Uğur Cebeci

Türkiye, deniz coğrafyası üzerinde stratejik bir ülke. Üç tarafını saran kıyıları tam 8 bin 333 kilometre. Denizlerindeki hareketlilik ise her geçen gün artıyor. Toplam 377 bin 712 kilometrekarelik bu muazzam alan, denizlerimizin koruyucusu Sahil Güvenlik Komutanlığı’na emanet. İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan Sahil Güvenlik, denizden tekneleri, havadan da helikopterleriyle göz açtırmıyor. Keskin gözler her türlü hava şartında, 24 saat denizlerimizi koruyor. Kaçakçılığı önlemek, deniz kirliliği ile mücadele, sivil amaçlı Arama-Kurtarma Harekatı Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın ana görevlerinden sadece bir kaçı. Bu görevler için gelecek ihbarlar çok önemli. Denizlerimizdeki her türlü kaçakçılık, kirlilik, yasadışı olay ve Arama Kurtarma için ücretsiz Alo 158 hattını arayabilirsiniz. Seyir sırasında uydu telefonu veya yurtdışı şebekeden ise 00 90 232 158 00 00 numaralı telefondan Sahil Güvenlik’e ulaşabilirsiniz. Unutmayın Sahil Güvenlik Komutanlığı sizlerin duyarlılığını bekliyor. Denizler hepimizin...

Son yıllarda kapsamlı modernizasyondan geçen Sahil Güvenlik Hava Komutanlığı, yeni nesil helikopter ve uçak filosuyla hızla büyüyor. Hava Komutanlığı’nın ana merkezi İzmir Adnan Menderes Havalimanı. Uçuşlarına 1992’de Jandarma Genel Komutanlığı’ndan alınan üç AB206A helikopterleriyle başlayan Sahil Güvenlik Hava Komutanlığı, bugün her türlü hava şartında görev yapabilecek modern bir filoya sahip. Halen Hava Komutanlığı’nda sekiz AB412EP tipi helikopter ve üç CN235 uçağı bulunuyor.

AB412EP HELİKOPTERİ

Filoya 2001’den itibaren katılmaya başlayan AB412EP helikopterleri İtalyan Agusta şirketinin imalatı. Çift motorlu bu helikopter, Arama-Kurtarma Harekatları için özel teçhizatlara sahip. Bunların başında da helikopterin üstünde bulunan 160 deniz mili yani 296 kilometre menzilli radar geliyor. Deniz ve hava araçlarının hareketlerinin takibinin yanı sıra radar meteoroloji amaçlı da kullanılıyor.

KIZIL ÖTESİ KAMERA

Burundaki FLIR, yani kızıl ötesi kamera sistemi, çok uzaktaki hedefleri özel kamera ile tespit ediyor. Uçuşlarda tüm görüntüler kaydediliyor. Kamera 360 derece dönüp yukarı-aşağı hareket ediyor. Arka kabinde oturan FLIR operatörünün yanı sıra görüntüleri pilotlar kokpitteki özel ekranlardan takip edebiliyor. Helikopterin sol tarafındaki 30 milyon mumluk özel ışık ise gecenin karanlığını gündüze çeviriyor. Bu nedenle night sun yani gece güneşi olarak adlandırılıyor. AB412’nin sağ tarafında ise vinç var. Kazazede bu vinçle helikoptere çekiliyor. Saatte 120 deniz mili yani 220 kilometre hızla uçabilen helikopterin menzili de 300 deniz mili yani 555 kilometre. Güçlü motorlar sayesinde AB412 helikopterinin rüzgar limiti saatte 35 deniz mili yani 64 kilometre. Helikopterlerin tüm bakımları Hava Komutanlığı’nın bünyesindeki teknisyenler tarafından gerçekleştiriliyor.

CN235 UÇAKLARI

Ankara merkezli TAI tarafından üretilen CN235-100M uçakları Sahil Güvenlik’e 2001’de katıldı. Halen içi yeni nesil sistemlerle donatılan uçakların modifikasyonları TAI’de devam ediyor. Fransız Thales şirketi tarafından geliştirilen özel radar, Arama-Kurtarma sistemleri uçağa TAI tarafından ekleniyor. CN235’lerin 2007’den itibaren teslim edilmesi planlanıyor. Uçakların uzun süre havada kalması ve yüksek sürati sayesinde daha uzak uçuşların yapılması hedefleniyor.

MODERNİZASYON SÜRÜYOR

Sahil Güvenlik Hava Komutanlığı’nda modernizasyon çalışmaları hızla devam ediyor. Denizlerimizin daha iyi kontrol altına alınması için filoya mevcut 8 helikoptere ek olarak 5 adet daha AB412 alınıyor. Martı Projesi olarak adlandırılan çalışmayla helikopter sayısı 2008’de 13’e ulaşacak. AB412 helikopteri orta sınıfta. Kalabalık Arama-Kurtarma Harekatları için ağır sınıfta helikopter alımı için de çalışmalar başlatıldı. Bu helikopter aynı zamanda daha zorlu hava şartlarında da görev yaparak daha fazla insan kurtarabilecek.

Sahil Güvenlik Komutanlığı, geçen yıl 171 Arama-Kurtarma görevinde 459 kişi ve 42 tekne kurtardı. 2005’te 122 olayda 1334 yasadışı göçmen ele geçirdi. Tolga ÖZBEK

Özel eğitimli uçuş ekibi

Kokpit için özel bir tatbikat yapan Sahil Güvenlik Hava Komutanlığı, denizden iki kazazedeyi kısa sürede kurtardı. Dondurucu soğuk ve rüzgara rağmen kazazedelerin yerleri tespit edilerek helikopter bölgeye sevk edildi.

AB412’nin pilotları Sahil Güvenlik Yüzbaşı Ayhan Köseler ve Üsteğmen Tuğçe Ayyıldız’dı. Komutanlığın tek kadın pilotu Tuğçe Üsteğmen, 5 yıllık tecrübeli bir helikopterci. Seyir Kıdemli Üstçavuş Serkan Demirel, FLIR, radar ve vinçten sorumlu uçuş, balıkadam kıyafetli Üstçavuş Yusuf Küçüker de arama-kurtarma operatörümüzdü. AB412 hassas manevralarla kazazedelerin bulunduğu filikanın üzerine gelerek kurtarma operasyonunu tamamladı.

Eğitim uçağı ve helikopter alıyoruz

Türk Hava Kuvvetleri, temel uçuş eğitiminde kullanmak üzere uçak almak için ihaleye çıktı. Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) koordinesinde yapılan ihalede yayınlanan Teklife Çağrı Dosyası 36’sı kesin 19’u da opsiyon toplam 55 uçak alımını içeriyor.

Yeni nesil pilot eğitim standartlarına göre yapılacak seçimde aday uçakların pervaneli turboprop motorlu, kokpitinde pilot ve öğretmenin tandem yani önlü-arkalı oturmaları gibi özellikler isteniyor. İhaleyi kazanacak şirket toplam bedelin yüzde 50’si tutarında Türk şirketlerine off-set yani iş verecek. SSM ayrıca Türk şirketlerinin projede en az yüzde 20 oranında katılım payına sahip olmasını istiyor. İhaleye Amerikan Raytheon T-6, Brezilyalı Embraer Süper Tucano, İsviçreli Pilatus PC-9 ve Koreli KAI’nin KT-1 uçaklarıyla katılması bekleniyor.

İsviçre ile silah alımları konusunda yaşanan sorunların bu ihaleye de yansıyacağı tahmin ediliyor. Teklifler SSM’ye 5 Mayıs’ta teslim edilecek.

Alınacak uçaklar, Hava Kuvvetleri pilot adaylarının halen başlangıç uçuş eğitimindeki SF206 ile jet temel eğitim uçağı T-37’lerin yerini alacak. Böylece tek uçak tipiyle daha ucuz ve kısa sürede uçuş eğitimi yapılacak. Daha sonra pilot adayları eğitimlerine T-38 uçaklarında devam edecek.

HİNTLİLER TEKLİF VERDİ

Jandarma Genel Komutanlığı’nın organize suçlar ve kaçakçılıkla mücadele için alınacak 12 adetlik helikopter ihalesinde teklifler teslim edildi. Agusta-Westland’ın A109, Eurocopter’in EC145, Hintli HAL şirketi de Dhruv modeliyle teklif verdi. Hafif sınıfta çift motorlu helikopter alım sonuçlarının altı ay içinde açıklanması planlanıyor. Helikopterlerin Jandarma’ya teslimatıyla birlikte İstanbul’da bir filo kurulması da hedefleniyor.

Brezilya’ya giden Dışişleri Bakanı Abdullah Gül havacılık konusunda da temaslarda bulundu. THY’nin bölgesel uçak ihtiyacını ERJ170/190 serileriyle karşılamak isteyen Embraer şirketi, Tucano eğitim uçaklarını da Hava Kuvvetleri’ne öneriyor.

Atlasjet CRJ900’LE UÇACAK

ETS-Öger ortak havayolu şirketi Atlasjet, bugün Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın katılacağıı törenle 5 yeni CRJ900 uçağı almak üzere anlaşma imzalıyor. Kanadalı Bombardier şirketinin tasarımı olan 90 koltuklu CRJ900’ler, iç hat ve bölgesel uçuşlarda kullanılacak. Havayolunun CEO’su Kaptan Pilot Tuncay Doğaner ile Bombardier Uluslararası Satış Başkanı Jakes Dailly’in imzalayacağı 107 milyon dolarlık anlaşma, üçü kesin, ikisi de opsiyon yani kesin siparişe çevrilebilir uçak satışını içeriyor. Atlasjet’in halen filosunda CRJ900’ün küçük modeli 70 koltuklu olan CRJ700’den iki adet bulunuyor. Orta sınıfta fabrika çıkışlı aldığı dört Airbus A319’un ikincisini de teslim alan havayolu, bu yılı 26 uçaklık filoyla tamamlamayı hedefliyor. Şirketin 2007 hedefi ise Amerika uçuşlarına Airbus A340’la başlamak.

Meteorolojik sorunlar nedeniyle son günlerde özellikle iç hat uçuşlarında ciddi aksamalar oluyor. Örneğin Van için kalkış yapan bir uçak son anda ’meteorolojik hırçınlıkların’ artması nedeniyle kalktığı havalimanına dönüyor. Ya da örneğin Erzurum için Ankara ya da İstanbul’dan uçağın kalkış saati geldiğinde uçuşun iptal olduğu bildiriliyor. Kuşkusuz bunun tam aksi de oluyor. Herhangi bir şehirden büyük kentlere şu günlerde sık sık uçuşlar iptal ediliyor, ciddi gecikmeler yaşanıyor.

SAKİN OLUN

Yolcular böyle bir durumda öfkeleniyor. Havayolu şirketinin bürolarını zorluyor, personele saldıranlar bile oluyor. Lütfen sakin olun. Havayolu yolculuğu en güvenli yolculuktur. Bu güvenin kuralları vardır. Bir havaalanı limitlerin altında bir duruma girmişse, oraya uçuş yapılmaz. Örneğin yoğun kar yağışı vardır, pistin kayganlık derecesi zayıfa düşmüştür. Ya da görüş uzaklığı göz gözü görmez noktasındadır. Böyle bir durumda oraya uçuş yapmak imkansızdır. Belki uçuştan birkaç saat sonra ya da yarım saat içinde o havaalanında şartlar hızla normale de dönebilir. Ya da uçak yolcusuyla o havaalanına yaklaşmaya başladığında daha önceden belirtilen meteorolojik şartlar birden allak bullak olur ve pilot doğal olarak geri döner. Bu ve benzeri olaylar havacılıkta çok sık yaşanır.

ŞİRKET İSTER Mİ

Hiçbir havayolu şirketi uçağının inmeden dönmesini istemez. Çünkü böyle bir durum ciddi bir zarar yaratır. Ama önce emniyet gelir. Tüm şirketler iniş ya da kalkışı pilotların inisiyatifine bırakmışlardır. Elbette şirketin belirlediği iniş- kalkış limitleri de vardır. Bu limitler her havayolu şirketinde aşağı yukarı birbirine yakındır. Pilotlar ise bu limitler içinde güvenli bir iniş ya da kalkış yapmak isterler. Çünkü, kendi canlarını da taşımaktadırlar. Kendi mesleki kariyerlerini de uçurmaktadırlar.

Ama gelgelelim pilotlar her zaman yolcunun bu tür durumlarda baskısını içlerinde hissederler. İyi pilotlar bunu hiç önemsemezler. Limitler içinde olmayan şartlarda hiç düşünmeden inmez ya da kalkıştan vazgeçerler. Onların vazgeçişleri çoğu zaman yolcuyu ayaklandırır. İnmeleri ya da kalkmaları halinde kahraman ya da çok iyi pilot ilan edileceklerini bilirler. Yolcuların böyle bir hızlı karar hataları hep vardır.

Ama havacılığın tarihi kanla yazılmıştır. Şartları zorlayan pilotlar her zaman kaza-kırım yapmışlardır. Yolcular ve kendileri hayatlarını kaybetmişlerdir. Örnekleri sayıp sinirlerinizi bozmak istemiyorum.

HAVACILIK KURALLARI

Evet, sevgili yolcular, bırakın pilotlar kararlarını rahatça uygulasınlar. Şartlar uçuşa elverişli değilse ve bu ilan edilmişse hiç sinirlenmeyin. Başka bir saat ya da başka bir gün gidersiniz. Hiçbir durum hayatınızdan daha önemli değildir. Üzülmeye, bağırıp- çağırmaya, pilotları, şirket yöneticilerini baskı altına almaya hiç gerek yoktur. Güvenli bir uçuş sadece kurallar içinde yapılır. Sivil havacılığın pilotlarında askeri pilotlardaki cesaret, kahramanlık aranmaz. Onların kahramanlığı kuralları uygulamakla olur.

GÜVENLE UÇUN

İçinde bulunduğumuz aylar Türkiye’nin meteorolojik olarak en hırçın aylarıdır. Bu aylarda yaşadığımız çok kaza vardır ve bir o kadar kaybettiğimiz insan vardır. Siz, siz olun sinirlenmeyin, bırakın kendinizi pilotlarımıza. Onlar kuralları uygulasın, siz güvenle uçun. Çünkü; hayat bir kaybedildiğinde bir daha asla bulunamayacak kadar çok değerlidir. Ve yaşamak çok güzeldir...

TAV 3 kıtada koşuyor

İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali ihalesi için 1997’de kurulan Tepe-Akfen ortaklığı (TAV), üç kıtada yepyeni projelerle büyüyor. Türkiye’nin bir dünya markası haline gelen TAV’ın "Atom Karınca" CEO’su Dr. Sani Şener, geriye doğru baktıklarında yepyeni bir sektör oluşturduklarını belirtiyor. İlk defa Türkiye’de denenen havalimanlarında yap-işlet-devret (YİD), bugün dünya tarafından örnek alınan bir model. YİD’in devlet-özel sektör işbirliğinin en güzel örneği olduğunu belirten Şener, "1 Temmuz 2005’ten itibaren YİD farklı boyuta taşındı. Atatürk Havalimanı ihalesini kazanmamızla artık kiralama dönemi başladı" diyor.

YENİ İHALELER

Yurtiçinde Ankara Esenboğa ve İzmir Adnan Menderes ihalelerini kazanan TAV, iki terminali de bu yıl hizmete sokacak. Sırada yeni projeler var. İstanbul Sabiha Gökçen ile Bodrum-Milas Havalimanları önümüzdeki aylarda ihaleye çıkacak. Antalya Birinci Dış Hatlar Terminali’nin işletim süresi de 2007’de bitiyor. TAV bu ihalelerde de iddialı. Özellikle Sabiha Gökçen Havalimanı’nın işletmesini kazanmak isteyen Şener, başarılı olmaları durumunda iki havalimanının sinerji oluşturarak İstanbul’a gelecek yolcuyu artıracağına inanıyor. Rekabet Kurulu konusunda ise Şener, "Havacılık regüle bir sektördür. Amacımız iki havalimanını entegre çalıştırmak" olduğunu söyleyerek bir sorun yaşamayacaklarına inandıklarını belirtiyor.

ULUSLARARASI İŞLER

TAV’ın Kahire Dış Hatlar, Emirates A380 Bakım Hangarı, Gürcistan’daki Tiflis ve Batum Havalimanları inşaat çalışmaları ise, tam gaz ilerliyor. Buradaki tek sorun; yöneticileri dünyanın dört bir tarafından toplantı için bir araya getirmek. Holding bünyesinde yeniden yapılanan TAV’ın kurduğu yazılım şirketi, farklı coğrafyalardaki projelerin tek bir merkezden işletmesinden muhasebesine tüm sistemi kontrol edecek programlar üretiyor. Şirketin takip ettiği yeni uluslararası projeler arasında Tunus’ta Enfida, Slovakya’da Bratislava ve Kosice, Suudi Arabistan’da Cidde, Hindistan’da Yeni Delhi ve Mumbai ile Katar’daki ihaleler yer alıyor.

HALKA AÇILACAK

Türkiye’de 550 milyon dolarlık inşaat yatırımı gerçekleştiren şirketin şimdiki hedefi; bu yılın üçüncü çeyreğinde halka açılmak. TAV hisseleri aynı anda Londra ve İstanbul borsalarına satışa sunulacak. Halka açıldıktan sonra ihalelere katılımın aynı hızla devamı planlanıyor.

İŞTE DEV PROJELER

İstanbul Atatürk Havalimanı

İç Hatlar 70 milyon dolarlık yatırımla yenilecek. Bagaj, check-in, uçuş bilgi, güvenlik sistemleri geliştirilecek. Yolcuya daha hızlı hizmet verilecek. Binanın iç ve dış görünümü mevcut Dış Hatlar Terminali ile uyumlu hale getirilecek. Kapasite yıllık 7.5 milyon yolcuya çıkartılacak.

Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı

İç ve Dış Hat Terminali tek bir çatı altına alınacak. Açılış 29 Ekim’de. Toplam 188 milyon Euro yatırım ile Türkiye’nin diplomatik kapısı yıllık 10 milyon yolcu kapasiteli modern bir görünüme sahip olacak. İnşaatın yüzde 50’si tamamlandı.

İzmir Adnan Menderes Uluslararası Havalimanı

Geçen yıl yer işletme şirketi HAVAŞ’ın portföye katılması ile alınan proje 125 milyon Euro’luk yatırımla hayata geçecek. TAV terminali 8 yıl, 7 ay, 29 gün işletecek. İnşaatın yüzde 75’i tamamlanırken hedef terminalin yaz sezonuna yetiştirilmesi.

Tiflis ve Batum Uluslararası Havalimanları

TAV, ortağı Urban ile Tiflis için 62, Batum Havalimanı için de 15 milyon dolarlık yatırım yapacak. YİD modeliyle iki havalimanı da modernize edilecek. Geçen ay çalışmalar başlarken havalimanlarının hizmete 23 Kasım 2006’da girmesi planlanıyor.

Kahire Uluslararası Terminal Binası

Dünya Bankası’nın finanse ettiği projede TAV 165 bin metrekare kapalı alana sahip terminal binasını inşa ediyor. Toplam 347 milyon dolarlık ihalede inşaat çalışmalarının yüzde 35’i tamamlandı. Projede halen 1200 işçi görev yapıyor.

Emirates Bakım Hangarı

Dubai’de Emirates Havayolları’nın Airbus A380 uçakları için yapılan bakım hangarlarının çatı imalat ihalesini TAV 2003’te kazanmıştı. İleri mühendislik gerektiren 110x110 metrelik 7 hangarın çatısı TAV tarafından imal edilerek binaya takıldı. 23 milyon dolarlık proje nihai teslimatını bekliyor. Bu iş, TAV’a bölgede yeni projelerin kapısını açtı.

UNUTULMAYAN ANLAR

Sani Şener’i 1997’den bu yana yer aldığı havalimanı inşaat ve işletmeciliğinde iki olay çok etkilemiş. İlki daha Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nin inşaatı sırasında yaşanan Marmara Depremi. İşçiler ve makine parkı deprem bölgesine gönderilirken, şantiye 45 gün boş kalmış. Sani Şener’in yetişmeyecek korkusu çalışanların üstün çabasıyla son bulmuş.

İkinci olay ise; 11 Eylül saldırıları. Şener, küresel olayların Türkiye’ye yansımasını bir günde yolcu sayısının yüzde 80 düşmesiyle yaşamış. 11 Eylül, seri kriz yönetiminin nasıl yapılacağının dersini TAV’a vermiş.

FSX geliyor

Microsoft’un efsane oyunu Flight Simulator (FS), şubat ayında yeni versiyonu FSX ile meraklıların karşısına çıkıyor. Oyundaki en büyük yenilik, bazı şehirlerin uydudan alınan canlı görüntülerinin de eklenmesi. FSX’teki mükemmel grafikler, efektler, motor sesleri, gerçeğe en yakın havalimanı ve apron görüntüleri ile yine en çok satan oyun listesine ilk sıradan girmesi bekleniyor.

Mille alışveriş yapın

Alman Lufthansa Havayolları, özel yolcu programı Miles&More üyelerine kazandıkları mil karşılığında Teknosa’da alışveriş imkanı sunuyor. İsteyen yolcular ödemelerinin bir kısmını mil, kalanını da kredi kartıyla yapabiliyor. Bu kampanyadan yararlanmak isteyenlerin Teknosa’nın internet sitesine girerek üye olmaları ve millerinin karşılığını öğrenmeleri gerekiyor.

Geçen yıl uçak kazalarında azalma yaşanmasına rağmen olayın sansasyonel boyutu kamuoyunu uzun süre meşgul etti. Başta Rum Helios Havayolları’nın Atina yakınlarında düşen Boeing 737 uçağı olmak üzere birçok kaza günlerce tartışıldı. Uçak kazaları bu kadar çok gündemde olmasına rağmen 2005, toplam 35 ölümlü havayolu kazası ile son 10 yılın ortalamalarının altında kaldı. Uzmanlar, son yıllarda kazalardaki düşüşün sektörün hızlı büyümesine rağmen devam edeceğine inanıyor. Artan eğitim, dil sorunlarının üzerine gidilmesi, gelişen yeni teknolojiler, havacılık otoritelerinin sıkılaşan kuralları uçuş emniyetine olumlu etki yapıyor, kazaları azaltıyor... Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) araştırmalarına göre geçen yıl en çok kaza Afrika’da meydana geldi. Buradaki hava trafiği, dünyadaki tüm uçak trafiğinin yüzde 3’ünü oluşturmasına rağmen kazaların üçte biri Afrika’da gerçekleşti. Bakımsız uçaklar, eğitim ve havalimanlarının altyapı sorunları kazaların ana nedenleri arasındaydı. Asya ve Avrupa kıtaları kaza oranlarını korurken, Güney ve Kuzey Amerika ile Avustralya’da ise oranlarda düşüş yaşandı. 2005’te 21’i büyük, toplam 35 kazada ne yazık ki 1059 kişi hayatını kaybetti. Uçak tipleri olarak bu yıl dört adetle en fazla düşen uçak Boeing 737-200 oldu. Rus Antonov’un turboprop 24 ve 26 modelleri üçer adetle 737-200’ü izledi. Aynı şirketin yeni uçağı Antonov 140 ise ilk kazasını Azerbaycan’da yaptı. Düşen en yaşlı uçak Miami’de metal yorgunluğu nedeniyle kanadı koparak denize çakılan 1947 model Grumman G-73’tü. Tolga ÖZBEK

UÇAKLAR NEDEN DÜŞTÜ

Kontrollü Uçuşta Maniaya Çarpma

Kısaca (CFIT-Controlled Flight Into Terrain) olarak adlandırılan bu kazalar, uçuş ekiplerinin yanlış planlama veya başka nedenlerden dolayı bilmeden dağa çarpmasıyla meydana geliyor. Her ne kadar yeni nesil teknolojiler bu konuda pilotlara yardım etse de özellikle eski nesil uçaklarda CFIT, kaza nedenlerinde ilk sıralardaki yerini koruyor. 2005’teki CFIT kazalarında 160 kişi hayatını kaybetti.

Yaklaşma ve iniş

2005’te uçakların piste inmek için yaklaşmaları ve iniş sırasında 12 kaza meydana geldi. Ancak bu olaylarda yolcuların kurtulma oranları geçmişe göre artarak yüzde 37’ye ulaştı. Uzmanlar yolculara iniş ve kalkışta kemerlerini iyi bağlamalarını tavsiye ediyor.

Kontrol kaybı

Pilotların acil durumlarda uçaklarının kontrolünü kaybetmeleri özellikle alçak irtifalarda felaket getiriyor. Venezüella’da yaşanan MD80 kazasında pilotlar kalkış sırasında duran motorla uğraşırken uçağın kontrolünü kaybettiler. Stall olan yani süratsiz kalan MD80, dağlık alana düştü.

İnsan faktörleri

Kaza nedenleri arasında yer alan insan faktörlerinin analizleri ve kesin sonuçları uzun araştırmalarla ortaya çıkıyor. Henüz 2005 için konuşmak erken olsa da bu kazalardan en önemlisi Rum Helios Havayolları’nın Atina’da düşen uçağıydı. Pilotların yanlış değerlendirmesi, arka arkaya yapılan hatalar ve İngilizce sorunları 121 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.

EN ÇOK KONUŞULANLAR

HELİOS DERS OLDU

Yılın en çok tartışılan kazası Rum Helios Havayolları’na ait Boeing 737-300’ün Atina yakınlarında 121 yolcu ve mürettebatıyla düşmesiydi. 14 Ağustos’ta uçak havalandıktan birkaç dakika sonra teknik sorun yaşayan pilotlardan bir daha haber alınamamış, 737 Atina semalarına ulaşıp tam 3 saat uçtuktan sonra Yunan Hava Kuvvetleri’ne ait F-16’ların takibi sırasında yakıtı biterek düşmüştü.

Sefer öncesinde uçağa bakım yapılmıştı. İngiliz teknisyen Alan Irwin, bakım sırasında kokpitte uçağın 3 bin metrenin üzerindeki irtifalarda kabinin yolcuların yaşayabileceği basınç, oksijen ve ısı oranını ayarlayan basınç sistemini kontrol eden düğme otomatik yerine "manuel" pozisyonda unutmuştu. Irwin, kazadan hemen sonra can güvenliğinin olmadığını söyleyerek Larnaka’dan kaçtı.

Bu durum uçuş öncesinde Alman kaptan ve Rum ikinci pilotunun yaptığı kontroller sırasında fark edilmedi. Larnaka’dan havalanan uçak 3 bin metreyi geçerken ilk ikaz geldi. İki pilot da ikazın neden geldiğini anlayamamıştı. Pilotlar alçalmak yerine uçuş yüksekliği olan 11 bin 300 metreye tırmanmaya devam etme kararı aldılar. Basınç düştüğü için sistem otomatik olarak 4 bin 600 metre geçilirken yolcuların oksijen maskelerini döktü. Pilotlar yerdeki teknik bakım merkezleriyle telsizle konuşarak arızayı gidereceklerine inanıyorlar ve altın değerindeki zamanlarını harcıyorlardı. İki pilotun yetersiz İngilizceleri nedeniyle iletişim sorunu yaşanıyordu.

Alman pilot, sistemin arızalı olduğuna karar vererek kokpitin arkasındaki sigorta paneline doğru yöneldi. Pilotlar geç kalmıştı. Yükselmeyle birlikte hızla düşen oksijen ve basınç nedeniyle 57 yaşındaki Alman pilot yere yığıldı. 51 yaşındaki ikinci pilot da koltuğunda bilincini yitirmişti. İki pilotun da oksijen maskesi yoktu. Uçak oto pilot kumandasında programlandığı gibi Atina semalarına kadar geldi. Ve "S" çizerek beklemesini yakıtı bitinceye kadar yaptı.

YANLIŞ GÖSTERGE ŞAŞIRTTI

İtalya Bari’den Tunus için 6 Ağustos’ta havalanan Tuninter Havayolları’na ait ATR72 uçağının Akdeniz’in ortasında bir anda iki motoru birden durdu. Pilotlar denize mecburi iniş yapmak zorunda kaldı. 39 yolcudan 16’sı bu zorlu iniş sırasında hayatını kaybetti.

Yapılan araştırmada kazadan bir gün önce Tunus’ta bakım sırasında uçağın yakıt miktarını ölçen göstergenin değiştirildiği ortaya çıktı. Ancak burada bir hata yapılmış, 70 koltuklu ATR72’ye uçağın küçük modeli, 40 koltuklu ATR42’nin yakıt göstergesi takılmıştı. İki uçağın yakıt depo sayısı ve hacimleri farklıydı. Uçaktaki 790 kg. yakıt yeni gösterge tarafından 3050 kg olarak okunuyordu.

Ertesi gün uçak Tunus’tan Bari’ye uçmuştu. Pilotlar indiklerinde depoda gerçekte 305 kg olan yakıtı 2300 kg olarak okudular. Sadece 265 kg yakıt alan pilotlar Tunus’a doğru havalandı. Tam 22 dakika sonra Akdeniz’in ortasında uçağın kalan 570 kg. yakıtı bitmiş ve motorlar durmuştu. ATR72 tipi uçak kıyıdan 27 kilometre açığa mecburi iniş yaptı.

Hürkuş’tan gökyüzünde kariyer

Hızla büyüyen Türkiye’deki havacılık sektörünün önümüzdeki yaz sezonu için en az beş bin kişiye iş imkanı sağlayacağı tahmin ediliyor. Bu ihtiyaç içinde pilot, kabin memuru, teknisyen, uçuş harekat uzmanı, kargo gibi ciddi eğitim gerektiren kadrolardaki açığın ise daha da artacağı bekleniyor.

Sektörün köklü kuruluşlarından Gözen Havacılık portföyünde 2004’te kurulan Hürkuş Eğitim Merkezi, kabin memuru, uçuş harekat uzmanı, tehlikeli maddeler ve kargo temel-satış kurslarını tek çatı altında veriliyor. Başvuruda bulunan öğrenci adaylarını uygun özellikleri yoksa kesinlikle kabul etmediklerini belirten merkezin kurucusu Burtay Ölek, kimseye iş garantisi sunmadıklarını, amaçlarının doğru niteliklere sahip adayları seçerek en iyi eğitimi vermek olduğunu söylüyor. Kurslara en az lise veya dengi okul mezunu, orta seviye İngilizce bilenler kabul ediliyor. Kabin memurluğunda bunlara ek olarak havayollarının istediği boy-kilo oranı gibi fiziksel özellikler de isteniyor.

Hürkuş Eğitim Merkezi’ndeki kurslara havayolu şirketleri de ilgi gösterirken adaylar tek başlarına da uygun programlara katılabiliyor. Her kurs sonrasında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden (SHGM) gelen uzmanların yaptığı sınavlardan başarılı olanlar uluslararası geçerliliği olan sertifikaları almaya hak kazanıyor.

Kargo Temel ve Satış Kursu’nu bitirenler hava kargo veya lojistik alanlarında iş bulabiliyor. Toplam 10 günlük kursun fiyatı 785 YTL.

Kabin Memuru Temel Eğitimi 20 gün sürüyor. Teorik eğitimin yanı sıra Türk Hava Yolları mock-up merkezinde uygulamalı eğitim de yaptırılıyor. Kurs ücreti 1500 YTL.

Uçuş Harekat Uzmanı (dispatch) kursu toplam 70 gün sürüyor. Programın ücreti 10 bin 786 YTL.

Hürkuş Eğitim Merkezi ayrıca bölgedeki tek IATA onaylı olan Tehlikeli Maddeler Temel ve Tazeleme Eğitimleri de veriyor. Kargo sektörünün alması zorunlu bu kurs çalışanların kategorilerine göre 10 ile 2 gün arasında değişiyor. Merkez ayrıca önümüzdeki günlerde tüm sektörlere hitap eden "Eğiticinin eğitimi" kurslarına da başlayacak. IATA gibi uluslararası kuruluşların yanı sıra SHGM ve Milli Eğitim Bakanlığı onaylı merkez bugüne kadar 400’ün üzerinde kursiyere eğitim verdi.

Boeing siparişleri üçe katladı

Amerikalı imalatçı Boeing’in, 2005’te uçak siparişleri 870’i kesin, geri kalanı da opsiyon yani kesin siparişe çevrilebilir satış toplam 1002 adede ulaştı. Bu rakamlar Boeing’in 1988’den bu yana yakaladığı en büyük ikinci satış oldu. Listede, Türk Hava Yolları ve Pegasus’un da bulunduğu 569 adetle en çok 737 satışı gerçekleştirildi. Boeing’in 737 modelini 235’er adetlik satışla yeni uçak 787 Dreamliner ve 777 izledi. Geçen yıl siparişleri üçe katladıklarını açıklayan Ticari Uçaklar Başkanı Alan Mually, pazar paylarının tekrar yüzde 55’e çıktığını söyledi.

Yüksekten uçan bir yıl daha akıp geçti. Arka arkaya yaşanan olumlu gelişmeler, artan rekabet, yolcuya konfor ve uygun fiyat olarak yansıdı. 2005, havayolu sektörünün mutlu günlerine dönüşüydü. Ama her şey toz pembe değildi. Varili 70 dolara vuran rekor petrol fiyatları, tırmanan uçak kiraları, yetişmiş personel sıkıntısı, rekabeti hiç olmadığı kadar yukarı taşıdı. Aslında 2005, ilk uçuşların yılıydı. Bir hayal olan dünyanın en büyük yolcu uçağı iki katlı Airbus A380 gökyüzüyle buluştu. Boeing’in buna farklı boyuttaki cevabı 23 saat uçarak rekor kıran 777-200LR’dı. Boeing, büyük uçakta 747-8 Jumbo Jet projesi ile A380’i yakın takibini sürdürdü.

Uçak siparişi çılgınlığı imalatçıların başını döndürdü. Amerikalı imalatçı Boeing adını 7E7’den 787’ye çevirdiği uçağıyla satış rekoru kırdı. Airbus da A350 ile 787’nin önüne çıkıyor. 2004’te 252 adette kalan Boeing’in bu yıl ki satışları rekor kırarak 806’ya ulaştı. Airbus ise 2004 liderliğini yakaladığı 312 adetlik satışını 687 adede çıkarttı. Resmen ‘patlayan’ Çin ve Hindistan pazarı gözleri bu bölgeye çevirdi.

Dünyanın üçüncü hızla büyüyen pazarı Türkiye için 2005 rekorlar yılıydı. THY ve özel sektör taşıdığı yolcuyu, sahip olduğu uçak filosunu katladı. Ülkeye gelen yolcunun ilk defa yüzde 60’ını Türk şirketler taşıdı.

Özellikle iç hatlarda artan rekabet artık kalite çıtasını da yukarı çekti. Koltuk aralıkları açılmaya başladı. Koltuklar deri ile kaplandı. Filolara katılmaya başlayan bölgesel uçaklarla sıra bölgesel ve çapraz uçuşlara geldi. Yeni kurulan yedi havayolu şirketi, uçuş izni alabilmek için sıraya geçti. Ama başta pilot olmak üzere yetişmiş personel sayısı bir yılda 135 uçaktan 220’ye çıkan sektör için yetmedi. Havalimanlarında ise İstanbul Atatürk’te ikinci TAV dönemi başladı. Şirket aldığı dev projelerle bölgenin en önemli havalimanı işletmecilerinden biri oldu. Sektörel harekete rağmen 2005 kazalar açısından pek parlak geçmedi. Asya ve Afrika’da kazalar arka arkaya geldi. Atina’daki Helios Havayolları kazası, eğitimin ve ekip kalitesinin önemini bir kez daha ortaya çıkarttı. Air France ise iyi bir eğitime örnek oluşturdu. A340 uçağı, Toronto’da pistten çıkarak yanmasına rağmen mükemmel tahliye ile kaza kayıpsız atlatıldı.

Evet, heyecanları, zorluklarıyla 2005 geride kaldı. En az geçen yıl kadar heyecanlı ve umut dolu bir yıl mavi gökyüzüne merhaba diyor. 2006 daha ilk gününden unutulmaz bir yıl olacağının sinyallerini veriyor...

THY rötara savaş açtı

Türk Hava Yolları, geçen yıl yaz sezonunda rötarlar açısından sıkıntılı günler yaşadı. Beklenilenin üzerindeki büyüme ve hava trafiğindeki sorunlar rötarların katlanarak artmasına neden oldu. Sorunları gidermek için THY, yeniliklerle yolcularının karşısına çıkıyor. Bu uygulamaların ilk ciddi sınavı önümüzdeki günlerde bayram tatili sırasında verilecek.

Asıl uygulama, 26 Mart’tan itibaren başlayacak yaz sezonuyla birlikte hayata geçecek. THY’nin hedefi; yolcuların dış hatlarda geçirdiği süreyi yarım saat azaltabilmek.

NELER YAPILACAK?

Özel Kontuar

THY’nin İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nin A-B adalarında bulunan ve yolda tıkanıklığa neden olan check-in kontuarları yeni ek tesise taşındı. THY yolcuları kendilerine ayrılan kapıdan sıra beklemeden girecek. Özel kontuarlarda işlemler hızla tamamlanacak. Bu alanda THY’nin uçaklarına da yer alan lale sembolü yine ön planda olacak. Kontuarların etrafında gerçek lalelerden oluşan küçük çiçek bahçeleri yer alacak. Aktarmalı business THY yolcuları iç-dış hat arasında TAV’ın elektrikli golf arabalarıyla tanışacak.

Personel Artıyor

Yer işletme 200 yeni personel alıyor. Hem iç hem de dış hatlarda yoğun saatlerde her kontuarda personel olacak. Özel danışma ve burada görev yapan personel yolcuları hızla yönlendirecek.

Pasaport Bankoları

THY yolcuları, kendilerine tahsis edilen pasaport bankolarını kullanarak giriş-çıkış yapacak. Böylece, işlemler hızlanacak.

Yeni CIP Salonu

Mart sonunda THY’ye ait yeni özel yolcu salonun ek tesiste hizmete girmesi planlanıyor. Osmanlı etkilerinin modern tasarımla örtüştüğü yeni CIP’de maksimum konfor sunulacak. Havuz üzerine yerleştirilen köprüden girilecek salonda barın yanı sıra mescit de bulunacak. Salonun mimari tasarımı TAV tarafından yapıldı.

Sekiz Körük

THY uçakları TAV’ın tahsis ettiği 8 körükten hareket edecek. Böylece yolcular hemen uçağa ulaşabilecek.

Handling HAVAŞ’ta

Atatürk Havalimanı’ndaki THY uçaklarına verilen yer hizmetleri ihalesini HAVAŞ kazandı. Daha etkin kullanım ile uçak hızla hazırlanıp yeniden sefere verilecek.

EkIp Planlama

Pilot ve kabin memurlarına havacılık limitleri içinde daha etkin uçuş görevi verilmesi amacıyla 1 milyon dolara yeni yazılım alındı. Bu yazılım ile ekip planlamada verimlilik oranının yüzde 10 artırılması hedeflendi.

Hava Trafiği

Ulaştırma Bakanlığı ve Devlet Hava Meydanları’nın ortak yaptığı çalışmalarla hava trafiği başta slot olmak üzere yeniden düzenlendi. İnişte iki uçak arasındaki mesafenin ise 13.9’dan (7.5 mil) 9.2 kilometreye (5 mil) düşürülerek havalimanının verimli kullanılması hedefleniyor. Etkin radar, yeterli sayıda hava trafik kontrolörü ile bu mesafe Londra Heathrow Havalimanı’nda sadece 4.6 kilometre (2.5 mil). THY, kontrolörlerin yurtdışı eğitim maliyetleri konusunda da DHMİ ile işbirliği yapmak istiyor.

Organize İşler’in pilot yönetmeni

Vizyona geçtiğimiz günlerde giren ‘Organize İşler ’ filmini her seyreden muhteşem hava çekimlerinin büyüsünden kendini alamıyor. Gece ve gündüz İstanbul’un tüm güzelliklerini izleyicilere sunan filmde bu mükemmel sahnelerin arkasında amatör pilot bir görüntü yönetmeni, Uğur İçbak var. Havacılık ve sinema tutkusu küçük yaşlarda başlayan İçbak, 1986’da ultralight’la aktif havacılığa başlamış. 1994’ten bu yana da sahip olduğu Piper Cub L-21 tipi uçakla uçuşlarını sürdürüyor. Aynı zamanda aktif plastik ve radyo kontrollü modelci.

Sinema ve reklam sektörünün deneyimli görüntü yönetmeni İçbak, Organize İşler’in hava çekimleri öncesinde çok ciddi bir hazırlık dönemi geçirdiklerini söylüyor. Sadece iki gün süren hava çekimi öncesinde senaryo ve film ekibiyle neredeyse her kare tek tek planlanmış.

Normalde yasak olan şehir üzerindeki gece uçuşu için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden özel izinler alındı.

Helikopterin altına, yurtdışından gelen Super Gyron FS olarak adlandırılan düzenek, 35 milimetre kamerayla birlikte takıldı. Endeks Grubu’na ait Eurocopter Ecureuil helikopteri, Sakıp Çetinkaya ve Hollywood’un ünlü çekim pilotu Fred North tarafından uçuruldu. Helikopterde iki pilotun yanı sıra Uğur İçbak ve iki yardımcısı görev yaptı.

Havacılık kuralları kesinlikle ihlal edilmezken bazı noktalarda yerleşim birimlerini rahatsız etmemek için çekimler sadece bir kere yapıldı. Zorlu iki günlük uçuş serüveninde 2.5 saati gece olmak üzere toplam 13 saat uçuldu. İçbak’ın amatör pilotluğu, çekimlerin hızla tamamlanmasında önemli rol oynadı.

Tolga ÖZBEK

Fly Air Urfa ve Isparta’da

Fly Havayolları, filosundaki 48 koltuklu Embraer 145 tipi uçaklarla İstanbul’dan Şanlıurfa ve Isparta seferlerine başladı. Amaçlarının farklı pazarlar yakalamak olduğunu söyleyen Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Hasançebi, Beyrut ve Şam’a da uçmak istediklerini açıkladı. Sektörün önü açıldığında neler yapılabildiğini kanıtladıklarını belirterek, devletin engel çıkartmak yerine yardımcı olmasını istedi. Hasançebi, Türk Hava Yolları ve özel şirketlerin ortak hareket etmesi gerektiğini söyledi.

Kuzey Irak’ta Erbil ve Süleymaniye’ye yapılan seferlerde yüksek doluluk yakalayan Fly Air, bu uçuşlarına Avrupa’dan da bağlantı veriyor. Şanlıurfa ve Isparta’ya tek yön 99 YTL’den başlayan fiyat sunan Fly Air, her iki şehre de haftada üç gün sefer yapıyor. Önümüzdeki günlerde filosuna iki adet daha kısa pistlere inebilen 48 koltuklu Embraer 145 tipi uçak katacak olan Fly Air ayrıca orta gövdede iki uçak daha arayışlarını sürdürüyor.

BCI Türkiye’de

Amerika’nın en büyük ikinci finansal kiralama şirketi BCI Aircraft Leasing, Türkiye’de faaliyetlerine başladı. Havayolu uçak ve motor, iş jeti ve helikopter satış- finansal kiralama hizmeti veren şirket, Türkiye’deki pazardan önemli bir pay almayı hedefliyor.

Sektörün ciddi bir küçülmeye gittiği 11 Eylül krizi sonrasında BCI’ın en büyük yatırımı yapan şirket olduğunu söyleyen Türkiye Genel Müdürü İdil Özer, pazardan umutlu olduklarını açıkladı.

Türkiye pazarını uzun süredir incelediklerini söyleyen Özer, buraya uzun vadeli, havacılığı geliştirmek amaçlı girdiklerini söyledi. Şirketin kurucuları arasında bulunan Craig Papayanis’in ailesi yıllar önce İstanbul’dan ABD’ye göç etmiş.

Şirketin halen portföyünde sahibi olduğu 67 yolcu uçağı bulunuyor. Müşteri portföyünde Amerikan Delta, Southwest, Aloha gibi şirketlerin yanı sıra Air France, British Airways, KLM gibi devler de var.

BCI, fabrika çıkışlı veya ikinci el uçak veya helikopterleri müşterinin istekleri doğrultusunda farklı ödeme seçenekleriyle kiralama veya satın alma opsiyonu sunuyor.

BA sefer artırıyor

İngiliz Havayolları British Airways (BA), Türkiye’ye yaptığı seferleri artırıyor. Ticaret Müdürü Ayşim Arda, yolcu pazarında yüzde 23 büyüdüklerini söyleyerek yaz sezonunda koltuk kapasitelerini yüzde 36 yükselteceklerini açıkladı. BA, 26 Mart’tan itibaren İstanbul’dan Londra Heathrow Havalimanı’na yaptığı günlük 2 sefer sayısını 3’e çıkartıyor. Sabah ve öğleden sonraki uçaklara ek olarak BA’in üçüncü seferi saat 13.50’de Airbus A320 tipi uçaklarla gerçekleştirilecek.

Havayolu ayrıca 26 Mart’ta başlayacağı İzmir-Londra Gatwick seferlerini haftalık üç uçuştan dörde çıkartma kararı aldı. İzmir’den satışlara acenteler ve internet üzerinden başlayan havayolu, beklenilenin üzerinde talep yakaladı. Şirket ayrıca 1 Mayıs’tan itibaren portföyünde bulunan GB Airways ile Londra-Dalaman seferlerine başlayacak. Bu uçuşlar da haftanın iki günü yapılacak.

Business veya first yolcuların havalimanında uçak beklerken kullandıkları özel salonlarında yoğunluk giderek artıyor. Kalabalık salonlardan en çok şikayet aktarmalı uçuşlarını uzun süre beklemek zorunda kalan transit yolculardan geliyor. Oturacak yer bulamayan, gürültüden şikayet eden yolcular, havayollarından farklı çözümler talep ediyor.

Son yıllarda özellikle Avrupalı havayolu şirketlerinin business class«larını doldurmak üzere sürekli indirim yapmaları beklenenden daha fazla yolcunun bu salonları kullanmalarına neden oluyor. Ayrıca ekonomi yolcuları da özel yolcu programı kartlarıyla business class«ta uçmamalarına rağmen salonlardan yararlanabiliyor.

Havayolu şirketleri bu konuda önlem almakta zorlanıyor. Öncelikle terminal sahalarında ek alanların çok kısıtlı olması ve metrekare bazında kiraların yüksekliği şirketlerin elini kolunu bağlıyor.

Bazı havayolu şirketleri, first class yolcularına başlattıkları yeni hizmette bu sınıfta uçan yolcular için terminalin dışında özel bir salon hizmeti veriyor. Check-in işlemlerinin yanı sıra güvenlik ve pasaport kontrolünün de yapılabildiği bu tür salon hizmeti havayollarının ancak ana merkezlerinde hayata geçiyor. Uçuşun diğer bacağında yolcu bu hizmetten yararlanamıyor.

Türk Hava Yolları basık tavanı nedeniyle yolcu şikayetleri alan İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde CIP salonunu mayıs ayında ek tesisteki yeni yerine taşıyor. Projesinde modern ve klasik tasarımın bir arada kullanıldığı yeni salonun inşaatına önümüzdeki günlerde başlanacak.

Uçak kiraları katlandı

Sadece Türkiye«de değil dünyada arka arkaya kurulan yeni şirketler ve mevcut havayollarının büyüyen filoları uçak kiralarını artırdı.

Finans sektörünün en önemli yatırım araçlarının başında yolcu uçakları geliyor. Leasing şirketleri satın aldıkları uçakları havayollarına kiralıyor. Kira anlaşmaları kısa veya uzun dönemli olurken şirketler havayollarına dönem sonunda satın alma veya yenisiyle değiştirme opsiyonları da sunuyor.

Havayolları filolarının çok önemli kısmı kiralık uçaklardan oluşuyor. Şirketler fabrika çıkışlı 35-40 milyon dolardan başlayan yolcu uçaklarını peşin satın almak yerine leasing şirketlerinden kiralıyor. Bu nedenle leasing şirketleri bir bakıma imalatçıların en büyük müşterileri haline geliyor.

Uzmanlar, 11 Eylül arkasından krize giren sektörde zorlu günlerin 2002 sonu ve 2003 başında yaşandığına dikkat çekiyor. Bu dönemde birçok havayolu anlaşmalarını iptal ederek kiralık uçaklarını leasing şirketlerine iade etti. Çok sayıda uçağa aranan yeni pazarlar nedeniyle fiyatlar dibe vurdu. Sektörel toparlanma ile 2004’ten itibaren fiyatlar yeniden yükselmeye başladı. Uçak modeline göre artış oranları yüzde 40-50 arasında değişti. Bazı çok aranan uçak tiplerinde ise artış ikiye katladı.

HANGİ UÇAK NE KADAR

Air Transport World Dergisi’nin 1999 model yolcu uçakları baz alınarak bir araştırma yaptı. Örneğin kısaorta uçuşlarda kullanılan Boeing 737-800’lerin kiraları 2003’te aylık 175 bin dolara kadar düştü. Aynı uçak aradan iki yıl geçmesine rağmen şu an 250-270 bin dolar aylık kiradan müşteri buluyor. Benzer durum Airbus A320 için de geçerli. Aylık 180 bin dolarlık kiralar artık 275 bin doların üzerinde.

Uzun menzilde ise fiyatlar yaklaşık iki kat daha pahalı. Ayrıca uçak temini de daha zor. Örneğin THY’nin geçtiğimiz yaz aylarında kiralamak için girişimde bulunduğu A330-200’lerin aylık kiraları neredeyse 600 bin dolara fırlamış durumda. Rakibi Boeing 767-300ER’de ise fiyatlar 300 bin seviyelerinden 425 bin dolara yükseldi.

Kiraları artan uçakların yaşlanmayla beraber fiyatlarında ise ciddi düşüşler yaşanıyor. Yaşlanan uçaklar daha fazla sorun çıkartırken gelen periyodik büyük bakımların maliyetleri artıyor. Genellikle dönemsel uçan ve tarifesiz sefer yapan havayolları, daha yaşlı uçakları tercih ediyor. Bu uçakların kiraları ve fiyatları daha düşük olduğu için seferlerin durduğu dönemlerde giderler daha az oluyor. Tarifeli ve 12 ay yoğun uçan şirketler tercihlerini yeni uçaklardan yana kullanıyor.

Örneğin 1987 model THY’nin de kullandığı Airbus A310-300’ler 2000’de 22 milyon dolarken bugünkü fiyatı 9.45 milyon dolarlar seviyesinde. 1995 model A340-300 ise 2000’deki 79 milyon dolarlık fiyatı bugün 52.2 milyon dolara düşmüş durumda. Bazı uçaklar ise değerlerini koruyor. Örneğin kargo modeli pazar şansı bulan Boeing 747-400 ile MD11 uçakları en az değer kaybeden uçaklar arasında yer alıyor. Halen 1992 model 747-400 Jumbo Jet’in fiyatı 43.3, yine aynı yıl imal edilen MD11 ise 24.1 milyon dolar. Tolga ÖZBEK

Onur Air imaj değiştiriyor

Türkiye’deki en büyük özel havayolu şirketi olan Onur Air, imajını yenilemek üzere harekete geçti. Uçaklarının kuyruklarını lacivert boyayan ve gövde üzerinde Onur Air yazısını büyüten şirket, kabin konforunu da artırıyor. Şirket filosunu da dört MD83 uçağıyla genişletiyor. Halen iç hatlarda kullanılan MD88 ile ortak sistemlere sahip MD83’lerin koltuk sayısı 172’den 165’e indirilecek. Deri kaplanan ve aralıkları açılan koltuklarla yolcu konforunun yükseltilmesi planlanıyor.

Elektronik bilet için alt yapı çalışmalarını tamamlayan şirket, ocak sonunda IATA üyeliğiyle birlikte internet üzerinden satış ve online check-in işlemlerine başlıyor. Onur Air’in iç hatlarda yeni uçuş noktaları ise Mardin ve Konya olacak. Şirket ayrıca yaz sezonunda İzmir merkezli iç hat uçuşlarına da başlayacak.

Havacılık sanayiinde gurur günü

Türk havacılık sanayii, milyon dolarlık anlaşmalar ve teknoloji ihracatıyla sektörün gururu oldu. Aynı günde Havelsan, Güney Kore Hava Kuvvetleri için tasarlayıp ürettiği ilk CN235 simülatörünü teslim ederken TAI de İtalyan Alenia şirketi ile 235 milyon dolarlık off-set anlaşması imzaladı. Deniz Kuvvetleri’nin Meltem III Projesi’ni ATR72 uçağıyla kazanan İtalyan imalatçı Alenia şirketi, TAI’yle 235 milyon dolarlık parça üretim anlaşması yaptı. Bu anlaşma ile TAI, Boeing’in yeni nesil uçağı Boeing 787’lerin kuyruk tasarım ve imalatında Alenia ile birlikte çalışacak. Hizmete 2008’de girecek 787 için TAI kuyruk tasarımında 30 milyon dolarlık iş aldı. Elevatör olarak adlandırılan ve uçağın yükselip alçalmasını sağlayan parçadan TAI 160 milyon gelir elde edilecek.

Türk Hava Kuvvetleri için CN235 uçaklarının simülatörünü tasarlayan Havelsan, dünya teknoloji devlerinden Güney Kore’ye de aynı uçağın simülatörünü üreterek büyük bir başarıya imza attı. Uçaktaki tüm şartları gerçekçi olarak pilotlara sunan simülatör, uçuş eğitimlerinde ciddi tasarruf sağlıyor. Ümit KOZAN/DHA

Pilot yaşı 65 oluyor

Tüm dünyada havacılık sektörünün hızla büyümesiyle havayolu pilotlarının 65 yaşına kadar uçabilmesi için değişikliğe gidiliyor. Amerikan ve Avrupalı havacılık otoritelerinin de kabul ettiği kural önümüzdeki yıl sonundan itibaren uygulanacak. Türkiye’de ise havayolu pilotları 65 yaşına kadar uçabiliyor. Türkiye Havayolu Pilotları Derneği (TALPA) Başkanı Tuna Gürel, kurala rağmen THY’de 63, özel sektörde de 60 yaş sınırının yukarı çekilmeye başlandığına dikkat çekti.

Diğer taraftan Emekli Sandığı’na tabi ancak kamuda görev yapan pilotların özlük haklarının dondurulması konusunda herhangi bir gelişme olmaması, başta THY olmak üzere yaklaşık 200 pilotu düşündürüyor. 2006 Bütçe Kanunu’nda geçmişte olduğu gibi temininde güçlük çekilen personel kapsamına girerek özlük haklarını kaybetmek istemeyen THY pilotları, iptalin devamı durumunda özel sektöre geçebileceklerine dikkat çekiyor.

Türk Hava Yolları, sipariş verdiği 59 yeni uçağın teslimatı başlarken hoş bir sürprize imza attı. Önce filodaki Airbus A320 tipi ‘Kahramanmaraş’ uçağı havayolunun klasik ‘pijamalı’ renklerine boyandı. Sanki 1960-70’li yıllardaki Türk filmlerinden fırlayan bu uçağın nostaljik boyaması yurtdışında da büyük ilgi gördü. Yabancı havacılık siteleri A320’nin fotoğraflarıyla süslendi. THY, nostalji akımını yeni yıl için hazırlattığı masa takvimlerinde de sürdürüyor. Takvimde THY 1933’ten bugüne kullandığı veya kiraladığı tüm uçak modellerinin fotoğraflarına ilk defa yer verdi. THY arşivinin yanı sıra Gökhan Sarıgöl ve İrfan Çalışkan’ın katkılarıyla hazırlanan masa takviminin büyük ilgi görmesi bekleniyor.

DH89 (1937)

İlk kuruluş yıllarında metal renkteki uçağın üzerinde sadece kırmızı şeritler bulunurdu. Uçağın burun bölümünde ‘Devlet Hava Yolları’ ibaresi yer alırdı. De Havilland şirketinin imalatı DH89, 6 koltuk kapasitesi sahipti.

DC3 (1947)

THY, en büyük atılımlarından birini 1946’da DC3 uçaklarıyla yaptı. Amerikan stoklarından alınan ve 33 adedi için sadece 20 bin dolar ödenen uçaklar önce metal renge boyanmıştı. İnce kırmızı şeritler burunda Lufthansa’nın eski amblemine benzer bir logoda buluşurdu. Gövde üzerinde Türkçe ve İngilizce ‘Devlet Hava Yolları’ yazardı.

VISCOUNT (1958)

Devlet Hava Yolları 1956’da isim değişikliği ile Türk Hava Yolları haline geldi. ‘Pijama’ efsanesi şirketin turboprop motorlu ilk yolcu uçağı İngiliz Viscount serisi ile başladı. Burunda başlayan beş kırmızı çizgi kuyrukta birleşiyordu.

DC9 (1967)

THY’nin dünyada tanınmasında önemli bir yere sahip logosu 1960’ların ikinci yarısında ortaya çıktı. Filonun ilk jet uçağı DC9’da gövdedeki kırmızı çizgiler artık kuyrukta da yeni logoyla birlikte yer alıyordu.

B727 (1982)

1980’lerle birlikte farklı bir tasarımla ‘Turkish’ gövdedeki ana slogan oldu. Kırmızı logo, kuyrukta mavi ve yeşile dönüyordu. Yine bu renkteki şeritler gövdeyi sarıyordu.

DC10 (1989)

Filodaki ilk geniş gövdeli jet DC10’lar 1989’da ilginç bir boyama ile yolcuların karşısına çıktı. Gövdede kırmızı ‘Turkish Air’ tek bir çizgi ile vurgulanırken logo kuyrukta iki kalın kırmızı çizgi arasına alındı.

A310 (1990)

THY 1990’lardan itibaren iyice karışan dış tasarımını tek bir modele oturttu. Logo tamamen kırmızı kuyrukta yuvarlak içine alındı. Gövdede ‘Turkish Airlines’ lacivert yazıldı. Arka gövdede kırmızı ‘THY’ yazısı bulunuyordu. Bu boyamada 1990’ların ikinci yarısında ‘Airlines’ silindi.

B707 (1971)

THY, 1970’lerin başında bir ara farklı bir boyamaya gitti. Gövdedeki ve kuyruktaki kırmızı şeritler tek bir çizgi haline geldi.

VE BUGÜN...

THY’nin Cemil İpekçi tarafından tasarlanan yeni dış boyamasında bir önceki tasarımdaki ana çizgileri korundu. Gövdenin arka bölümüne gümüş renkli bir lale eklendi. Öndeki lacivert ‘Turkish’ yazısının altına yine gümüş renkli ‘Airlines’ yazıldı.

Kabinde konfor artıyor

YENİ NESİL KOLTUK

Uzun menzilde 145 derece yatan business class koltuğunda yeni nesil kabuk tasarımı seçildi. Koltuk imalatçısı şirketin çalışanlarının greve gitmesi A330’un teslimatını 1.5 ay geciktirdi. Business’ta koltuk aralığı 155 santimetre. Ana renk açık krem. Koltuk koyma yerleri, bacak uzatma bölümleri ise gül kurusu. Başlık, yastık ve battaniye ise turkuaz. Koltukların hemen yanında okuma ışıkları bulunuyor. Uzun menzilde ekonomi koltuk kumaşında turkuaz renk seçildi. Kol ve ayak koyma yerleri ise gül kurusu. Koltuk aralığı 86 santimetre. Orta menzilde deri koltukta ana renk turkuazın yanı sıra yaslanma ve oturma bölümlerinde lacivert yer alıyor. İstenirse üçlü koltuklar şu anki uçaklarda olduğu gibi ikili business haline getirilebiliyor. Koltuk aralığı 79 santimetre.

KİŞİYE ÖZEL EKRAN

THY yeni eğlence sisteminde çok iddialı. Business’ta ekran 38, ekonomide ise 25 santimetre ile sınıfının en büyüğü. Toplam 99 kanal, çok sayıda film, belgesel ve haberleri yolculara sunuyor. Filmleri istediğiniz zaman durdurup ileri-geri sarabiliyorsunuz. Burunda ve alttaki iki kamera uçuş keyfini artırıyor. Uçuş öncesinde acil durumları anlatan özel animasyonda ise THY hostesi Serpil İnce rol aldı. İşitme engelli yolcular için işaret diliyle de bilgiler anlatılıyor.

THY, yeni uçaklarıyla birlikte kabin konseptini de yeniledi. Kullanılan açık renklerle göz yormayacak. Kabin kaplamaları hafif sarı katılmış beyaz. Uzun menzilde koltuk kumaş, A320 ve 737’ler yani kısa-orta menzilde ise deri. Yenilenen tuvaletlerde kullanım alanı özel tasarımla artırıldı. Tuvalet zemininde mavi tonlardaki mozaik görünümlü kaplamalar bulunuyor.

THY, tüm A340 pilotlarına A330 eğitimi de veriyor. Pilotların eğitimi tamamlayıncaya kadar Amerika ve Asya yönündeki birkaç deneme uçuşu dışında A330’lar 20 Şubat’a kadar en uzun Dubai ve Londra seferlerinde kullanılacak. İkinci uçağın gelecek hafta, kalan uçakların ise Airbus ile yapılan anlaşmayla temmuz ayı sonuna kadar teslimatı planlanıyor. A330’larla birlikte filodaki 7 A340’ın da kabini yenilecek. İlk A340 yurtdışında yaklaşık bir aylık modifikasyonla büyük bakımdan geçecek. Diğer uçaklar THY Teknik tarafından yapılacak. Tolga ÖZBEK

Atlasjet A319’la uçacak

ETS-Öger ortak havayolu şirketi Atlasjet, ilk Airbus A319 tipi uçağını Hamburg’ta teslim aldı. Toplam dört A319 siparişi veren Atlasjet, 2006 yaz sezonunda 22 uçağa ulaşacak. Hedeflerinin uygun fiyat ve kaliteli uçuş olduğunu söyleyen Genel Müdür Tuncay Doğaner, Türkiye’de elektronik bilet, uçak-otobüs bağlantısı, elektronik check-in gibi bir çok ilke imza attıklarını açıkladı. CRJ900’ün yanı sıra uzun menzilde A340 alımıyla ilgili de çalışmalar yapan Atlasjet, 2006’da Türkiye’nin en genç filosuna sahip havayolu olmak istiyor. Murat ÇAKIR/DHA

Uçan fırsatlar

THY, Şam’a 159, Paris, Barcelona ve Madrid’e de 229 euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor. Kampanyada fiyatlar ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç.

Swiss Havayolları, 24-31 Aralık arasında İstanbul’dan Zürih’e ekonomi sınıfı 45, business 145, Avrupa’nın diğer noktalarına da ekonomi 85, business 185 euro’dan başlayan fiyatlarla sefer yapıyor. Vergilerin dahil olmadığı fiyatlar gidiş-dönüş.

Air France, 5 Ocak’a kadar Frankfurt’a 169, Amsterdam, Bologna, Floransa, Cenevre, Napoli ve Venedik’e 179, Malaga ile Lizbon’a 199, Berlin, Barcelona, Bremen, Brüksel, Madrid ve Münih’e 209, Casablanca’ya 216, Lyon, Nice ve Strasbourg’a da 239 euro’dan başlayan ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç fiyatlar sunuyor.

Katar Havayolları, 31 Mart 2006’ya kadar İstanbul çıkışlı, ekonomi sınıfı, vergiler hariç, gidiş-dönüş Bangkok’a 366 euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

Pegasus Havayolları, 23 Aralık’tan itibaren her günü İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Ankara aktarmalı Diyarbakır uçuşlarına başlıyor.

Gürol Yüksel Sky’da

Havacılık sektörünün deneyimli yöneticilerinden Gürol Yüksel, Antalya merkezli Sky Havayolları’nın genel müdürü oldu. Halen filolarında beşi Boeing 737-400, biri de 737-800 toplam altı uçak bulunduğunu belirten Yüksel, 2006’da filoya bir uçak daha almak üzere çalışma yaptıklarını söyledi.

İHY haziranda başlıyor

İzmir Hava Yolları (İHY), uçuşlarına 1 Haziran’da başlamak üzere çalışmalarını hızlandırdı. Sipariş verdiği CRJ serisi jet ve Dash-8 Q400 pervaneli uçakların yanı sıra havayolu şirketi daha büyük kapasiteli yolcu uçağı almayı hedefliyor. En az iki adet tek koridorlu, yüksek yolcu kapasiteli uçak planlayan İHY, arayışlarını sürdürüyor. Havayollarının genel müdürlüğünü Kaptan Pilot Serdar Cebeci yapıyor.

SunExpress pilot yetiştirecek

Antalya merkezli SunExpress Havayolları yetiştirmek üzere pilot adayı alıyor. Üniversite mezunu, iyi derece İngilizce bilen 16 aday alacak Antalya merkezli şirket eğitimleri Lufthansa bünyesinde yapmayı planlıyor.

Türk Hava Yolları, 23 adetlik Boeing 737-800 siparişinin ilkini Seattle’da teslim aldı. Böylece THY filosundaki 737-800 sayısı, 1997’de verilen ilk 26 adetlik siparişle birlikte 27’ye ulaşmış oldu. THY’ye yeni uçağının teslim edildiği yerin hemen yanındaki hangarda ise bir başka 737 çok farklı bir görev için hazırlanıyor. Türk Hava Kuvvetleri’nin ‘Barış Kartalı’ olarak adlandırılan Havadan Erken Uyarı ve Kontrol uçağının ilkinin imalatında 7 ay geride kaldı. Halen TAI mühendislerinin de katılımıyla radar montajı devam eden uçak, önümüzdeki yıl ilk uçuşunu gerçekleştirecek. Boeing 737-700 modelinden geliştirilen Barış Kartalı, Hava Kuvvetlerine’ne 2007’de teslim edilmeye başlanacak. Bu uçaklarla Hava Kuvvetleri bölgede çok önemli bir güce kavuşacak.

Boeing’in 737 ailesi, dünyanın en çok satan jet yolcu uçağı unvanını toplam 5 bin 985 adetlik siparişle elinde bulunduruyor. İlk teslimatları 1968 yılında başlayan 737’lerden bugüne kadar 4 bin 188 adet üretildi. Tüm 737 filosu, toplam 296 milyon saat uçup 12 milyar yolcu taşıdı. Havayolları 737’leri çok sevdi. Sorun çıkartmaması, düşük uçuş maliyetleri sayesinde dünyadaki hava taşımacılığı ciddi anlamda gelişti ve bugünün ulaşılabilir bilet fiyatlarını yolcularına sunar hale geldi.

1991’DEN BERİ KULLANIYOR

THY, Boeing 737 ile ilk defa 1991’de tanıştı. Filoya kiralık alınan 737-400 ve kısa gövdeli 500 serileri, uzun yıllar THY filosunun kısa-orta menzilde belkemiğini oluşturdu. THY, 1997’de 737 ailesinin yeni nesil modeli 800 serisinden 26 adet sipariş verdi. Teslimatlar 2001 Mayıs’ında tamamlandı. İkinci 737-800 siparişi ise geçen yıl geldi. THY, önce 15, sonra da 8 737-800 almak üzere Boeing’le anlaşma imzaladı.

İkinci paketin ilk uçağı Genel Müdür Doç.Dr. Temel Kotil’in katılımıyla teslim edilmesiyle THY filosundaki 737 sayısı 27’si yeni nesil 800 modeli olmak üzere toplam 41’e yükseldi. Boeing her ay bir 737-800’ü THY’ye verecek. Son uçak 2008’de teslim edildiğinde THY’deki 737 sayısı toplam 66’ya ulaşacak. THY’nin önümüzdeki yıl açacağı 24 yeni uçuş noktasıyla 737 filosuna önemli iş yükü gelecek.

BARIŞ KARTALI

Türk hava sahasının her noktasıyla kontrolünü sağlayacak Barış Kartalı Projesi, 2002’de imzalandı. Toplam 900 milyon dolarlık projede, 737-700 uçağının gövdesi üzerinde Northrop Grumman şirketinin imalatı özel bir radar bulunuyor. Bu radar, uzun menziliyle uçakların yanı sıra denizde gemileri, karada da askeri birliklerin hareketlerini takip edebiliyor.

Kısa adı AEW&C olan bir tür AWACS uçağının ilkinin imalatına Boeing bu yıl 11 Nisan’da başladı. Halen TAI’den gelen 12 Türk mühendisin de görev yaptığı projede uçağın radar ve iç sistemlerinin modifikasyonları üzerinde çalışılıyor. İlk uçuşun 2006 sonunda yapılması planlanıyor. İkinci uçaktan sonra modifikasyonlar, Ankara’daki TAI tesislerine, mart ayından itibaren yapılacak. Teslimatlar 2007’de başlayacak. Projede THY, pilot ve teknisyen eğitimlerinden sorumlu. Türk Savunma Sanayii, başta TAI, Aselsan, Havelsan, Mikes gibi şirketler olmak üzere bu projeden ciddi iş yükü alıyor. Tolga ÖZBEK/Seattle

THY’den nostalji sürprizi

Verdiği 59 uçaklık siparişle hızla büyüyen THY, nostalji amacıyla 1960’lardan 1990’lara kadar kullandığı ve ‘pijamalı’ olarak tabir edilen çizgili boyamasını filosundaki Airbus A320 tipi ‘Kahramanmaraş’ uçağına uyguladı. Bir yıl süreyle göklerde THY nostaljisi yaşatacak bu uçağın büyük ilgi çekmesi bekleniyor. THY, 15 Aralık’ta İstan-

bul Atatürk Havalimanı’nda düzenleyeceği törenle yeni teslim aldığı ilk Airbus A330, 27’nci Boeing 737-800’le birlikte pijama boyamalı A320’sini de sergileyecek. THY Teknik tarafından boyanan uçakta çevreci boyalar kullanıldı. Gökyüzünde nostalji yaşatacak ‘Kahramanmaraş’ uçağının pijama deseni için 250 kg. boya harcandı.

Özel yolcu programı yenileniyor

THY’nin yaklaşık dört yıldır kullandığı Miles&Miles özel yolcu programı önümüzdeki aydan itibaren yenileniyor. Miles&Smiles adı verilen yeni program dört aşamadan oluşacak. Yolcular eski programda olduğu gibi uçuşlarının yanı sıra anlaşmalı bankanın kredi kartını tercih etmeleri durumunda alışverişten de mil kazanmaya devam edecek. Çok uçan yolculara özel fırsatların verileceği programda eski Miles&Miles üyelerinin kartlarının bir yıl içinde yeni sisteme geçirilmesi planlanıyor.

Bölgesel savaş kızıştı

Brezilyalı Embraer ile Kanadalı Bombardier arasındaki bölgesel uçak satış savaşı kızıştı. Embraer, Finlandiya Havayolları Finnair’e 6 adet ERJ190 satışı gerçekleştirdi. Geçen yıl Finnair ERJ190 serisinin kısa gövdeli modeli ERJ170’den 12 adet sipariş vermişti. Alman Lufthansa Havayolları ise Bombardier’e 12 adetlik CRJ900 siparişi vermek üzere çalışmalarını tamamladı. Her iki imalatçının modelleri de Türkiye’deki bölgesel havacılık pazarını zorluyor. Geçtiğimiz günlerde Embraer THY’ye bir demo uçuşu gerçekleştirmişti. Bombardier ise Atlasjet ile 5 adetlik CRJ900 anlaşması imzalamak üzere son aşamaya gelmişti.

TAV yazılım satacak

Başarılı havalimanı inşaat ve işletme projeleriyle sektörde bölgenin en önemli gruplarından biri haline gelen TAV Holding, bilişim sektörüne girdi. Holding bünyesinde kurulan TAV Bilişim Hizmetleri, portföydeki tüm şirketlerin bilgi sistem ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra yurtdışındaki havalimanı projelerinde otomasyon sistem yazılımları hazırlayacak. Bu koduna ciddi bir tecrübeye sahip olduklarını belirten TAV Bilişim yöneticisi Birol Bakırsever, önlerindeki en önemli projelerin İzmir Adnan Menderes, Ankara Esenboğa ve Tiflis Havalimanı sistem entegrasyonlarının olduğunu söyledi. TAV Bilişim, ayrıca önümüzdeki günlerde altıncı yılını dolduracak İstanbul Atatürk Havalimanı’nın yazılım altyapısını da yenileyecek. Sistemlerin tamamlanmasıyla birlikte TAV tarafından işletilen 4 uluslararası havalimanını operasyon ve finansal açıdan dünyada ilk defa tek bir merkezden kontrol edilebilecek.

THY ucuz uçacak

Türk Hava Yolları, önümüzdeki yaz sezonunda filosundaki 737-400 uçaklarıyla düşük maliyetli uçuşlara başlayacak. THY portföyünde kurulacak şirketin filosu 16 Boeing 737-400’den oluşacak. Amerika ve Avrupa’da büyük havayollarının yaptığı gibi bu uçaklar yüksek koltuk kapasitesi ile iç ve Avrupa’daki bazı noktalara uygun fiyatla uçma imkanı sunacak. Uçaklarda THY pilot ve kabin memurları görev yapacak.

Boeing, 737 ailesinin en büyük modelini imal etmek üzere harekete geçti. Toplam 215 yolcu kapasiteli uçağa 737-900ER (Extended Range-Artırılmış Menzilli) adı verildi. Pegasus Havayolları’nın da 12 uçaklık anlaşmasında opsiyon yani kesin siparişe çevrilebilir seçenekleri arasında yer alan 737-900ER, ilk uçuşunu 2006’da yapacak. Uçak hizmete 2007 başında Endonezyalı Lion Havayolları’nda girecek.

Amerikalı imalatçı Boeing, 1960’larda 737 projesine başladığında uçağın koltuk kapasitesi sadece 110’du. Aradan yıllar geçti. Uçak havayolları tarafından büyük ilgi gördü. Tasarımı 40’ıncı yaşını kutlasa da 737 iki büyük değişiklikle satışlarda öndeki yerini sürekli korudu.

GÖVDE 2.6 METRE UZADI

Kısa-orta uçuşlarda kullanılan tek koridorlu uçak pazarında 737’nin en büyük rakibi Airbus A320 serisi. Bu seri içinde yolcu kapasitesi 220’ye kadar çıkan A321’le rekabette zorlanan Boeing, THY’nin de kullandığı 737-800 modelinin gövdesini 2 metre 60 santimetre daha uzattı. Ve ortaya 900 modeli çıktı. Ancak uçağın menzili yetersiz kalmıştı.

Boeing mühendisleri eklenen yakıt tankları ile menzil sorununu ortadan kaldırdı. 737-900ER, rakibi A321’den 350 kilometre daha uzağa uçabilecek. Ayrıca artan yolcu sayısı için ek acil çıkış kapısı da eklendi. Bu değişikler uçağın toplam kalkış ağırlığını 6 bin 100 kg artırdı.

Boeing, 900ER modelinin tarifeli havayollarının yoğun yolcu kapasitesine sahip hatlarda kullanılabileceğine dikkat çekiyor. Uçağı charter yani tarifesiz uçuş yapan havayolları da yakından takip ediyor.

İŞ JETİ DE OLACAK

Boeing, en büyük 737 modelini özel bir iş jeti modeli haline getirmek için de çalışmalarını hızlandırdı. BBJ (Boeing Business Jet) 3 olarak adlandırılan uçağa Ortadoğu iş adamları ilgi gösteriyor. 737-800’den geliştirilen BBJ2’ye oranla yüzde 11 daha fazla kabin alanına sahip uçağın menzili ise 8 bin 815 kilometre olarak belirlendi. Tolga ÖZBEK

SunExpress’ten sinema koltuğu

Antalya merkezli SunExpress, kabinde ‘sinema koltukları’na sahip dünyadaki ilk havayolu şirketi olacak. Boeing 757 serisi uçaklarda uygulanacak tasarımla boş koltukların oturma bölümü aynı sinemalarda olduğu gibi katlanacak. Böylece yanındaki koltuk boş olan yolculara daha fazla alan sağlanacak.

İtalyan Avion Interiors şirketi tarafından tasarlanan deri koltuklar, ilk olarak havayoluna önümüzdeki yıl nisan ayında teslim edilecek 757 uçağına takılacak. Tasarım, şirketin iki yıl içinde teslim alacağı dört 757’ye de uygulanacak. Yeni koltukların filodaki 737 serisi uçaklara da takılması planlanıyor.

Yeni uçaklar geliyor

THY’nin Airbus ve Boeing’e sipariş verdiği uçaklar önümüzdeki günlerde gelmeye başlıyor. İlk yeni sipariş 737-800, 9 Aralık’ta Genel Müdür Temel Kotil’in de katıldığı törenle Seattle’da teslim alınacak. Bunu 13 Aralık’ta ilk iki A330 ile ilk A320 uçaklarının teslimatları izleyecek. THY yeni uçakları için İstanbul’da özel bir tören düzenleyecek.

Zirai havacılık can çekişiyor

Filosunda 80 zirai ilaçlama uçağı bulunan özel sektör, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın önümüzdeki yıl havadan ilaçlamayı yasaklamak üzere harekete geçmesi nedeniyle sıkıntılı günler geçiriyor. Uzmanlar, havadan ilaçlamaya son verilmesiyle salgın hastalık ve haşerelerin Türk tarımına büyük darbe vurulacağına dikkat çekiyor.

Havacılığın en zor dallarından biri de tarımsal havacılık. Çok alçaktan zorlu arazi şartlarında uçak veya helikopterle gerçekleştirilen bu ilaçlama sayesinde tarım ürünleri zararlılardan korunuyor. Havadan ilaçlamanın bir çok avantajı var. Uçakların yüksek sürati sayesinde istenilen noktaya hızla müdahale edilebiliyor. Havadan ve alçak uçuşla atılan ilaç çevreye yayılmadan çok çabuk etkisini gösteriyor. Uçakta kullanılan ilaç oranı yerden ilaçlamaya göre neredeyse onda bir daha düşük. Örneğin yerden ilaçlamada bir dekarlık araziye 50 litre ilaç harcanırken bu oran uçakta sadece 5 litreye düşüyor.

Ancak bakanlık havadan ilaçlamanın tüm bu olumlu etkilerine rağmen yasaklama yolunda adımlar atıyor. Uzmanlar yasaklamak yerine kontrol ve denetimin artırılmasını bakanlıktan istiyor.

YURTDIŞINDA DA YAPILIYOR

Halen ABD’nin yanı sıra Avrupa’da aralarında İspanya, Fransa, Polonya gibi ülkelerde havadan zirai ilaçlama uçak veya helikopterlerle etkin olarak gerçekleştiriliyor. Çevre kuralları dahilinde bu gibi uçuşlar su havzaları, meralar, yerleşim ve eğitim birimleri yakınlarında kesinlikle yapılmıyor. Kurallara uyulduğu durumda havadan ilaçlamanın yere oranla çok daha etkin olduğunu belirten Çukurova Üniversitesi Öğretim Görevlisi Yrd. Doç. Dr. Ali Musa Bozdoğan, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın bilimsel çalışmalarla bu faktörleri dikkate almasını istiyor.

DÖVİZ KAZANDIRIYOR

Ülkelerin zirai ilaçlama filoları ölü sezonda yurtdışındaki ilaçlama faaliyetlerine katılarak ciddi gelir kaynağı oluşturuyor. İlk defa geçtiğimiz yıllarda Adana Ticaret Odası Başkanı Şaban Baş’ın sahip olduğu Tarkim Havacılık, Libya ve Afrika ülkelerinde çekirge istilasına karşı ilaçlama uçuşlarına katıldı. Halen Tarkim’in 8 uçağı Libya’da bulunuyor. Şaban Baş, aynı havayolu sektöründe olduğu gibi Türk şirketlerinin bu pazardan ciddi pay alacağına inanıyor. Ancak yurtdışına iş yapabilmek için önce yurtiçinde ayakta durabilmek gerektiğine dikkat çekiyor.

Tarımsal havacılığın duayenlerinden Necdet Üner ise ilaçlama pilot ve teknisyeninin çok zor yetiştiğini söyleyerek bakanlığın yasak getirmesi durumunda halen 800 kişinin ekmek yediği, yılların birikimine sahip sektörün yok olup gideceğini belirtiyor.

Erken alın ucuz uçun

THY, 3 Ocak-31 Mart 2006 tarihleri arasında İstanbul çıkışlı Paris, Nice ve Lyon’a 176 eurodan başlayan fiyatlarla uçuyor. Havayolunun 31 Aralık’a kadar geçerli İstanbul, Ankara ve İzmir çıkışlı Paris fiyatları ise 189 eurodan başlıyor. Ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş fiyatlara vergiler dahil değil.

İspanyol Iberia Havayolları, 30 Haziran 2006’ya kadar Mexico City, Buenos Aires, Rio de Jenerio, Sao Paulo ve Santiago’ya ekonomi sınıfı, vergiler hariç, gidiş-dönüş 610 eurodan başlayan fiyatlar sunuyor.

Air France, 27 Aralık’a kadar İstanbul’dan saat 18.55’te kalkan AF1791 sayılı seferiyle seyahat eden ekonomi yolcularına gidiş-dönüş, vergiler hariç Paris’e 189 eurodan başlayan fiyatlarla uçuş imkanı veriyor.

Onur Havayolları, iç hat seferlerine başlamalarının ikinci yıldönümünde basamaklı fiyat politikasına geçti. İstanbul çıkışlı Antalya, Adana, Trabzon ve İzmir’e tek yön 49 YTL’den başlayan fiyatlar 25 Mart 2006’ya kadar sürecek.

A340’a taze güç

Boeing’in uzun menzilli uçağı 777’nin siparişlerini artırmasıyla Airbus A340 serisi uçaklarını geliştirme kararı aldı. İlk olarak serinin en büyük modeli olan A340-600 modeli üzerinde çalışmalarını yoğunlaştıran Airbus, bu uçakta A350 ve 787’de kullanılan Rolls Royce imalatı Trent 1500 serisi motorlarını deneyecek. Uçakta ciddi yakıt tasarrufu sağlayacak motorlarla birlikte gövdede hafifletme çalışmalarının yapılması planlanıyor.

Onur’dan dava

Onur Havayolları, Hollanda Hükümeti’nin haksız uygulamaları karşısında mahkemeye başvurdu. Uluslararası Havacılık Bürosu’nun (IBA) hazırladığı rapora göre Hollanda’nın koyduğu uçuş yasağının geçerli nedenlere dayanmadığı ortaya çıktı. Hollanda Havacılık Otoritesi’nin 67 araştırmasından 54’ü incelemeye değer bulunmazken kalan 13 araştırmanın 12’sinde belge eksikliği tespit edildiği ve sadece bir teknik aksaklığın ortaya çıktığı belirlendi. Havayolu bu eksikliğin de zamanında usulüne uygun müdahaleyle giderildiğini açıkladı.

Kontrolörler Antalya'da

Güneydoğu Avrupa Hava Sahasõ'nõ düzenleyen ve işbirliğini artõrmayõ hedefleyen AGE toplantõsõ Antalya'da yapõldõ. Sivil Havacõlõk Genel Müdür Yardõmcõsõ Haydar Yalçõn'õn başkanlõğõndakiÊtoplantõda,Êhava trafiğinde yaşanan sorunlar masaya yatõrdõ.