecek. THK Yamaç Paraşütü Öğretmeni Orhan Özgülbaş tarafından hazırlanan çalışmada son yıllarda popüler sportif havacılık dalı yamaç paraşütçülüğünde özellikle ülkemizde çok sayıda kazanın meydana geldiğini ortaya koyuyor. Raporda son 14 yılda Türkiye’de meydan gelen yamaç paraşütü kazalarında 28 kişi hayatını kaybederken bu kazaların nedenleri arasında yüzde 63.5 insan faktörü, yüzde 33.4’ü kusurlu öğretim ve deneyimsizlik, yüzde 2.4’ü de malzeme hatalarından meydana geldi. THK Genel Başkanı Yusuf Güngör, dünyada 1990’dan bu yana toplam 326 kazanın olduğunu ve 44 kişinin hayatını kaybettiğine dikkat çekerek ‘ Türk turizminde yamaç paraşütünün yeri her geçen gün artıyor. Ancak dünyada ölümlü kazaların yarıdan fazlasının Türkiye’de meydana gelmesi soru işaretlerini de yanında getiriyor. Amacımız yamaç paraşütü için hızla yasal mevzuat oluşturmak ve SHGM ile birlikte hazırladığımız Çok Hafif Hava Araçları Yönetmeliğini bir an önce hayata geçirmek’ diye konuştu. Kazalarla ilgili çalışmaları en kısa zamanda kitapçık haline getirecek THK ayrıca bilgileri kurumun web sitesinde (www.thk.org.tr) yayınlayacak.

Transit yolcu eziyeti bitiyor

İstanbul Atatürk Havalimanı’nda geçen ay başlatılan ve yolcu şikayetlerine neden olan transit yolcu uygulaması kaldırılıyor. İçişleri, Ulaştırma ve Gümrük Bakanlıklarının yanı sıra sektör temsilcilerinin katıldığı toplantıda ele alınan sorunda uygulamada yaşanılan aksaklıklar masaya yatırıldı. Trafiğin yazın artmasıyla sorunun hızla büyüyeceğine dikkat çeken uzmanlar uygulamanın önümüzdeki ay içinde kaldırılmasının beklendiğini söylediler.

Halen yürürlükte olan ve 27 Mart’ta uygulanmaya başlanan kuralda, İstanbul’u transit noktası olarak kullanan yani iç hat farklı bir noktadan gelip yurtdışına giden veya gelen yolcular, Atatürk Havalimanı’nda tüm pasaport ve bagaj işlemlerini yapmak zorunda kalıyor. Örneğin İzmir’den New York’a gidecek yolcu, transit olarak doğrudan yolcu salonuna geçmek yerine uçaktan indikten sonra İç Hatlar Terminali’nde bavulunu alıyor ve tekrar Dış Hatlar Terminali’ne giderek pasaport işlemlerini yaptırıyor. En az yarım saat süren bu işlem havalimanın yoğun olduğu günlerde bir saati aşabiliyor. Bu nedenle çok sayıda yolcu uçuş saati yakın olan seferlerde uçağını kaçırabiliyor.

Sabiha Gökçen’den iç hat uçuşları

Türk Hava Yolları, 30 Nisan’dan itibaren İstanbul’un ikinci havalimanı Sabiha Gökçen’den İzmir, Trabzon, Adana ve Antalya’ya günlük karşılıklı uçuşlara başlıyor. Seferleri özendirmek amacıyla THY tek yön 89 YTL’den başlayan fiyatlar sunuyor. Yolcular isterlerse uçuşun bir bacağını ücret farkını ödeyerek Atatürk Havalimanı’na da alabiliyor. Yolcuların otoparktan ücretsiz yararlanabilecekleri Sabiha Gökçen Havalimanı’nda ayrıca Taksim ve Kadıköy’den otobüs seferleri uçuş saatlerine göre düzenleniyor.

Yap-işlet-devret 1 milyar dolara ulaştı

TBMM Genel Kurulu’ndan havalimanlarının özelleştirilmesiyle ilgili yasa Cumhurbaşkanı Sezer’in vetosundan sonra değişiklikle ikinci kez geçerken Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) tarafından yapılan yap- işlet-devret modelinin en son halkası Antalya’da hizmete girdi. Hızla büyüyen bölge turizmine rahatlama sağlayacak Çelebi-IC İçtaş ortaklığında yapılan Antalya Havalimanı’nın ikinci terminali ile Türkiye’deki havalimanı yap-işlet-devret projelerinin toplam değeri 1 milyar dolara ulaştı. Halen işletimde olan Atatürk Havalimanı, Antalya 1 ve 2’inci terminallerin yanı sıra Esenboğa, Dalaman’da da inşaatlar başladı. Anlaşması imzalanan İzmir Adnan Menderes’ten sonra önümüzdeki aylarda Bodrum-Milas için de ihaleye çıkılacak.

SkyJet Türkiye’de

Kanadalı uçak imalatçısı Bombardier’in özel uçak programı SkyJet, Türk pazarına giriyor. Bombardier’in sunduğu hizmette, işadamları 25 saat ve katlarından başlayarak şirketin orta menzilli Learjet 60, orta-uzun Challenger 604 ile ultra uzun menzilli Global Express uçaklarından hizmet alabiliyor. 24 saat öncesinden uçak talebini bildiren işadamı Avrupa veya Ortadoğu’ya yapacağı uçuşlarda sabit bir fiyat ödüyor.

Bombardier bu hizmeti ortalama yaşı 3 olan ve anlaşmalı şirketlerin portföyündeki 900 uçakla veriyor. Ödemeler işadamının tercihi doğrultusunda saatlik veya yıllık yapılabiliyor. İş adamları uçuşlarının tipine göre farklı menzil veya kabin özelliklerine sahip uçakları seçebiliyor. SkyJet’in temsilciliği aynı zamanda Bombardier uçaklarının Türkiye temsilcisi olan Kontinental Havacılık tarafından yapılıyor.