Biden KKTC'ye geçecek mi geçmeyecek mi

ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden Kıbrıs’a neden gidiyor?

52 yıl sonra adaya ilk ayak basacak Amerikan Başkan Yardımcısı, tam da Kıbrıslı Rumlar ve Türkler arasındaki müzakereler 11 Şubat’ta yeniden başlamışken bu ziyaretiyle neyi amaçlıyor?

İşte Beyaz Saray’dan üst düzey bir yetkili, Ukrayna krizi devam ederken bu hafta önce Romanya’ya ardından Kıbrıs’a geçecek Biden’ın ziyaretiyle ilgili detayları, gazeteciler için düzenlenen bir telekonferansta ilk kez açıkladı.

Ve sürpriz bir şekilde, barış görüşmelerini en arkaya atıp ziyaretin ana gündem maddesinin ABD ve Kıbrıs Cumhuriyeti (Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti) arasındaki ikili ilişkilerin güçlendirilmesi olduğunu söyledi.

Sonra Suriye’deki kimyasal silahların imhasını söyledi.

Sonra Ukrayna krizinden bahsetti.

En son olarak da barış görüşmelerini vurguladı.

Ve öyle ki, Rum tarafının şimdiden tepki gösterdiği, KKTC tarafında Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile Biden arasında yapılacağı düşünülen toplantıdan hiç bahsetmedi.

Görüşmenin henüz kesinleşmediğini söyleyip konuyu tamamen muğlak bırakmayı tercih etti.

TARİHİ OLDUĞU KESİN

Beyaz Saray üst düzey yetkilisi de, “Bu ziyaretin gerçekten tarihi bir özelliği var. Başkan Yardımcısı Biden, 1962’de Lyndon Johnson’dan beri Kıbrıs’ı ziyaret eden ilk başkan yardımcısı” olacak diyerek, ziyaretin önemini elbette kabul ediyor.

Ama sonrasında Türk tarafında ziyaret öncesi dönen tartışmaların aksine adadaki barış görüşmelerini hiç de birinci sıraya yerleştirmiyor.

Nitekim Hürriyet’e bilgi veren, Amerikan Yönetimi’nden üst düzey bir yetkili de, barış görüşmeleri konusunda Yönetim’de en çok çaba sarf eden isim ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland’ın ziyarette Biden’a eşlik etmeyeceğini söyledi.

Bu şu demek: Yanında Nuland yokken, Biden bu konuya mümkün olduğunca az girecek.

Ve sembolik bazı temaslar dışında da detaya karışmayacak.

O işi ise Biden’ın ardından birkaç ay içinde adaya gitmesi planlanan Dışişleri Bakanı John Kerry ve yardımcısı Nuland üstlenecek.

KIBRIS LİDER OLABİLİR

Nitekim Biden’ın gezisini anlatan Beyaz Saray yetkilisi de bunun işaretlerini açıkladığı görüşme gündemiyle verdi.

Kıbrıs’ın Doğu Akdeniz’deki bölgesel barış ve güvenliğin istikrarında çok önemli bir rol oynayabileceğini söyleyip “Başkan Yardımcısı Biden’ın ziyareti, Suriye’deki kimyasal silahların imhası, nükleer silahsızlanma, terörle mücadele ve krizlere müdahale konuları dahil, ABD ve Kıbrıs arasında ikili ilişkilerin büyümesini devam ettirme çabalarının bir parçası” dedi.

Yetkili, daha sonra Avrupa’da yaşanan ekonomik krizin adaya etkilerini ve Kıbrıs’ın bu konuda attığı adımlara vurgu yaptı.

Ve, “Bu arada, biz Kıbrıs münhasır ekonomik bölgesindeki hidrokarbon keşfinin, Kıbrıs’ı bölgede enerji ve ekonomik liderlik pozisyona getirebileceğine inanıyoruz” dedi.

KIBRISLILARIN FİKİRLERİNİ DUYMAK İÇİN

Hepsini sıraladıktan sonra üst düzey yetkili sözü barış görüşmelerine getirdi.

Ve “Başkan Yardımcısı, Kıbrıs’ı, iki toplumun yenilenmiş bir umut ve enerjiyle adayı iki bölgeli ve iki toplumlu bir federasyon olarak birleştirmek için kapsamlı bir çözüme doğru çalıştıkları zamanda ziyaret ediyor. Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler, 11 Şubat’ta mümkün olduğunca çabuk biçimde kapsamlı çözüm için sonuç odaklı bir şekilde görüşmeleri devam ettirme konusunda ortak bir deklarasyon yayınladılar” dedi.

Resmi bir tonda, görüşmelere dair işaret vermeyen çok genel bir ifade.

Sonra yetkili, şimdiye kadar Ankara ve Atina’ya yapılan çapraz ziyaretler ve dini örgütlerin sürece verdikleri destek dahil bu konuda yapıcı çabalar gördüklerini belirterek, “Başkan Yardımcısı, iki toplumun bu süreçte rol oyanayan siyasi, sivil toplum ve dini liderlerini, ayrıca görüşme sürecini yöneten BM ekibinin üyelerini görecek” dedi.

Ancak ziyaret öncesi yapılan çeşitli spekülasyonlara gönderme yaparak, “Biz çözümler dayatmak, iki tarafa baskı uygulamak için gelmiyoruz. Bu ziyaret, çözümün neye benzeyeceği konusunda Kıbrıslıların fikirlerini duymak için” diye ekledi.

EROĞLU GÖRÜŞMESİ KESİNLEŞMEDİ

Detaylara gelince…

Beyaz Saray yetkilisinin verdiği bilgiye göre Başkan Yardımcısı Joe Biden, Kıbrıs’a 21 Mayıs Çarşamba akşamı inecek. Larnaka'ya.

Biden’ı havalimanında Rum Dışişleri Bakanı Yoannis Kasulidis karşılayacak.

Aynı akşam Biden bir konuşma yapacak ve konuşmasında Kıbrıs Rum lideri Anastasiadis liderliği altında ABD ile Kıbrıs arasındaki güçlü ikili ilişkilere vurgu yapacak.

Biden ertesi sabah ise Ortodoks Kilisesi Başpiskoposu Hrisostomos, KKTC Din İşleri Başkanı Dr. Talip Atalay, Maruni Başpiskoposu Youssef Soueif, Ermeni Başpiskoposu Varoujan Herkelyan ve Latin cemaati lideri Mariuaz Dulniok dahil adanın dini liderleriye bir araya gelecek.

BAŞKANLIK SARAYINDA TOPLANTI

Ardından Rum lider Anastasiadis ile başkanlık sarayında ikili bir görüşme gerçekleştirecek.

Beyaz Saray yetkilisinin verdiği bilgiye göre görüşmede iki lider bölgesel barış ve istikrar için ikili ilişkilerin güçlendirilmesini ele alacak.

Ayrıca toplantıda Kıbrıs Rum tarafının Suriye’deki kimyasal silahların imhasında üstlendiği liderlik rolü ve Transatlantik toplumunun Rusya’nın Ukrayna’yı yasadışı işgaline vereceği cevap tartışılacak.

Son olarak da adadaki müzakere süreci görüşülecek.

İkili görüşmenin ardından Biden, Kıbrıs Başkanlık sarayında Kıbrıs Rum tarafının eski liderleri ve parlamento üyelerinin de katılacağı bir öğlen yemeği yiyecek.

Sonra da adadaki ABD Büyükelçiliğine geçecek.

EROĞLU NİYE KESİNLEŞMEDİ

Öğleden sonra ise Biden, BM Barış Gücü tarafından kontrol edilen adadaki tampon bölgeye gidecek.

Burada, iki tarafın işdünyası, siyaset ve sivil toplum liderleriyle bir araya gelecek.

Biden, burada sivil toplum temsilcilerinin müzakere sürecine verecekleri desteği ve çözümün ardından adanın geleceğinde oynayacakları rolü tartışacak.

İşin en şaşırtıcı kısmına gelirsek...

Kıbrıs’tan 23 Mayıs Cuma günü ayrılması planlanan ve iki gece Rum tarafında kalması planlanan Biden’ın KKTC Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ve politik yelpazedeki diğer partilerin temsilcileri dahil Türk tarafı liderleriyle yapacağı görüşmeler ise halen kesin değil.

Özellikle Ukrayna krizi nedeniyle Rusya Devlet Başkanı Putin’e yakın bazı Rus işadamlarına getirilen yaptırımlar için bu kişilerin malvarlıklarının bulunduğu Kıbrıs’tan yaptırımlara destek isteyen ABD, Rum tarafından tepki görmemek için Eroğlu görüşmesini son dakikaya kadar muğlak bırakacak.

Ve bu yüzden, ziyaretin ana gündem maddesini barış müzakereleri olarak göstermekten özellikle kaçınacak.

BIDEN TÜRK TARAFINA GEÇECEK

Peki Türk tarafı bu duruma ne diyor?

Beyaz Saray, Biden’ın ziyaretinin KKTC Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile ilgili kısmını paylaşmayı reddederken, Kıbrıs Türk tarafı ise Biden’ın ziyaret sırasında KKTC tarafına geçeceğinden kuşku duymuyor.

Hürriyet’e bilgi veren üst düzey bir Kıbrıslı Türk yetkili, “Başkan Yardımcısı Biden Sayın Eroğlu ile görüşecek, bunun için de elbette Türk tarafına geçecektir” dedi.

Görüşme Lefkoşa’da mı yoksa tampon bölgede mi gerçekleşecek, sorusuna ise yetkili “Elbette Lefkoşa’da” diye yanıt verdi.

Bunun dışında Kıbrıs Türk tarafı, bu ziyaretin en önemli yanının, ABD Başkan Yardımcısı seviyesinde bir temasla Kıbrıs sorununun 2004’teki referandumdan sonra ilk kez uluslararası kamuoyu gündeminin üst sıralarına tırmanması olduğunu düşünüyor.

Üst düzey yetkili, “Ukrayna krizine rağmen Biden’ın Kıbrıs’a gelmesi, ziyaretin bizim açımızdan en önemli kısmı” dedi.

Amerikan tarafının adada kapsamlı bir çözüm konusunda Rum ve Türk tarafı arasında dengeli bir tutum izleyip izlemediği sorusuna ise yetkili doğrudan yanıt vermeyi reddederek, temkinli bir tutumla yanıt verdi.

“Amerika’nın Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında devam eden görüşmelerde kolaylaştırıcı bir rol üstlenmesinin önemli olduğunu düşünüyoruz” dedi.